Πολλοί άνθρωποι, κάποια στιγμή της ζωής τους έχουν παρατηρήσει κόκκινο χρώμα ή κηλίδες αίματος στα ούρα τους, αλλά αυτό που δεν γνωρίζουν, είναι πώς είναι δυνατό να έχουμε αιματουρία, χωρίς να μπορούμε να δούμε το αίμα ή κόκκινο χρώμα με γυμνό μάτι. Ποια αίτια, όμως, προκαλούν αιματουρία στον άνθρωπο;
Αιματουρία: Αίτια
Ουρολοίμωξη
Η ουρολοίμωξη συμβαίνει, όταν μικρόβια μολύνουν όργανα, όπως η ουροδόχος κύστη ή η ουρήθρα. Μαζί με την παρουσία αίματος, μπορεί να υπάρχει συχνουρία (ή η συνεχής ανάγκη για ούρηση) καθώς και αίσθημα καύσου κατά την ούρηση. Σε σοβαρές περιπτώσεις, μπορεί να υπάρχει πόνος στην κοιλιά ή τη βουβωνική χώρα. Άλλες φορές, ειδικά στις μεγαλύτερες ηλικίες, μπορεί να μην υπάρχουν καθόλου συμπτώματα. Οι ουρολοιμώξεις είναι πολύ συνηθισμένες καταστάσεις και τα κατάλληλα αντιβιοτικά μπορούν να τις αντιμετωπίσουν.
Πυελονεφρίτιδα
Μια ουρολοίμωξη μπορεί να επεκταθεί προς τα νεφρά μέσω των σωληναρίων της ουροφόρου οδού. Τα συμπτώματα είναι συχνά παρόμοια με της ουρολοίμωξης, αλλά η πυελονεφρίτιδα συνοδεύεται τις περισσότερες φορές με πυρετό και πόνο στην περιοχή των νεφρών. Επιπλέον, η πυελονεφρίτιδα μπορεί να γίνει πολύ σοβαρή, ειδικά αν η λοίμωξη εξαπλωθεί και σε άλλα μέρη του σώματος.
Πέτρες στα νεφρά
Οι πέτρες στα νεφρά (ουρόλιθοι) αρχίζουν να σχηματίζονται, όταν στον οργανισμό υπάρχει πάρα πολύ ασβέστιο ή ορισμένα άλλα στοιχεία. Οι πέτρες στα νεφρά μπορούν να προξενήσουν έντονο πόνο, συνήθως στην πλάτη κοντά στους γοφούς και στα πλευρά, αν μεγαλώσουν αρκετά. Η αιματουρία μπορεί να είναι έντονη και ακόμα να βρεθούν τμήματα του ουρόλιθου στα ούρα. Οι μικρότεροι ουρόλιθοι αρκετές φορές αποβάλλονται από μόνοι τους στα ούρα, ενώ σπανιότερα μπορεί να χρειαστεί χειρουργική επέμβαση για την απομάκρυνση των μεγαλύτερων.
Διόγκωση του προστάτη
Οι λοιμώξεις, οι χειρουργικές επεμβάσεις και οι τραυματισμοί σε αυτόν τον μικρό αδένα κοντά στην ουροδόχο κύστη των ανδρών, μπορούν να του προκαλέσουν φλεγμονή. Εκτός από την παρουσία αίματος στα ούρα, μπορεί να συνυπάρχει δυσκολία ή πόνος κατά την ούρηση. Μπορεί επίσης να υπάρχει πόνος στη βουβωνική περιοχή και το κάτω μέρος της κοιλιάς κατά την αφόδευση ή την εκσπερμάτιση. Η θεραπεία εξαρτάται από την αιτία, αλλά μπορεί να χρειαστούν αντιβιοτικά και αναλγητικά.
Σπειραματονεφρίτιδα
Η σπειραματονεφρίτιδα, είναι η φλεγμονή των μικροσκοπικών φίλτρων που υπάρχουν στα νεφρά με αποτέλεσμα τη δυσκολία των νεφρών να απομακρύνουν τα απόβλητα παραπροϊόντα του μεταβολισμού. Η σπειραματονεφρίτιδα μπορεί να μην έχει εμφανή συμπτώματα και να χρειάζονται εργαστηριακές εξετάσεις για να τεθεί η διάγνωση. Άλλες φορές μπορεί να υπάρχει αίμα στα ούρα ή τα ούρα να φαίνονται αφρώδη και καφέ, ενώ μπορεί να συνυπάρχουν οιδήματα στο πρόσωπο, τα πόδια και την κοιλιά. Συνήθως η έγκαιρη θεραπεία της σπειραματονεφρίτιδας μπορεί να αποτρέψει τη βλάβη των νεφρών.
Πολυκυστική νόσος των νεφρών
Η πολυκυστική νόσος των νεφρών (PKD) είναι μια κληρονομική νόσος, που δημιουργεί στα νεφρά μικρές κύστες, γεμάτες με υγρό. Οι κύστες αυτές μπορούν να δημιουργήσουν βλάβες στους νεφρούς και να προκαλέσουν την εμφάνιση αίματος στα ούρα. Οι περισσότεροι ασθενείς δεν εμφανίζουν συμπτώματα μέχρι την ηλικία των 30-40 ετών, αλλά τα πρώτα σημεία μπορεί να είναι η διόγκωση της κοιλιάς, πολλές ουρολοιμώξεις και πόνος στην πλάτη και στα πλευρά. Η πολυκυστική νόσος των νεφρών είναι πολύ πιθανό να συνυπάρχει με υψηλή αρτηριακή πίεση. Δεν υπάρχει αιτιολογική θεραπεία, αλλά οι ασθενείς με τη βοήθεια του γιατρού τους, μπορεί να διαχειριστούν τα εμφανιζόμενα συμπτώματα.
Κληρονομικές ασθένειες
Η πολυκυστική νόσος των νεφρών δεν είναι η μόνη γενετική ασθένεια, που μπορεί προκαλέσει την εμφάνιση αίματος στα ούρα. Το αίμα στα ούρα μπορεί να είναι επίσης ένα σύμπτωμα και άλλων παθολογικών καταστάσεων, όπως η δρεπανοκυτταρική αναιμία, η αιμορροφιλία ή το σύνδρομο Alport, το οποίο επηρεάζει τα μάτια, τα αυτιά και τα νεφρά.
Έντονη προπόνηση
Συνήθως επηρεάζει τους δρομείς περισσότερο από άλλους αθλητές. Δεν είναι πολύ συνηθισμένη κατάσταση και δεν γνωρίζουμε ακριβώς, γιατί συμβαίνει. Μπορεί να οφείλεται στην αφυδάτωση, σε μικρο-τραυματισμούς της ουροδόχου κύστης ή στην καταστροφή περισσότερων ερυθρών αιμοσφαιρίων, κατά τη διάρκεια της αερόβιας άσκησης.
Φάρμακα
Μερικά φάρμακα, όπως το αντιβιοτικό πενικιλίνη ή το αντικαρκινικό φάρμακο κυκλοφωσφαμίδιο, μπορεί να αποτελούν την αιτία για το αίμα στα ούρα. Αίμα στα ούρα μπορεί, επίσης, να παρατηρηθεί σε ασθενείς, που λαμβάνουν συστηματικά φάρμακα, όπως η ασπιρίνη ή αντιπηκτικά όπως η ηπαρίνη, ειδικά στην περίπτωση που υπάρχει και λοίμωξη του ουροποιητικού συστήματος, γεγονός που κάνει την ουροδόχο κύστη πιο ευαίσθητη.
Τραύμα
Ένα χτύπημα, συνήθως στο κάτω μέρος της πλάτης, μπορεί να είναι η αιτία για το αίμα στα ούρα. Μπορεί να συμβεί σε πτώσεις, σε αυτοκινητιστικά ατυχήματα ή σε καταπλακώσεις από βαριά αντικείμενα. Συνήθως, η αιματουρία εξαιτίας τραυματισμών βελτιώνεται με την ανάπαυση, αν και σε σοβαρούς τραυματισμούς μπορεί να χρειαστεί χειρουργική επέμβαση.
Καρκίνος
Το αίμα στα ούρα αποτελεί βασικό κλινικό σημείο του καρκίνου της ουροδόχου κύστης. Μπορεί επίσης να είναι κλινικό σημείο του καρκίνου του νεφρού ή του προστάτη. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να μην υπάρχουν άλλα συμπτώματα. Αυτός είναι ένας ακόμη λόγος για τον οποίο είναι σημαντικό να ενημερώνετε το γιατρό σας, όταν βλέπετε αίμα στα ούρα σας και να γίνονται όλες οι απαραίτητες εργαστηριακές εξετάσεις.
Αιματουρία: Πώς εκδηλώνεται όταν οφείλεται στον καρκίνο της ουροδόχου κύστης;
Ο ασθενής συνήθως παρατηρεί μια δυο φορές στα ούρα του λίγο αίμα και δεν δίνει ιδιαίτερη σημασία διότι δεν πονάει. Στην περίπτωση που ο ασθενής πάσχει από καρκίνο της ουροδόχου κύστης, θα παρουσιάσει συχνότερη αιμορραγία η οποία θα είναι και πάλι ανώδυνη, περίπου έναν χρόνο αργότερα, όπου ο όγκος θα είναι μεγαλύτερος.
Έτσι ο ασθενής θα ζητήσει την βοήθεια του ιατρού μεγάλο διάστημα αργότερα από την πρώτη εκδήλωση του συμπτώματος και ο καρκίνος θα έχει προχωρήσει.
Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο σε κάθε περίπτωση που παρατηρούμε αίμα στα ούρα πρέπει να συμβουλευόμαστε τον γιατρό. Άλλωστε η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία.
Άλλα συμπτώματα:
- Έντονη συχνοουρία
- Πόνος κατά την διάρκεια της ούρησης
- Συνεχείς ουρολοιμώξεις που υποτροπιάζουν
- Κυστίτιδες
Αιματουρία: Παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης
Σχεδόν όλοι οι άνθρωποι, ακόμα και μικρά παιδιά και έφηβοι, μπορεί να παρουσιάσουν κάποια στιγμή μικροσκοπική αιματουρία. Παράγοντες που αυξάνουν την πιθανότητα να συμβεί αυτό είναι οι εξής:
- Ηλικία: Πολλοί άνδρες ηλικίας άνω των 50 ετών έχουν σποραδικά αιματουρία λόγω υπερπλασίας του προστάτη.
- Πρόσφατη λοίμωξη: Η φλεγμονή του νεφρού έπειτα από ιογενή ή βακτηριακή λοίμωξη (μεταλοιμώδης πυελονεφρίτιδα) αποτελεί μία από τις κύριες αιτίες μακροσκοπικής αιματουρίας στα παιδιά.
- Οικογενειακό ιστορικό: Όσοι έχουν οικογενειακό ιστορικό νεφρικής νόσου ή νεφρολιθίασης μπορεί να είναι επιρρεπείς στην αιματουρία.
- Λήψη ορισμένων φαρμάκων: Όπως προαναφέρθηκε, η λήψη μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών, όπως η ασπιρίνη, και πενικιλινούχων αντιβιοτικών είναι γνωστό ότι αυξάνει τον κίνδυνο αιματουρίας.
- Έντονη άσκηση: Οι δρομείς μεγάλων αποστάσεων είναι εξαιρετικά ευάλωτοι στην αιματουρία, αλλά οποιοσδήποτε προπονείται σκληρά μπορεί να την εκδηλώσει.
Αιματουρία: Διάγνωση και Θεραπεία
Οι εξετάσεις, που οδηγούν στην αναγνώριση των πιθανών αιτιών της παρουσίας αίματος στα ούρα, είναι η γενική εξέταση ούρων, η καλλιέργεια ούρων, η ανάλυση ουρολίθων, ο μοριακό έλεγχο πολυκυστικής νόσου των νεφρών, η γενική εξέταση ούρων με αντίθεση φάσης και άλλες.
Η σωστή θεραπευτική αντιμετώπιση εξαρτάται από την αιτία, που προκάλεσε την εμφάνιση του αίματος στα ούρα. Για παράδειγμα η ουρολοίμωξη μπορεί να αντιμετωπισθεί με αντιβιοτικά, ενώ διαφορετικοί τύποι καρκίνου απαιτούν διαφορετικές προσεγγίσεις και οι γενετικές ασθένειες μπορεί να χρειάζονται μακροχρόνια διαχείριση.