Τα νεφρά λειτουργούν ως φυσικό φίλτρο του οργανισµού, καθώς καθαρίζουν καθηµερινά 200 λίτρα αίµατος και απαλλάσσουν τον οργανισµό από κάθε περιττή και επικίνδυνη ουσία. Επίσης, ρυθµίζουν την ισορροπία των µεταλλικών στοιχείων και του νερού, βοηθούν στην παραγωγή των ερυθρών αιµοσφαιρίων, ενεργοποιούν τη βιταµίνη D και παράγουν ουσίες, που ρυθµίζουν την αρτηριακή πίεση.
Η νεφρική ανεπάρκεια είναι η αδυναμία των νεφρών να επιτελέσουν τις παραπάνω λειτουργίες και μπορεί να είναι οξεία και χρόνια. Στην οξεία νεφρική ανεπάρκεια τα νεφρά σταματούν ξαφνικά να λειτουργούν, με αποτέλεσμα οι περιττές κι επικίνδυνες ουσίες να μην φιλτράρονται αλλά να συσσωρεύονται στον οργανισμό. Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, αφορά σε βλάβη των νεφρών, η οποία προκαλεί μία προοδευτική και μη αναστρέψιμη μείωση της λειτουργίας τους.
Νεφρική Ανεπάρκεια: Συμπτώματα
Η οξεία νεφρική ανεπάρκεια χαρακτηρίζεται από:
- Περιορισμένη παραγωγή ούρων
- Οίδημα κάτω άκρων
- Ανορεξία
- Άγχος
- Δύσπνοια
- Πόνος στο θώρακα
Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια ήπια και μπορεί να είναι ασυμπτωματική για πολλά χρόνια. Βαθμιαία όμως και με την επιδείνωση της νόσου, τα συμπτώματα που μπορεί να εμφανιστούν είναι:
- Περιορισμένη παραγωγή ούρων
- Οίδημα κάτω άκρων
- Καταβολή
- Ναυτία ή και εμετοί
- Ανορεξία
- Κεφαλαλγία
- Απώλεια βάρους
- Σύγχυση
Νεφρική Ανεπάρκεια: Αίτια
Η οξεία νεφρική ανεπάρκεια προκαλείται από την αιφνίδια και σοβαρή μείωση της ροής του αίματος προς τα νεφρά (λόγω αιμορραγίας, τραυματισμού ή λοίμωξης), από σοβαρή αφυδάτωση, από πέτρες του ουροποιητικού, όγκους και διόγκωση του προστάτη, που προκαλεί επίσχεση ούρων.
Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια οφείλεται στην υψηλή αρτηριακή πίεση, το σακχαρώδη διαβήτη, διάφορες παθήσεις των νεφρών, όπως η σπειραματονεφρίτιδα και η πολυκυστική νόσος των νεφρών, η στένωση της νεφρικής αρτηρίας και η μακροχρόνια λήψη φαρμάκων, όπως τα αντιφλεγμονώδη.
Νεφρική Ανεπάρκεια: Διάγνωση
Η διάγνωση της νεφρικής ανεπάρκειας, οξείας και χρόνιας, περιλαμβάνει τη λήψη ιστορικού, αιματολογικό έλεγχο και απεικονιστικές εξετάσεις – υπερηχογράφηµα, αξονική ή µαγνητική τοµογραφία, ή συνδυασμός εξετάσεων.
Νεφρική Ανεπάρκεια: Θεραπεία
Η θεραπεία της οξείας νεφρικής ανεπάρκειας είναι αρχικά συντηρητική και έχει ως στόχο την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων κι επιπλοκών της. Όταν όμως αυτή δεν είναι αρκετή τότε είναι απαραίτητη η αιμοκάθαρση μέχρι την ανάκαμψη της νεφρικής λειτουργίας του ασθενούς. Στο τελικό στάδιο της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας ο ασθενής χρειάζεται άμεση υποστήριξη της νεφρικής λειτουργίας, με αιμοκάθαρση ή περιτοναϊκή κάθαρση, ή μεταμόσχευση νεφρού.
Νεφρική Ανεπάρκεια: Διατροφή
Σε συνεργασία με τον γιατρό και/ή διατροφολόγο, κάθε ασθενής θα πρέπει να σχεδιάσει ένα ειδικό διατροφικό πλάνο, που ταιριάζει στις θρεπτικές του ανάγκες αλλά και στα χαρακτηριστικά της νόσου του. Πιο συγκεκριμένα, βάση πρέπει να δοθεί στα παρακάτω:
- Το νάτριο (αλάτι) είναι ένα μέταλλο που υπάρχει σχεδόν σε όλες τις τροφές, όχι όμως στις ίδιες ποσότητες. Η υπερβολική πρόσληψη αλατιού οδηγεί σε άνοδο της αρτηριακής πίεσης και η υπέρταση αποτελεί αναγνωρισμένο παράγοντα κινδύνου για τις βλάβες στα νεφρά.
- Ο οργανισμός χρειάζεται το κάλιο για την καλή λειτουργία των μυών, ωστόσο το συγκεκριμένο μέταλλο είναι επιβλαβές σε μεγάλες ποσότητες. Στα άτομα με νεφρική νόσο παρατηρείται συχνά είτε ανεπάρκεια/έλλειψη είτε (συχνότερα) περίσσεια καλίου. Και στις δύο περιπτώσεις μπορεί να εκδηλώνονται συμπτώματα όπως μυϊκές κράμπες, διαταραχές του καρδιακού παλμού ή μυϊκή αδυναμία.
- Ο φώσφορος «συνεργάζεται» στενά με το ασβέστιο και τη βιταμίνη D για την ενίσχυση της σκελετικής υγείας. Όταν τα νεφρά είναι υγιή, φιλτράρουν τον φώσφορο ώστε να διατηρήσουν τα επιθυμητά επίπεδα στον οργανισμό, ωστόσο μια κοινή απόρροια της νεφρικής νόσου είναι η υπερβολική συσσώρευση του μετάλλου στον οργανισμό. Η περίσσεια φωσφόρου έχει σαν αποτέλεσμα την εκφύλιση των οστών και τα συχνά κατάγματα.
- Η επαρκής ενυδάτωση είναι απαραίτητη για την καλή λειτουργία όλων των επιμέρους συστημάτων και οργάνων, ωστόσο στα άτομα με νεφρική νόσο η πρόσληψη υγρών πρέπει να είναι ελαφρώς μειωμένη συγκριτικά με τον γενικό πληθυσμό κι αυτό γιατί όταν υπολειτουργούν τα νεφρά δεν απομακρύνουν όσο αποτελεσματικά θα έπρεπε τα περιττά υγρά. Η υπερβολική συσσώρευση υγρών στον οργανισμό μπορεί να οδηγήσει σε ποικίλες επιπλοκές, μεταξύ των οποίων η υπέρταση, το πρήξιμο, τα αναπνευστικά προβλήματα και η καρδιακή ανεπάρκεια.
Οι διατροφικοί περιορισμοί που τίθενται στο πλαίσιο μιας ειδικής διατροφής για τη διαχείριση της νεφρικής νόσου μπορεί να οδηγήσουν σε ανεπαρκή πρόσληψη ορισμένων απαραίτητων θρεπτικών συστατικών. Για να αποφευχθούν ανεπάρκειες και ελλείψεις, ο γιατρός μπορεί να συστήσει τη λήψη συμπληρώματος βιταμίνης D, φυλλικού οξέος ή σιδήρου ώστε να εξασφαλιστεί επαρκής πρόσληψη αυτών των θρεπτικών συστατικών ή να αποφευχθούν συνήθεις επιπλοκές της νεφρικής νόσου, όπως τα σκελετικά προβλήματα και η αναιμία.