Ο επιχείλιος έρπης είναι η εκδήλωση του ερπητοϊού (HSV1), όταν εκείνος μολύνει την περιοχή γύρω από το στόμα. Όπως υποδηλώνει το όνομά του, ο επιχείλιος έρπης επηρεάζει τα χείλη αλλά επίσης και το εσωτερικό του στόματος ή την περιοχή γύρω από αυτό. Εμφανίζεται συνήθως ως μια επώδυνη φουσκάλα με υγρό στο εξωτερικό των χειλιών ή την γύρω περιοχή, η οποία στη συνέχεια «σπάει» και δημιουργεί μια ανοικτή πληγή. Συχνά προηγείται μία αίσθηση καύσου, μουδιάσματος, αλλά και φαγούρα στην περιοχή γύρω από το στόμα.
Επιχείλιος Έρπης: Τα αίτια που οδηγούν την εμφάνιση του
Ο επιχείλιος έρπης προκαλείται σχεδόν αποκλειστικά από τον τύπο 1 του ιού του απλού έρπητα HSV-1(ακρωνύμιο της αγγλικής ονομασίας Herpes Simplex Virus-type 1). Σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να προκληθεί κι από τον τύπο 2 του ιού του απλού έρπητα HSV-2, ο οποίος όμως ευθύνεται κατά κύριο λόγο για τον έρπητα των γεννητικών οργάνων. Η αντίστροφη εκδοχή, δηλαδή η πρόκληση έρπητα των γεννητικών οργάνων από τον ιό HSV-1, ο οποίος προκαλεί κυρίως τον επιχείλιο έρπητα, είναι πολύ πιο πιθανή και μάλιστα έχει γίνει αρκετά συχνή τα τελευταία χρόνια, ειδικά σε χώρες του δυτικού κόσμου. Αυτό θεωρείται ότι οφείλεται στις διαφορετικές σεξουαλικές συνήθειες και κυρίως στη στοματογεννητική ερωτική επαφή.
Συνηθέστερα, η πρώτη μόλυνση από τον HSV-1 είναι ασυμπτωματική και έτσι οι περισσότεροι άνθρωποι δεν γνωρίζουν ότι έχουν μολυνθεί. Ωστόσο, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) υπολογίζεται ότι περίπου το 67% του παγκόσμιου πληθυσμού κάτω των 50 ετών φέρει τον ιό. Πρόκειται δηλαδή για μία πολύ κοινή μόλυνση. Άλλες πηγές εκτιμούν ότι το ποσοστό του πληθυσμού που εμφανίζει κατ’επανάληψη επιχείλιο έρπητα είναι αρκετά υψηλό και κυμαίνεται από 30% έως 40%. Η ασθένεια πάντως δεν προκαλεί σοβαρές επιπλοκές σε υγιή άτομα και τα συμπτώματα υποχωρούν μόνα τους. Ωστόσο, όσο αυτά διαρκούν μπορεί να είναι αρκετά ενοχλητικά και σε συνδυασμό με την περιοδική επανεμφάνιση που τα χαρακτηρίζει, προκαλούν συχνά, δυσανάλογο της σοβαρότητάς τους, κοινωνικό άγχος. Εξαιρέσεις που πρέπει να δείξουν περισσότερη προσοχή στον επιχείλιο έρπητα αποτελούν όσοι έχουν εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα και τα νεογέννητα.
Επιχείλιος Έρπης: Πώς μεταδίδεται ο ιός που τον προκαλεί;
Ο ιός HSV-1, που προκαλεί τον επιχείλιο έρπητα, μεταδίδεται πολύ εύκολα με τη δερματική επαφή. Μάλιστα, οι περισσότερες μολύνσεις με τον ιό λαμβάνουν χώρα ήδη στην παιδική ηλικία. Ο συχνότερος τρόπος μετάδοσηςείναι με την επαφή στόμα με στόμα, όπως για παράδειγμα με ένα απλό φιλί. Άλλα παραδείγματα πιθανής μετάδοσης από την καθημερινότητα είναι η επαφή μολυσμένου χεριού (που προηγουμένως έχει αγγίξει βλάβη επιχείλιου έρπητα) με υγιή στοματική περιοχή (π.χ. τσίμπημα στο μάγουλο ενός παιδιού) ή η κοινή χρήση μαχαιροπίρουνων και ποτηριών ή προσωπικών ειδών όπως τα ξυραφάκια και τα λιποζάν.
Εκτός από την πρόκληση επιχείλιου έρπητα, η μετάδοση του HSV-1 στην περιοχή των γεννητικών οργάνων προκαλεί και έρπητα των γεννητικών οργάνων, όπως γράφτηκε και παραπάνω. Η μετάδοση του συγκεκριμένου τύπου του ιού στα γεννητικά όργανα οφείλεται κυρίως στη στοματογεννητική ερωτική επαφή. Σπάνια, αλλά επίσης πιθανή είναι η μετάδοση του ιού από μητέρα, με HSV-1 μόλυνση των γεννητικών οργάνων, προς το βρέφος κατά τον τοκετό.
Πρέπει να επισημανθεί ότι ο ιός του έρπητα είναι δυνατόν να μεταδοθεί ακόμα και αν δεν υπάρχουν ορατά σημάδια ή συμπτώματα επιχείλιου έρπητα. Είναι μάλιστα κάτι που συμβαίνει συχνά. Ωστόσο, η μεταδοτικότητα του ιού είναι αυξημένη όταν υπάρχουν ενεργές πληγές.
Επιχείλιος Έρπης: Πώς πραγματοποιείται η διάγνωση;
Η διάγνωση μπορεί να πραγματοποιηθεί από το δερματολόγο βάσει των πληροφοριών που δίνει ο ασθενής και μέσω της απλής φυσικής εξέτασης, λόγω της χαρακτηριστικής εμφάνισης των πληγών που αναπτύσσονται. Η σοβαρότητα της κατάστασης διαφοροποιείται ανάλογα με τον οργανισμό του κάθε ατόμου.
Σε ασθενείς, οι οποίοι έχουν εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα, είναι απαραίτητη η πραγματοποίηση εργαστηριακών εξετάσεων για επιβεβαίωση της λοίμωξης. Ο εργαστηριακός έλεγχος περιλαμβάνει ανίχνευση αφ’ενός, του γενετικού υλικού (DNA) του ιού του έρπητα από δείγμα προερχόμενο από την πληγή και αφ’ετέρου, της ύπαρξης αντισωμάτων κατά του ιού στο αίμα. Παρόμοια είναι η προσέγγιση και σε περίπτωση ασυνήθιστης, ανεξήγητα επίμονης ή σοβαρής μορφής της νόσου.
Επιχείλιος Έρπης: Ποια είναι η θεραπεία;
Για την αντιμετώπιση του επιχείλιου έρπητα σε αρκετές περιπτώσεις δεν χρειάζεται κάποια ειδική αγωγή, είτε πρόκειται για αρχικό επεισόδιο είτε για επανεμφάνιση, καθώς παρατηρείται αυθόρμητη υποχώρηση της λοίμωξης μετά από κάποιες ημέρες ή εβδομάδες. Δεν υπάρχει θεραπεία που να εξαλείφει τον ιό, ωστόσο η λήψη αγωγής επιλέγεται από πολλούς καθώς ανακουφίζει τα συμπτώματα και συντομεύει τη χρονική τους διάρκεια. Συνηθέστερα, χρησιμοποιούνται φάρμακα κατά του ιού για τοπική εφαρμογή, σε μορφή κρέμας ή τζελ, ή για χορήγηση από το στόμα, σε μορφή δισκίου. Επιπρόσθετα, τα τελευταία χρόνια κυκλοφορούν στο εμπόριο ειδικά αυτοκόλλητα (patches) εμπλουτισμένα με αντιιικά φάρμακα, τα οποία επιλέγονται από πολλούς ασθενείς για αισθητικούς λόγους. Η έγκαιρη έναρξη της αγωγής (εντός 24-48 ωρών) είναι καθοριστική για την επιτυχή αντιμετώπιση των βλαβών. Στους ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς, ανάλογα με τη βαρύτητα της κλινικής εικόνας, μπορεί να χρειαστεί και πιο μακροχρόνια θεραπεία καταστολής, με τη σωστή ιατρική παρακολούθηση.