Ο ίλιγγος είναι η ψευδαίσθηση της περιστροφής, όταν νομίζουμε ότι εμείς ή το περιβάλλον γύρω μας κινείται, και συνήθως συνοδεύεται από ναυτία ή εμετό. Είναι διαφορετικός από το αίσθημα της έντονης ζάλης που περιγράφεται κυρίως ως «θολούρα», αστάθεια, λιποθυμία, όταν νιώθουμε «βαρύ το κεφάλι». Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να είναι πολύ δυσάρεστα και μερικές φορές συνοδεύονται από βαρηκοΐα και εμβοές, ανάλογα με την αιτία της βλάβης. Τα αίτια, που μπορούν να προκαλέσουν ίλιγγο είναι πολλά. Στην ουσία η καλή ισορροπία του σώματος ρυθμίζεται από το εσωτερικό του αυτιού, τον λαβύρινθο.
Ο ίλιγγος οφείλεται κατά 80% σε ενδολαβυρινθικές βλάβες ή βλάβες της αιθουσαίας οδού, όπως νευρωνίτιδα, σύνδρομο Meniere. Σε αυτές τις περιπτώσεις δεν είναι κάτι επικίνδυνο και μπορεί να αντιμετωπιστεί. Σε ελάχιστες περιπτώσεις μπορεί το σύμπτωμα να οφείλεται σε σοβαρότερα αίτια, όπως βλάβες του κεντρικού νευρικού συστήματος ή και σε ψυχογενείς παράγοντες.
Ίλιγγος: Αίτια
Αιθουσαία νευρωνίτιδα: Χαρακτηρίζεται από αιφνίδια έναρξη και έντονα συμπτώματα. Συχνά εμφανίζεται στη φάση ανάρρωσης από μια ιογενή λοίμωξη, γι’ αυτό και ενοχοποιούνται ιοί ως αίτιο της. Ο ασθενής έχει έντονο ίλιγγο και εμετούς, που επιδεινώνονται με οποιοσδήποτε κίνηση του κεφαλιού. Διαρκεί από λίγες μέρες έως τρεις εβδομάδες.
Καλοήθης παροξυσμικός ίλιγγος θέσεως: Χαρακτηριστικό της πάθησης είναι η πρόκληση των συμπτωμάτων του ιλίγγου, όταν ο ασθενής ξαπλώσει ύπτια με το κεφάλι του στραμμένο προς τα πλάγια, από την πλευρά του πάσχοντος λαβυρίνθου. Δηλαδή αν είναι ευπαθής ο αριστερός λαβύρινθος και ο ασθενής βρεθεί στο κρεβάτι ανάσκελα με το κεφάλι προς τα αριστερά, θα πυροδοτηθεί ένα επεισόδιο ιλίγγου. Η αιτία είναι η μετακίνηση ειδικών κρυστάλλων, των ωτόλιθων, που βρίσκονται στο έσω αυτί. Θεραπευτικά, εφαρμόζεται ο χειρισμός του Epley, μια ειδική άσκηση, που διενεργείται στο χώρο του ιατρείου και επιφέρει βελτίωση των συμπτωμάτων σε ποσοστό 90%.
Νόσος του Meniere: Η νόσος χαρακτηρίζεται από σημαντικές ακουστικές διαταραχές, που διαρκούν από 30 λεπτά έως 24 ώρες. Εκτός από τον ίλιγγο, ο ασθενής παρουσιάζει βαρηκοΐα, εμβοές και αίσθημα πληρότητας ώτων. Η βαρηκοΐα δεν είναι μόνιμη, αλλά βελτιώνεται μετά την πάροδο μιας υποτροπής. Η παθολογία της νόσου οφείλεται στην αύξηση της πίεσης της ενδολέμφου στο έσω αυτί.
Ακουστικό νευρίνωμα: Είναι ένας καλοήθης όγκος, που αυξάνεται με βραδύ ρυθμό, προκαλώντας μονόπλευρη βαρηκοΐα, εμβοές και ίλιγγο. Ο ίλιγγος είναι παροδικός και διαρκεί από 30 λεπτά έως μερικές εβδομάδες. Η βαρηκοΐα όμως είναι μόνιμη και προοδευτικά επιδεινώνεται. Στην εμφάνιση του όγκου, προσβάλλεται η ακοή μόνο στις υψηλές συχνότητες. Είναι σημαντικό λοιπόν η διάγνωση να γίνει εγκαίρως.
Αμφοτερόπλευρη δυσλειτουργία λαβυρίνθων: Πρόκειται για διαταραχή και των δύο λαβυρίνθων. Ευτυχώς, είναι μια σπάνια διαταραχή. Σε κάποιους ασθενείς υπάρχει οικογενειακό ιστορικό της πάθησης, δηλαδή είναι κληρονομική, ενώ άλλοι την εμφανίζουν επίκτητα.
Διάσειση του λαβυρίνθου: Οφείλεται σε τραυματισμούς και κακώσεις του κεφαλιού. Εκτός από τον ίλιγγο, ο τραυματίας πιθανών να παρουσιάζει βαρηκοΐα και εμβοές.
Ίλιγγος σχετιζόμενος με ημικρανία: Στα πλαίσια ενός επεισοδίου ημικρανίας, μπορεί ο ασθενής να εμφανίσει και ίλιγγο, βαρηκοΐα και εμβοές. Χαρακτηριστικά της ημικρανίας είναι η ευαισθησία του πάσχοντος στους ήχους και στο φως. Αν ο ασθενής εμφανίσει ταυτόχρονα και ίλιγγο, είναι ευαίσθητος και σε οποιαδήποτε κίνηση του σώματος και προτιμά να παραμείνει ακίνητος σε ένα σκοτεινό και ήσυχο δωμάτιο. Μπορεί να βλέπει φωτεινές γραμμές ή θαμπά τμήματα στο οπτικό του πεδίο, κάτι που συνήθως προηγείται της ημικρανίας και το ονομάζουμε αύρα.
Ίλιγγος: Διάγνωση
Η διάγνωση του ιλίγγου γίνεται εξ αποκλεισμού. Αφού ληφθεί το ιστορικό, γίνεται πλήρης ακοολογικός έλεγχος και έλεγχος λαβυρίνθου: ωτοσκόπηση, ακοόγραμμα, τυμπανόγραμμα, ακουστικό αντανακλαστικό. Γίνεται έλεγχος για ρήξη τυμπάνου, ωτίτιδα οξεία ή χρόνια, οίδημα στον έξω ακουστικό πόρο, εξάνθημα έξω ακουστικού πόρου, πτώση ακοής (μονόπλευρη, αμφίπλευρη) στις υψηλές ή χαμηλές συχνότητες, νευροαισθητήριος ή αγωγιμότητας.
Ανάλογα με τα ευρήματα γίνεται διάγνωση για το εάν είναι ίλιγγος περιφερικής αιτιολογίας ή όχι. Συχνά χρειάζεται να διενεργηθεί απεικονιστικός (μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου και λιθοειδών με σκιαγραφικό – triplex καρωτίδων, σπονδυλοβασικών) και βιοχημικός έλεγχος.
Αν ο ίλιγγος είναι κεντρικής αιτιολογίας κατευθύνουμε τον ασθενή στον κατάλληλο ειδικό (νευρολόγο, νευροχειρουργό).
Ίλιγγος: Θεραπεία
Η θεραπεία είναι ανάλογη της διαγνώσεως μας. Αν για παράδειγμα είναι ίλιγγος θέσεως διενεργούνται «χειρισμοί» που ονομάζονται Epley, Semont κ.ά. Τις περισσότερες φορές, αρκούν μόνο οι χειρισμοί αυτοί για να βοηθήσουμε τον ασθενή και ασκήσεις Brandt – Daroff, Cawthorne και Cooksey. Αν είναι άλλης αιτιολογίας περιφερικός ίλιγγος δίνουμε και φαρμακευτική αγωγή (βελτιωτικά της κυκλοφορίας, κορτικοστεροειδή ή και κάποιες ασκήσεις αποκατάστασης, τις Cawthorne και Cooksey). Συνήθως, επανεκτιμούμε τον ασθενή μετά από ημέρες.