Αν έχετε την ψευδαίσθηση πως όλος ο κόσμος σας γυρίζει και εσείς κάθεστε σε ένα σταθερό σημείο, πιθανότατα σας έχει πιάσει ίλιγγος.

Η ψευδαίσθηση, δηλαδή, της περιστροφής, όταν νομίζουμε ότι εμείς ή το περιβάλλον γύρω μας κινείται.

Συνήθως η αίσθηση αυτή συνοδεύεται από ναυτία ή εμετό.

Είναι διαφορετικός από το αίσθημα της έντονης ζάλης που περιγράφεται κυρίως ως «θολούρα», αστάθεια, λιποθυμία, όταν νιώθουμε «βαρύ το κεφάλι». Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να είναι πολύ δυσάρεστα και μερικές φορές συνοδεύονται από βαρηκοΐα και εμβοές, ανάλογα με την αιτία της βλάβης.

Τα αίτια που μπορούν να προκαλέσουν ίλιγγο είναι πολλά. Στην ουσία η καλή ισορροπία του σώματος ρυθμίζεται από το εσωτερικό του αυτιού, τον λαβύρινθο.

Ο ίλιγγος οφείλεται κατά 80% σε ενδολαβυρινθικές βλάβες ή βλάβες της αιθουσαίας οδού, όπως νευρωνίτιδα, σύνδρομο Meniere. Σε αυτές τις περιπτώσεις δεν είναι κάτι επικίνδυνο και μπορεί να αντιμετωπιστεί. Σε ελάχιστες περιπτώσεις μπορεί το σύμπτωμα να οφείλεται σε σοβαρότερα αίτια, όπως βλάβες του κεντρικού νευρικού συστήματος ή και σε ψυχογενείς παράγοντες. Ο Ωτορινολαρυγγολόγος είναι ο αρμόδιος γιατρός για να αντιμετωπίσει τον ίλιγγο ανάλογα με την αιτία που τον προκαλεί.

Ποιες κατηγορίες ιλίγγου υπάρχουν;

Υπάρχουν δύο κατηγορίες ιλίγγου, ο περιφερικός και ο κεντρικός. Ο περιφερικός οφείλεται σε κάποια βλάβη που εντοπίζεται στο λαβύρινθο ή στο αιθουσαίο νεύρο το οποίο είναι το νεύρο που συνδέει το έσω αυτί με τον εγκέφαλο. Ο κεντρικός οφείλεται σε κάποιο πρόβλημα που εντοπίζεται στον εγκέφαλο και ειδικότερα στην παρεγκεφαλίδα. Η παρεγκεφαλίδα είναι υπεύθυνη για το συντονισμό των κινήσεων και την ισορροπία του σώματος.

Πού οφείλεται ο περιφερικός ίλιγγος;

Το 90% περίπου των περιπτώσεων περιφερικού ιλίγγου οφείλεται σε ένα από τα παρακάτω:

• Καλοήθης παροξυσμικός ίλιγγος θέσεως. Πρόκειται για το συχνότερο τύπο ιλίγγου και οφείλεται στη μετακίνηση των ωτολίθων από τη φυσιολογική τους θέση. Οι ωτόλιθοι είναι κάποιοι ειδικοί κρύσταλλοι οι οποίοι βρίσκονται μέσα στο λαβύρινθο και είναι υπεύθυνοι για τη ρύθμιση της ισορροπίας. Ο ασθενής αισθάνεται ίλιγγο περιστροφικού τύπου όταν κάνει κάποια απότομη κίνηση του κεφαλιού δεξιά ή αριστερά, όταν αλλάζει πλευρό στο κρεβάτι, όταν ξαπλώνει ή σηκώνεται από αυτό. Το αίσθημα αυτό διαρκεί για κάποια δευτερόλεπτα και στη συνέχεια αφήνει μία αίσθηση αστάθειας ή όπως συχνά αναφέρουν οι ασθενείς «θολούρας».
• Νόσος Meniere. Πρόκειται για μία διαταραχή του λαβυρίνθου και χαρακτηρίζεται από ίλιγγο, εμβοές (βουητό στο αυτί) και βαρηκοΐα.
• Λαβυρινθίτιδα ή Αιθουσαία νευρίτιδα. Είναι οξεία φλεγμονή του λαβυρίνθου ή του αιθουσαίου νεύρου η οποία προκαλεί ξαφνική έναρξη έντονου ιλίγγου.

Ποιες είναι οι συχνότερες αιτίες κεντρικού ιλίγγου;

Οι συχνότερες αιτίες του κεντρικού ιλίγγου είναι οι παρακάτω:

• Αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο
• Όγκος της παρεγκεφαλίδας
• Ημικρανία
• Σκλήρυνση κατά πλάκας

Ίλιγγος – Διάγνωση

Η διάγνωση του ιλίγγου γίνεται από ειδικό ωτορινολαρυγγολόγο. Έχει μεγάλη σημασία να διευκρινιστεί αν:

• Ο ασθενής έχει πραγματικά ίλιγγο
• Αν ο ίλιγγος είναι κεντρικού ή περιφερικού τύπου
• Αν συνυπάρχουν επιπλοκές/παθήσεις απειλητικές για τη ζωή του ασθενή

Η εξέταση στο ιατρείο περιλαμβάνει τα παρακάτω:

• Ιστορικό. Κατά τη λήψη του ιστορικού διευκρινίζονται η φύση και η διάρκεια των συμπτωμάτων καθώς και άλλες πιθανές κλινικές εκδηλώσεις που τα συνοδεύουν. Μία πολύ βασική ερώτηση που πρέπει να κάνει ο γιατρός στον ασθενή είναι η εξής: «Νιώθετε τα πράγματα να γυρίζουν γύρω-γύρω ή νιώθετε ζαλάδα-αστάθεια-‘θολούρα’;» Αν τα πράγματα περιστρέφονται τότε το άτομο έχει πραγματικό επεισόδιο ιλίγγου ενώ σε κάθε άλλη περίπτωση μιλάμε για ζάλη.
• Έλεγχος νυσταγμού. Ο γιατρός θα ελέγξει τα μάτια σας για την παρουσία νυσταγμού. Ο νυσταγμός αφορά σε συγκεκριμένες περιοδικές κινήσεις των οφθαλμών οι οποίες φανερώνουν την παρουσία ιλίγγου.
• Έλεγχος ισορροπίας. Ο ασθενής θα υποβληθεί σε κάποιες απλές δοκιμασίες (π.χ. Romberg, Unterberger) με τις οποίες αξιολογείται η ισορροπία του.
• Δοκιμασία Dix Hallpike. Περιλαμβάνει ειδικές κινήσεις της κεφαλής και του σώματος. Αποτελεί τη δοκιμασία με την οποία ελέγχουμε την παρουσία Καλοήθους Παροξυσμικού Ιλίγγου Θέσεως. Είναι εξαιρετικά σημαντική μιας και με αυτή μπορούμε να διαγνώσουμε τη συχνότερη αιτία περιφερικού ιλίγγου.
• Έλεγχος ακοής. Ο έλεγχος ακοής με ακοόγραμμα, τυμπανόγραμμα και ακουστικά αντανακλαστικά είναι απαραίτητος γιατί μας δίνει πληροφορίες για την κατάσταση του έσω αυτιού και του ακουστικού νεύρου.
• Απεικονιστικός έλεγχος. Ανάλογα με τα ευρήματα της κλινικής εξέτασης και του ακοολογικού ελέγχου, ο γιατρός μπορεί να ζητήσει κάποια μαγνητική ή αξονική τομογραφία του εγκεφάλου ή των λιθοειδών οστών.

Ίλιγγος: Ποια συμπτώματα δείχνουν σοβαρό πρόβλημα

Συμπτώματα τα οποία μπορεί να συνδέονται με σοβαρότερο πρόβλημα και πρέπει να διερευνηθούν άμεσα είναι τα παρακάτω:

1. Ίλιγγος που ξεκινάει ξαφνικά και δεν επηρεάζεται από την αλλαγή θέσης του σώματος ή τη στροφή της κεφαλής
2. Ίλιγγος που συνδυάζεται με νευρολογικά συμπτώματα όπως είναι η αδυναμία μυϊκού συντονισμού και η έντονη καταβολή
3. Ίλιγγος που συνοδεύεται από κώφωση, χωρίς να υπάρχει ιστορικό νόσου Meniere

Η αντιμετώπιση του ιλίγγου 

Η αντιμετώπιση του ιλίγγου εξαρτάται από το αίτιο που τον προκαλεί. Σε γενικές γραμμές μπορεί να περιλαμβάνει οδηγίες για ξεκούραση στο κρεβάτι, λήψη αντιεμετικών και κατασταλτικών του λαβυρίνθου φαρμάκων όπως είναι τα αντιισταμινικά και οι βενζοδιαζεπίνες. Σε περιπτώσεις νόσου Meniere μπορεί να χορηγηθούν και διουρητικά.

Ειδικά στον Καλοήθη Παροξυσμικό Ίλιγγο Θέσης η θεραπεία επιτυγχάνεται με ειδικές ασκήσεις που ονομάζονται χειρισμοί Epley. Πρόκειται για κινήσεις της κεφαλής που γίνονται υπό την καθοδήγηση του ωρλ στο χώρο του ιατρείου. Με αυτές οι ωτόλιθοι (οι κρύσταλλοι ανθρακικού ασβεστίου μέσα στο λαβύρινθο του αυτιού) επανέρχονται στην κανονική τους θέση και παύουν να προκαλούν αυτό το ενοχλητικό και πολλές φορές τρομακτικό αίσθημα. Η συγκεκριμένη πάθηση στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων δεν χρειάζεται καμία φαρμακευτική αγωγή.