Η κιρσοκήλη είναι διάταση ελικοειδής των φλεβών του όρχεως (σπερματικές φλέβες), και η ετυμολογία της λέξεως προέρχεται από τους κιρσούς (των φλεβών) και την κήλη, λόγω του ότι παρουσιάζεται στην ανατομική περιοχή που δημιουργείται η κήλη στους άνδρες.
Φυσικά λοιπόν κατ’ αρχήν αφορά μόνο τον ανδρικό πληθυσμό, και στο 90% των περιπτώσεων δημιουργείται στον αριστερό όρχι, λόγω καθαρά ανατομικών λόγων: Η αριστερή σπερματική φλέβα, εκβάλλει κάθετα στην αριστερή νεφρική, ενώ η δεξιά σπερματική εκβάλλει απ’ευθείας στην κάτω κοίλη φλέβα.
Η κιρσοκήλη στην πραγματικότητα είναι ανεπάρκεια του φλεβικού συστήματος του όρχεως να επιστρέψει φυσιολογικά το αίμα στην καρδιά, λόγω διαταραχών των βαλβίδων αυτού. Σαν αποτέλεσμα, το αίμα λιμνάζει στο φλεβικό δίκτυο το οποίο διατείνεται με επακόλουθο τον σχηματισμό κομβολοειδούς διάτασης του, και αύξησης της θερμοκρασίας του συστοίχου όρχεως.
Το αποτέλεσμα είναι η σταδιακά επερχόμενη μείωση της σπερματογένεσης.
Κιρσοκήλη: Πώς εκδηλώνεται κλινικά – Συμπτωματολογία;
Η κιρσοκήλη συνήθως συμβαίνει στον αριστερό όρχι για ανατομικούς λόγους αλλά μπορεί να συμβεί στον δεξί ή και στους δύο. Ως αποτέλεσμα της πάθησης αυτής το αίμα δεν κυκλοφορεί πλέον σωστά κι έτσι μπορεί να εμφανιστούν διάφορα προβλήματα. Για πολλούς άνδρες είναι τελείως ασυμπτωματική. Δεν αντιλαμβάνονται κάτι παθολογικό και ανακαλύπτεται κατά τη διάρκεια ελέγχου της υπογονιμότητας που διαπιστώθηκε πως έχει ο άνδρας.
Σε άλλους ασθενείς προκαλεί αίσθημα βάρους ή δυσφορίας ή και κνησμού στον όρχι που πάσχει. Ενώ μια μικρή κιρσοκήλη δεν γίνεται αντιληπτή μια μεγάλη κιρσοκήλη μπορεί να ψηλαφηθεί κι από τον ίδιο τον ασθενή σαν μια μαλακή μάζα, συνήθως ανώδυνη, στο πάνω μέρος του όρχι. Το πιο σημαντικό πρόβλημα όμως είναι η υπογονιμότητα που προκαλεί καθώς για διαφόρους λόγους, που εν τέλει επηρεάζουν το μικροπεριβάλλον του όρχι, εμποδίζεται η φυσιολογική σπερματογένεση.
Κιρσοκήλη: Πώς πραγματοποιείται η διάγνωση;
Για τη διάγνωση της κιρσοκήλης πραγματοποιείται κλινική εξέταση και υπερηχογράφημα Doppler. Αν η κιρσοκήλη είναι σοβαρή ο ανδρολόγος θα διαγνώσει την πάθηση σχεδόν αμέσως, αρκεί ο ασθενής να σταθεί όρθιος για να ψηλαφιστούν οι φλέβες που έχουν διαταθεί.
Αν η κιρσοκήλη, εκτός από όρθια θέση, είναι ορατή και κατά την κατάκλιση ελέγχεται και ο οπισθοπεριτοναϊκός χώρος καθώς είναι πιθανό να υπάρχει νεόπλασμα που ασκεί πίεση στην σπερματική φλέβα. Ο γιατρός θα πραγματοποιήσει υπέρηχο Doppler για να διαγνώσει μία σχετικά μικρή κιρσοκήλη που δεν φαίνεται με γυμνό μάτι.
Με την εξέταση αυτή φαίνεται αν παράλληλα με την αύξηση της ενδοκοιλιακής πίεσης υπάρχει και αύξηση των φλεβών, με αποτέλεσμα την παλινδρόμηση του αίματος.
Κιρσοκήλη: Ποιες είναι οι προτεινόμενες θεραπευτικές προσεγγίσεις;
Όταν ένας άνδρας έχει υποκλινική κιρσοκήλη δεν απαιτείται υποχρεωτικά θεραπεία. Πρέπει όμως να παρακολουθείται συστηματικά τόσο ως προς τον βαθμό της κιρσοκήλης του όσο και ως προς τις διαταραχές που αυτή προκαλεί. Επιδείνωση των εξεταζόμενων παραμέτρων είναι ένδειξη για θεραπεία.
Σε περίπτωση που συνυπάρχει κιρσοκήλη και διαταραχές του σπέρματος και υπογονιμότητα τότε απαιτείται θεραπεία. Πρέπει να τονιστεί όμως πως η διόρθωση του προβλήματος δεν σημαίνει υποχρεωτικά βελτίωση του σπέρματος. Η κιρσοκήλη μπορεί να έχει αντιμετωπισθεί αποτελεσματικά αλλά ο όρχις να μην είναι πλέον σε θέση να επανέρθει και να αποκαταστήσει τη φυσιολογική του λειτουργία και σπερματογένεση. Η ενδεδειγμένη θεραπεία για την κιρσοκήλη είναι η χειρουργική.
Παρότι έχουν δοκιμασθεί διάφορες τεχνικές (ανοικτή μέθοδος, λαπαροσκοπική) καλύτερη θεωρείται η μικροχειρουργική. Σε αυτή την τεχνική, γίνεται μια μικρή τομή στο πλάι του πέους εκεί δηλαδή που διέρχονται ο σπερματικός τόνος που περιέχει τα στοιχεία του όρχεως (αγγεία, νεύρα και λεμφαγγεία) και με τη χρήση μικροσκοπίου αναγνωρίζονται και απολινώνονται οι προβληματικές φλέβες. Μετά την εγχείρηση ο γιατρός παρέχει συμβουλές για γρήγορη ανάρρωση για να μην υπάρχει ο πόνος.
Οφέλη από τη χειρουργική διόρθωση της κιρσοκήλης
- Η διόρθωση της κιρσοκήλης εξασφαλίζει τη διατήρηση της ποιότητας του σπέρματος ή τη βελτίωσή του όταν υπάρχουν διαταραχές οφειλόμενες στην πάθηση.
- Τα αποτελέσματα της επέμβασης θα φανούν στο σπερμοδιάγραμμα 4 με 6 μήνες μετά το χειρουργείο.
- Η απολίνωση των σπερματικών φλεβών στην κιρσοκήλη οδηγεί σε σημαντική βελτίωση του σπερμοδιαγράμματος στο 60-80% των ασθενών.
- Η βελτίωση στα ποσοστά κυήσεων που έχουν περιγραφεί είναι της τάξεως του 20-60%.