Κριθαράκι: Όλοι κάποια στιγμή στην ζωή μας θα εμφανίσουμε ένα ενοχλητικό σπυράκι στο μάτι, το οποίο δεν θα μας χαλάσει απλά την αισθητική, αλλά θα μας δυσκολέψει ακόμα και στο άνοιξε – κλείσε των ματιών. Πάμε να δούμε τι είναι αυτό το σπυράκι γνωστό ως… κριθαράκι και ποιες οι διαφορές του με το χαλάζιο.

Χαλάζιο και κριθαράκι στο μάτι

Το χαλάζιο και η κριθή (κριθαράκι) είναι δύο πολύ συχνές φλεγμονώδεις παθήσεις των αδένων των βλεφάρων που μας οδηγούν στον οφθαλμίατρο. Η άμεση επίσκεψη στον ειδικό και η κατάλληλη θεραπεία, μας προφυλάσσουν από την ταλαιπωρία του πόνου και την πιθανή ανάγκη χειρουργικής αντιμετώπισης που μπορεί να απαιτηθεί αν παραμείνουν επί μακρόν.

Τι είναι το χαλάζιο;

Το χαλάζιο (κύστη μεϊβομιανού αδένα) είναι μία χρόνια λιποκοκκιωματώδης  φλεγμονή που οφείλεται στην απόφραξη των στομίων των αδένων και τη λίμναση των σμηγματωδών τους εκκρίσεων. Το αποτέλεσμα είναι η δημιουργία μιας μορφής κύστης που εντοπίζεται συνήθως στο άνω ή στο κάτω βλέφαρο. Ασθενείς  που πάσχουν από ροδόχρου ακμή ή σμηγματορροϊκή δερματίτιδα είναι περισσότερο επιρρεπείς στη δημιουργία πολλαπλών ή υποτροπιαζόντων χαλάζιων.

Τι είναι το κριθαράκι;

Η κριθή διακρίνεται σε εσωτερική και σε εξωτερική. Η εσωτερική αποτελεί ένα μικρό απόστημα που προκαλείται από οξεία σταφυλοκοκκική λοίμωξη των μεϊβομιανών αδένων, ενώ η εξωτερική (κριθαράκι) είναι ένα μικρό, επώδυνο σταφυλοκοκκικό απόστημα του θυλάκου μιας βλεφαρίδας και του αντίστοιχου αδένα του Zeiss και του Moll.

Χαλάζιο και κριθαράκι: Σε τι διαφέρουν

Συχνά το χαλάζιο συγχέεται με την κριθή καθώς και τα δύο εμφανίζονται με τη μορφή ογκιδίων των βλεφάρων. Η κριθή είναι οξεία μόλυνση του θύλακα της βλεφαρίδας και δημιουργεί ένα ερυθρό, επώδυνο ογκίδιο κοντά στο ελεύθερο βλεφαρικό χείλος. Το χαλάζιο συνήθως αποτελεί αντίδραση σε εγκλωβισμένες λιπαρές εκκρίσεις και δεν οφείλεται σε μικρόβια, αν και η θέση που βρίσκεται μπορεί δευτερευόντως να επιμολυνθεί. Τα χαλάζια  τείνουν συνήθως να εμφανίζονται μακριά από το ελεύθερο βλεφαρικό χείλος σε αντίθεση με την κριθή και τις περισσότερες φορές εμφανίζουν υπέγερση αντίστοιχα προς το έσω ή ρινικό τμήμα. Σε κάποιες περιπτώσεις ένα χαλάζιο μπορεί να οδηγήσει σε αιφνίδιο οίδημα σε όλη την έκταση του βλεφάρου.

Κριθαράκι και χαλάζιο: Ποια είναι η κλινική εικόνα;

Και οι δύο προαναφερθείσες παθήσεις εμφανίζονται ως φλεγμονώδεις διογκώσεις του βλεφάρου. Το βλέφαρο είναι κόκκινο και οιδηματώδες ενώ παρουσιάζει έντονο άλγος ιδίως κατά την πίεση.

Οι βλάβες αυτές μπορούν να εντοπίζονται στο πάνω ή στο κάτω βλέφαρο, στο εσωτερικό ή στο εξωτερικό του. Αν η φλεγμονή είναι εκτεταμένη, το βλέφαρο μπορεί να κλείνει ενώ το βάρος της κύστης που δημιουργείται σε μεγάλα χαλάζια ενδέχεται να οδηγήσει σε θολή όραση λόγω του αστιγματισμού που προκαλείται από την πίεση του κερατοειδούς. Μια εμφανής λευκή κορυφή μπορεί να είναι  ορατή στο κριθαράκι, υποδηλώνοντας την ύπαρξη πύου.

Κριθαράκι: Θεραπεία

• Εσωτερική: Μετά την υποχώρηση της οξείας λοίμωξης μπορεί να απαιτηθεί διατομή και απόξεση σε περιπτώσεις που παραμένει υπολειμματικό οζίδιο.
• Εξωτερική: Συνήθως δεν απαιτείται κάποια ειδική θεραπεία, καθώς η κριθή απορροφάται αυτόματα ή παροχετεύεται εξωτερικά κοντά στη ρίζα της βλεφαρίδας

Σε πιο βαριές περιπτώσεις μπορεί να αποδειχθούν ωφέλημα και τα θερμά επιθέματα.

Η παροχέτευση του πύου μπορεί να επιταχυνθεί με την αφαίρεση της βλεφαρίδας που σχετίζεται με τον πάσχοντα θύλακο.

Στην περίπτωση βαριάς προδιαφραγματικής κυτταρίτιδας του κόγχου, μπορεί να απαιτηθεί η χορήγηση συστηματικής αντιβίωσης.

Χαλάζιο: Θεραπεία

Μικρά, ασυμπτωματικά χαλάζια μπορούν να υποχωρήσουν χωρίς θεραπεία. Αντιθέτως, τα μεγαλύτερα σε μέγεθος ενδέχεται να προκαλέσουν θόλωση όρασης λόγω πρόκλησης κερατοειδικής παραμόρφωσης. Η κύρια θεραπεία περιλαμβάνει τοπικές οφθαλμικές αλοιφές και κολλύρια με αντιβιοτικό η με μικτή χρήση τοπικής κορτιζόνης. Σημαντική είναι η άμεση έναρξη της φαρμακευτικής αγωγής, γιατί αν η φλεγμονή γίνει χρόνια μπορεί να δημιουργήσει μία πλήρη κύστη η οποία απαιτεί χειρουργική αφαίρεση. Συνεπώς, εάν το χαλάζιο δεν υποχωρήσει μετά από 3-4 εβδομάδες, μπορεί να λάβει χώρα η χειρουργική του εξαίρεση για αισθητικούς  λόγους.

Συμπερασματικά, τα χαλάζια μπορούν να αντιμετωπισθούν με μία ή με συνδυασμό των παρακάτω μεθόδων:

• Αντιβιοτικά: ή συνδυασμός με τοπικό κολλύριο στεροειδούς την ημέρα και αλοιφή το βράδυ για μερικές μέρες.

• Θερμά Επιθέματα: μπορούν να εφαρμοστούν με ποικίλους τρόπους, όπως για παράδειγμα να κρατήσουμε μια καθαρή πετσέτα βρεγμένη με ζεστό νερό πάνω στα κλειστά βλέφαρα για 5 έως 10 λεπτά, 3-4 φορές την ημέρα. Κάθε φορά ξαναβρέχουμε την πετσέτα ώστε να διατηρείται αρκετά θερμή. Στο τέλος, στεγνώνουμε απαλά τα βλέφαρα σκουπίζοντας με καθαρή γάζα κάθε ίχνος από πύο ή άλλο έκκριμα.

• Μασάζ των Βλεφάρων: ήπια και περιοδικά σε συνδυασμό με φαρμακευτική θεραπεία και θερμά επιθέματα.

• Χειρουργική Εκτομή: Εάν το χαλάζιο δεν υποχωρήσει με όλες τις παραπάνω μεθόδους, προχωρούμε σε χειρουργική επέμβαση. Η τελευταία δεν απαιτεί παραμονή στο νοσοκομείο. Κατ’ αρχάς, γίνεται ενστάλαξη αναισθητικών σταγόνων και ακολουθεί μία αναισθητική ένεση υποδερμικά, η οποία προκαλεί αίσθημα ανάλογο με την ένεση που χρησιμοποιεί ο οδοντίατρος. Μετά ο χειρουργός γυρνά το βλέφαρο και διαμέσου μιας μικρής κάθετης τομής που πραγματοποιεί εσωτερικά του βλεφάρου, αφαιρεί το περιεχόμενο της κύστης καθώς και μέρος του τοιχώματός της. Στο τέλος το μάτι καλύπτεται από ένα οφθαλμικό κάλυμμα με πίεση που παραμένει για τουλάχιστον 6 ώρες. Αφού αφαιρεθεί το οφθαλμικό κάλυμμα, μπορείτε να πλύνετε το μάτι σας με μια καθαρή πετσέτα ή γάζα βρεγμένη με δροσερό νερό, το οποίο προηγουμένως έχετε βράσει, ούτως ώστε να το καθαρίσετε από πιθανά υπολείμματα αίματος ή άλλες εκκρίσεις. Ενδεχομένως να παρατηρήσετε μια μελανιά στο μάτι σας η οποία θα εξαφανιστεί μέσα στις επόμενες μέρες. Ο γιατρός σας θα σας συνταγογραφήσει αντιβιοτικό κολλύριο ή αλοιφή που θα πρέπει να χρησιμοποιείτε 4 φορές την ημέρα για τουλάχιστον μία εβδομάδα.

Συνήθως τα χαλάζια απαντούν ικανοποιητικά στη θεραπεία αν και ορισμένοι ασθενείς κάποιες φορές παρουσιάζουν υποτροπές. Σε τέτοιες περιπτώσεις απαιτείται επαναλαμβανόμενη θεραπεία και πιο λεπτομερής έλεγχος για την αιτιολόγηση των υποτροπών. Εφόσον ένα χαλάζιο εμφανιστεί ξανά στην ίδια θέση τότε ο οφθαλμίατρος θα πρέπει να ζητήσει βιοψία για τον αποκλεισμό σοβαρότερων νοσημάτων.

Τέλος, συχνές υποτροπές μπορούν να προληφθούν με τη χορήγηση διορθωτικών γυαλιών σε άτομα που ενώ έχουν υπερμετρωπία ή προχωρημένη πρεσβυωπία δε φορούν γυαλιά.

Χαλάζιο: Πρόληψη

Η επανεμφάνιση των χαλάζιων μπορεί να αποτραπεί με τον σχολαστικό καθαρισμό των βλεφάρων ιδίως σε άτομα που είναι επιρρεπή σε αυτά. Ο τακτικός καθαρισμός της περιοχής των βλεφαρίδων με παιδικό σαμπουάν μειώνει την πιθανότητα απόφραξης των αδένων. Επίσης, η υιοθέτηση κάποιων διατροφικών συνηθειών, χωρίς αυτό να αποτελεί πανάκεια, μπορεί να συνεισφέρει τόσο στην πρόληψη της επανεμφάνισης των χαλάζιων όσο και στη γενικότερη βελτίωση της υγείας:

• Αυξήστε την κατανάλωση τροφών που έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε βιταμίνη Α, όπως είναι τα ψάρια – κυρίως τα ψητά, ο σολομός και  ο τόνος (καλό είναι να τα συμπεριλάβετε στη δίαιτά σας 2 με 3 φορές την εβδομάδα). Επιπλέον, η κατανάλωση Β- καροτίνης είναι απαραίτητη αφού μετατρέπεται στο σώμα σε βιταμίνη Α.

• Συμπεριλάβετε στη διατροφή σας τρόφιμα που είναι πλούσια σε βιταμίνη Β6 –λαχανικά (μπιζέλια και φασόλια), τόνο, σολομό, κοτόπουλο και βιταμίνη Β3 (ηλιόσπορο).

• Καταναλώνετε τρία μπολ την ημέρα από φρέσκιες σαλάτες, καθώς αυτές αποτελούν ιδιαίτερα χρήσιμη τροφή.

• Πίνετε μεγάλη ποσότητα νερού (τουλάχιστον 6 ποτήρια ημερησίως).

Τέλος θυμηθείτε: Πάντα ο οφθαλμίατρός σας είναι η καλύτερη πηγή για να σας δώσει υπεύθυνες απαντήσεις σε θέματα που αφορούν την υγεία των ματιών σας.