Η ντοπαμίνη είναι μία οργανική ουσία, η οποία ανήκει στην οικογένεια των κατεχολαμινών. Δουλειά της είναι να μεταφέρει μηνύματα ικανοποίησης στον εγκέφαλο σου, όταν κάνεις γυμναστική ή καταναλώνεις καφέ ή αλκοόλ. Για το λόγο αυτό είναι γνωστή και ως ο νευροδιαβιβαστής της ευφορίας. Η ντοπαμίνη, όμως, δεν ευθύνεται μόνο για το αίσθημα της ανταμοιβής, που αισθάνεσαι, αλλά και για αυτό του κινήτρου, της τιμωρίας και της δημιουργικότητας.
Μελετώντας τους πολυάριθμους βιολογικούς ρόλους της ντοπαμίνης, θα ανακαλύψεις ότι χωρίς αυτή δε θα μπορούσες να συντονίσεις τις κινήσεις σου και να ρυθμίσεις τη θερμοκρασία του σώματος σου, θα αντιμετώπιζες δυσκολία στη μνήμη και τη μάθηση, καθώς και προβλήματα ύπνου. Όταν κάνεις γυμναστική, τέλος, η ντοπαμίνη συμμετέχει στη ρύθμιση της κεντρικής κόπωσης, η οποία είναι αποτέλεσμα της έντονης φυσικής δραστηριότητας.
Ντοπαμίνη: Πώς πραγματοποιείται η παραγωγή της;
Η σύνθεσή της ντοπαμίνης λαμβάνει χώρα σε διάφορες περιοχές του εγκεφάλου, με κυριότερες αυτές της μέλαινας ουσίας και της κοιλιακής καλυπτήριας περιοχής.
Εκτός, όμως από τον εγκέφαλο, σύνθεση της ντοπαμίνης έχουμε και στο αυτόνομο νευρικό σύστημα, στο γαστρεντερικό σύστημα, αλλά και στους νεφρούς. Εκεί, η ντοπαμίνη βοηθά στη ρύθμιση της πίεσης και την ομοιόσταση των υγρών, μέσω της διουρητικής και νατριουρητικής της δράσης. Η διατάραξη της παραγωγής και λειτουργίας της ντοπαμίνης, στο σημείο αυτό, μπορεί να προκαλέσει οξειδωτικό στρες, νεφρική ανεπάρκεια, οίδημα και υπέρταση.
Το αμινοξύ L-τυροσίνη αποτελεί το «σημείο εκκίνησης» για την παραγωγή όλων των κατεχολαμινών. Η L-τυροσίνη περνά τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό και με τη βοήθεια ενός ενζύμου (υδροξυλάση της τυροσίνης) μετατρέπεται αρχικά σε μια πρόδρομη ουσία, που ονομάζεται λεβοντόπα (L-DOPA). Στους ντοπαμινεργικούς νευρώνες η λεβοντόπα μεταβολίζεται σε ντοπαμίνη, με τη βοήθεια του ενζύμου ντόπα-δεκαρβοξυλάση. Ένα στοιχείο της διατροφής μας, το οποίο παίζει σημαντικό ρόλο στο τελικό στάδιο αυτής της μετατροπής, είναι το ασβέστιο.
Τα μονοπάτια σύνθεσης της ντοπαμίνης καταλήγουν σε διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου, όπως ο υποθάλαμος, οι αισθητηριακοί φλοιοί κ.ά. H ντοπαμίνη, εκεί απελευθερώνεται και στη συνέχεια προσδένεται σε κάποιον υποδοχέα, όπου αναπτύσσει ηλεκτρικό δυναμικό (μεταφορά ηλεκτρικού σήματος) και στη συνέχει απομακρύνεται.
Ντοπαμίνη: Σε ποια τρόφιμα υπάρχει;
Αν δεν έχεις δει ποτέ βελούδινα φασόλια, ήρθε η ώρα να μάθεις ότι υπάρχουν και μάλιστα είναι μία από τις καλύτερες διαιτητικές πηγές ντοπαμίνης. Προέρχονται από ένα τροπικό φυτό (Mucuna pruriens), γνωστό στη Αφρική και την Ασία για τις τονωτικές και θεραπευτικές του ιδιότητες. Στην παραδοσιακή Ινδική Ιατρική (Αγιουρβέδα), μάλιστα, χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της νόσου του Parkinson, λόγω του ότι αποτελείται κατά 5% από L-Dopa, που όπως ήδη αναφέραμε, είναι πρόδρομη ουσία στην παραγωγή της ντοπαμίνης.
Άλλες πηγές ντοπαμίνης αποτελούν η μπανάνα, και ιδιαίτερα η φλούδα της (700 μg/g) και το αβοκάντο (4–5 μg/g), ενώ μικρότερες ποσότητες υπάρχουν στο πορτοκάλι, το μήλο, τη μελιτζάνα, το σπανάκι, τον αρακά, τα κοινά φασόλια και τη τομάτα.
Όπως φαίνεται, κάποια από τα συνήθη τρόφιμα, που καταναλώνουμε καθημερινά, περιέχουν το νευροδιαβιβαστή ντοπαμίνη. Κατά πόσο, όμως, είναι δυνατό αυτή η ουσία να μεταφερθεί από το γαστρεντιερικό μας σωλήνα στον εγκέφαλο μέσω της κυκλοφορίας; Αυτό είναι ένα ερώτημα το οποίο δεν έχει απαντηθεί ακόμη.