Ομάδα αίματος: Δες από ποιους μπορείς να πάρεις και σε ποιους μπορείς να δώσεις

Οι ομάδες αίματος κληρονομούνται από τους γονείς μας ακριβώς όπως και τα περισσότερα από τα εξωτερικά χαρακτηριστικά και ιδιότητες που φέρουμε ή έχουμε. Πρόκειται για την ταξινόμηση του αίματος σε κατηγορίες, ανάλογα με την παρουσία ή την απουσία ερυθροκυτταρικών αντιγόνων, στην εξωτερική επιφάνεια της κυτταρικής μεμβράνης των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Σημαντικό είναι να θυμόμαστε ότι οι ομάδες αίματος όπως και τα διαφορετικά αντιγόνα που τις καθορίζουν, βρίσκονται με τις ίδιες μορφές σε όλους τους ανθρώπους ανεξάρτητα από το φύλο, την φυλή ή την εθνικότητα.

Οι ουσίες αυτές που αποκαλούμε Ερυθροκυτταρικά Αντιγόνα είναι από χημικής άποψης πρωτεΐνες και συγκεκριμένα γλύκοπρωτεϊνες. Τα αντιγόνα αυτά είναι διαφορετικά μεταξύ τους, πολλά σε αριθμό και ταξινομούνται σε αρκετά συστήματα κατάταξης, τα σπουδαιότερα όμως από κλινικής σημασίας και σαφώς αυτά που χρησιμοποιούνται πιο συχνά από κάθε άλλο είναι δυο, το σύστημα ΑΒΟ και το σύστημα Rhesus(Rh).

Ομάδα Αίματος: Συστήματα και κατηγορίες

Το σύστημα ΑΒΟ είναι το πρώτο που ανακαλύφθηκε στις αρχές του προηγούμενου αιώνα από τον Landsteiner και δηλώνει την ύπαρξη των διαφορετικών ουσιών Α ή Β, όπως και την συνύπαρξη τους ή ακόμα και την πλήρη απουσία τους από τα ερυθρά αιμοσφαίρια. Δηλαδή είτε υπάρχει μόνο το Α, είτε υπάρχει μόνο το Β, είτε υπάρχουν και τα δύο Α και Β μαζί ή τέλος δεν υπάρχει κανένα από αυτά. Με αυτό το δεδομένο, οι ομάδες αίματος διακρίνονται στις ακόλουθες :

• Ομάδα Α , όταν ανευρίσκεται μόνο το αντίγονο Α
• Ομάδα Β , όταν ανευρίσκεται μόνο το αντίγονο Β
• Ομάδα ΑΒ , όταν συνυπάρχουν το Α μαζί με το Β
• Ομάδα Ο , όταν απουσιάζουν τόσο το Α όσο και το Β

Το σύστημα Rhesus αντίστοιχα, διακρίνει τα ερυθρά αιμοσφαίρια ανάλογα με την ύπαρξη ή όχι σε αυτά μιας άλλης ουσίας με παρόμοια χημική σύσταση όπως τα προηγούμενα αντιγόνα, η οποία ονομάζεται Παράγοντας Rhesus ή Αντιγόνο D. Έτσι οι ομάδες αίματος διακρίνονται επιπλέον σε :

• Rhesus θετικό (+), όταν ανευρίσκεται ο παράγων Rhesus – αντιγόνο D
• Rhesus αρνητικό (-), όταν απουσιάζει ο παράγων Rhesus – αντιγόνο D

Έτσι οι κύριες Ομάδες Αίματος, διαχωρίζονται σύμφωνα με την παρακάτω κατάταξη:

• Για την ομάδα Α, που διακρίνεται σε Α(+) με Rhesus θετικό ή Α(-) με Rhesus αρνητικό
• Για την ομάδα Β, που διακρίνεται σε Β(+) με Rhesus θετικό ή Β(-) με Rhesus αρνητικό
• Για την ομάδα ΑΒ, που διακρίνεται σε ΑΒ(+) με Rhesus θετικό και ΑΒ(-) με Rhesus αρνητικό
• Για την ομάδα Ο, που διακρίνεται σε Ο(+) με Rhesus θετικό και Ο(-) με Rhesus αρνητικό

Ομάδα Αίματος: Συμβατότητα Ομάδων

Δεν είναι όλες οι ομάδες αίματος συμβατές μεταξύ τους. Αυτό οφείλεται στα διαφορετικά αντισώματα που έχει κάθε άνθρωπος ανάλογα με την ομάδα αίματος του.  Έτσι ενώ όσοι έχουν ομάδα αίματος Α έχουν στο πλάσμα τους  φυσικά αντισώματα αντι-Β, η ομάδα Β έχει αντι-Α αντισώματα και η ομάδα Ο έχει αντι-Α και αντι-Β αντισώματα

Έτσι, για παράδειγμα, εάν ένας ασθενής με ομάδα αίματος Β πάρει αίμα αμάδας Α, τα αντι-Α αντισώματα που έχει στο πλάσμα του θα καταστρέψουν τα ερυθρά Α της μονάδας αίματος που πήρε γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές αντιδράσεις μέχρι και θάνατο.

Όσοι έχουν ομάδα αίματος Ο θεωρούνται ως “πανδότες”. Τα ερυθρά αυτών των ανθρώπων δεν έχουν το Α και Β αντιγόνο και για αυτό το αίμα τους μπορεί να δοθεί σε οποιονδήποτε ασθενή ανεξαρτήτως της ομάδας του.

Αντίθετα όσοι έχουν ομάδα αίματος AB+ είναι γνωστοί ως “πανδέκτες”. Αυτοί δεν έχουν στο πλάσμα τους κανέναν από τα φυσικά αντισώματα ούτε το αντι-Α ούτε το αντι-Β και μπορούν να πάρουν αίμα από όλες τις ομάδες.

Οπότε, συνοπτικά,

• Η ομάδα Ο μπορεί να δώσει αίμα σε οποιαδήποτε άλλη, γι’ αυτό ονομάζεται πανδότης.
• Η ομάδα Α μπορεί να δώσει αίμα στην Α και στην ΑΒ.
• Η ομάδα Β μπορεί να δώσει αίμα στην Α και στην ΑΒ.
• Η ομάδα ΑΒ μπορεί να δώσει μόνο στην ΑΒ, αλλά να λάβει από οποιαδήποτε άλλη, γι’ αυτό ονομάζεται πανδέκτης.
• Όσο για το σύστημα ρέζους, οι ομάδες Rh θετικό δίνουν σε ομάδες Rh θετικό και οι ομάδες Rh αρνητικό δίνουν σε ομάδες Rh αρνητικό.
• Η πιο κοινή ομάδα αίματος είναι η O+ και η πιο σπάνια η AB-.

Ομάδα Αίματος: Γιατί είναι σημαντικό να γνωρίζετε την ομάδα σας;

• Οι μεταγγίσεις αίματος γίνονται πάντα μεταξύ συμβατών ομάδων αίματος δότη και λήπτη . Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ο κάθε άνθρωπος μπορεί να δεχτεί αίμα μόνο από δότες με συγκεκριμένες ομάδες αίματος, όπως και αντίστροφα ότι κάθε άνθρωπος μπορεί να δώσει αίμα μόνο σε λήπτες με συγκεκριμένες ομάδες αίματος κατά ΑΒΟ και Rhesus.

 

• Μπορείτε να μάθετε την πιθανή ομάδα αίματος του μελλοντικού παιδιού σας ανάλογα με τον κάθε δυνατό συνδυασμό ομάδων αίματος των γονέων. Μπορείτε επίσης να μάθετε και τον παράγοντα Rhesus του μελλοντικού σας παιδιού.

 

• Οι μελλοντικές μητέρες είναι χρήσιμο να γνωρίζουν την ομάδα αίματος τους αλλά και τον παράγοντα Rhesus. Έτσι αποφεύγονται επιπλοκές για την υγεία της ίδιας αλλά και του εμβρύου κατά την γέννηση του οι οποίες είναι γνωστές με τον όρο ασυμβατότητα λόγω Rhesus. Σε αυτήν την περίπτωση και εφόσον είναι γνωστές και επιβεβαιωμένες οι ομάδες αίματος και Rhesus τόσο για την μητέρα όσο και για το έμβρυο, ακολουθείται θεραπευτική διαδικασία η οποία είναι γνωστή με τον όρο απευαισθητοποίησή.

 

• Στην εποχή της πανδημίας COVID19, υπάρχουν αρκετές βιβλιογραφικές αναφορές και ερευνητικές μελέτες που συσχετίζουν την Ομάδα Αίματος με την πιθανότητα βαρύτερης λοίμωξης από τον Ιό. Συγκεκριμένα, αναφέρεται ότι όσοι ανήκουν στην Ομάδα Αίματος Ο έχουν λιγότερες πιθανότητες εμφάνισης σοβαρών συμπτωμάτων σε σχέση με αυτούς που ανήκουν στην Ομάδα Αίματος Α.

Ομάδα Αίματος: Τι ρόλο παίζουν κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης;

Η ομάδα αίματος στην οποία ανήκετε δεν έχει καμία επίδραση στην καθημερινή σας ζωή, ενώ η παρουσία αντισωμάτων κατά των ερυθρών αιμοσφαιρίων είναι συνήθως ακίνδυνη. Ωστόσο, στη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι σημαντικό να γνωρίζετε την ομάδα αίματος στην οποία ανήκετε καθώς επίσης και εάν τυχόν διαθέτετε αντισώματα κατά των ερυθροκυττάρων. Η γνώση αυτή είναι σημαντική για τρεις κυρίως λόγους:

Σε περίπτωση που χρειαστείτε μετάγγιση αίματος

Στην απίθανη περίπτωση που θα χρειαστείτε μετάγγιση αίματος, το αίμα που θα επιλεγεί για εσάς θα πρέπει να είναι της ανάλογης ομάδας ΑΒΟ και ρέζους D  και επίσης να είναι κατάλληλο για τα αντισώματα κατά των ερυθροκυττάρων που πιθανόν να διαθέτετε.

Εάν γνωρίζετε ότι έχετε αναπτύξει

Αντισώματα κατά των ερυθροκυττάρων, τα οποία θα μπορούσαν να βλάψουν το μωρό σας, θα λάβετε την απαιτούμενη αγωγή. Πώς θα μπορούσαν τα αντισώματα κατά των ερυθροκυττάρων να βλάψουν το μωρό μου; Τα αντισώματα κατά των ερυθροκυττάρων, που τυχόν έχετε αναπτύξει, μπορούν να περάσουν από την κυκλοφορία του αίματός σας στο αίμα του εμβρύου. Τα αντισώματα μπορούν να καταστρέψουν τα ερυθροκύτταρα του εμβρύου εάν ανήκουν στη συγκεκριμένη ομάδα αίματος. Το σχεδιάγραμμα δείχνει πώς μπορεί να συμβεί αυτό. Στις περισσότερες περιπτώσεις, το έμβρυο δεν υφίσταται καμία βλάβη. Ωστόσο, με κάποια αντισώματα, ιδιαίτερα όταν βρίσκονται σε υψηλά επίπεδα, το μωρό μπορεί να γίνει αναιμικό και να εμφανίσει ίκτερο μετά τη γέννηση. Η πάθηση αυτή είναι γνωστή ως “αιμολυτική νόσος των νεογνών”.

Πώς θα διαπιστώσετε εάν είστε D αρνητική;

Πιθανόν να πρέπει να υποβληθείτε σε πρόσθετη θεραπεία κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και/ή μετά τον τοκετό. Πώς μπορεί να με επηρεάσει το γεγονός ότι είμαι D αρνητική; Είναι σημαντικό για τη μέλλουσα μητέρα να ανακαλύψει έγκαιρα εάν έχει ομάδα αίματος D αρνητικό, έτσι ώστε να ενημερωθεί εάν χρειάζεται θεραπεία στη διάρκεια της εγκυμοσύνης, προκειμένου να αποφευχθεί η παραγωγή αντισωμάτων anti-D.