Πνευμονική εμβολή ονομάζεται η εμβολή θρόμβου στο στέλεχος ή τους κλάδους της πνευμονικής αρτηρίας. Στην πνευμονική αρτηρία ωθείται το φλεβικό αίμα για να φτάσει στους πνεύμονες και να οξυγονωθεί. Έτσι μετά από μία πνευμονική εμβολή δεν φτάνει φλεβικό αίμα για οξυγόνωση. Αν μεγάλος θρόμβος έχει αποφράξει το στέλεχος της πνευμονικής αρτηρίας ομιλούμε για μαζική πνευμονική εμβολή.
Αν οι εμβολιζόμενοι θρόμβοι είναι μικροί μπορεί να έχουμε κατ’ εξακολούθηση εμβολές, ή αλλιώς εμβολική νόσο, που δεν προκαλεί μεν άμεσα δραματικά συμπτώματα αλλά οδηγεί στην σταδιακή καταστροφή των πνευμόνων και στην εμφάνιση της πολύ σοβαρής πνευμονικής υπέρτασης. Σπανιότερα το εμβολιζόμενο υλικό μπορεί να μην είναι θρόμβος, αλλά νεοπλασματικά κύτταρα ή λιπώδης ιστός που προέρχεται από το μυελό των οστών, συνήθως σε πολυτραυματίες.
Πνευμονική Εμβολή: Αίτια
Θρόμβοι αίματος μπορεί να σχηματιστούν για διάφορους λόγους. Οι πνευμονικές εμβολές είναι δυνατό να προκληθούν από “βαθιά φλεβική θρόμβωση”, όπου οι θρόμβοι σχηματίζονται σε φλέβες, που είναι βαθιά στο σώμα. Το πιο πιθανό, ωστόσο, είναι να προέρχονται από τα πόδια ή τα χέρια.
Οι παράγοντες που αυξάνουν τους κινδύνους ενός ατόμου για βαθιά φλεβική θρόμβωσης και πνευμονική εμβολή είναι:
- Ο καρκίνος
- Το οικογενειακό ιστορικό
- Το κατάγματα κνήμης ή ισχίου
- Οι γενετικές διαταραχές της πήξης του αίματος, συμπεριλαμβανομένου του παράγοντα V-Leiden και των αυξημένων επιπέδων ομοκυστεΐνης
- Το ιστορικό καρδιακής προσβολής ή εγκεφαλικού επεισοδίου
- Οι χειρουργικές επεμβάσεις
- Η παχυσαρκία
- Ο καθιστικός τρόπος ζωής
Πνευμονική Εμβολή: Συμπτώματα
Τα συμπτώματα της πνευμονικής εμβολής εξαρτώνται από το μέγεθος του θρόμβου και την ακριβή τοποθεσία όπου έχει προκαλέσει την απόφραξη στον πνεύμονα.
Το πιο κοινό σύμπτωμα της πνευμονικής εμβολής είναι η δύσπνοια. Αυτή μπορεί να είναι σταδιακή ή αιφνίδια. Εάν έχετε ξαφνική δύσπνοια, θα πρέπει να αναζητήσετε αμέσως ιατρική βοήθεια. Άλλα συμπτώματα πνευμονικής εμβολής είναι τα παρακάτω:
- Ανησυχία
- Μπλε απόχρωση στο δέρμα και εφίδρωση
- Βήχας
- Πόνος στο στήθος που μπορεί να εκτείνεται στο χέρι, το σαγόνι, τον λαιμό και τον ώμο
- Λιποθυμικές τάσεις
- Καρδιακή αρρυθμία
- Ζαλάδα
- Γρήγορη αναπνοή
- Ταχυκαρδία
- Αιμόπτυση
- Αδύναμος σφυγμός
Πνευμονική Εμβολή: Διάγνωση
Η διάγνωση της πνευμονική εμβολή περιλαμβάνει δύο βήματα, την κλινική εξέταση και την εργαστηριακή τεκμηρίωση. Η εργαστηριακή διάγνωση παρουσιάζει δυσκολίες αφού τα ευρήματα δεν είναι ειδικά. Στο ηλεκτροκαρδιογράφημα μπορεί να υπάρχει επιτάχυνση του φυσιολογικού ρυθμού (φλεβοκομβική ταχυκαρδία) και άλλες μη ειδικές διαταραχές. Σε λίγες σχετικά περιπτώσεις στην ακτινογραφία θώρακος μπορεί να αποκαλυφθεί σκιά (που αντιστοιχεί σε πνευμονικό έμφρακτο).
Στο υπερηχοκαρδιογράφημα (που πρέπει να γίνει άμεσα αν υποπτευθούμε πνευμονική εμβολή) είναι πιθανό να παρατηρηθεί αύξηση των διαστάσεων των δεξιών κοιλοτήτων της καρδιάς (δεξιού κόλπου, δεξιάς κοιλίας) και κατάργηση των αναπνευστικών διακυμάνσεων της κάτω κοίλης φλεβός. Τα ευρήματα αυτά είναι τόσο πιο εμφανή όσο μεγαλύτερη είναι η πνευμονική εμβολή και ανακλούν την κατάσταση υψηλών πιέσεων στις δεξιές κοιλότητες, αφού το αίμα που επιστρέφει σε αυτές δυσκολεύεται να προωθηθεί στους πνεύμονες.
Η εξέταση των αερίων του αίματος μπορεί να αποκαλύψει μείωση του οξυγόνου (υποκορεσμό και πτώση της πίεσης του οξυγόνου) και αύξηση του διοξειδίου του άνθρακα, που αποβάλλεται πλημμελώς. Η ύπαρξη και η ένταση των μεταβολών αυτών εξαρτάται από το μέγεθος της πνευμονικής εμβολής η απουσία τους, όμως, δεν αποκλείει την πνευμονική εμβολή. Από τις εξετάσεις του αίματος τα προϊόντα αποδόμησης του ινωδογόνου (d-dimers) μπορεί να βρεθούν μετρίως ή πολύ αυξημένα, ενώ άνοδο (μικρή-μέτρια) μπορεί να παρουσιάσουν και τα επίπεδα τροπονίνης.
Αν έχουμε αμφιβολίες το σπινθηρογράφημα αερώσεως-αιματώσεως θέτει οριστικά τη διάγνωση.
Πνευμονική Εμβολή: Θεραπεία
Το πρώτιστο καθήκον είναι μετά από μία μικρή πνευμονική εμβολή να αποφύγουμε μία ακόμη μεγαλύτερη και γενικά να αποφύγουμε τις υποτροπές. Αυτό επιτυγχάνεται με την αποφυγή καθυστερήσεων για άμεση έναρξη αντιπηκτικής αγωγής.
Η θεραπεία με αντιπηκτική αγωγή μπορεί να μην είναι επαρκής σε περιπτώσεις μαζικής πνευμονικής εμβολής, απειλητικής για τη ζωή. Το λόγο στην προκειμένη περίπτωση έχει η άμεση χορήγηση ενδοφλέβιας θρομβόλυσης, δραστικής δηλαδή φαρμακευτικής ουσίας, που προσπαθεί να διαλύσει τον αποφράσσοντα θρόμβο και να απελευθερώσει την πνευμονική κυκλοφορία.
Φυσικά η θεραπεία συμπληρώνεται όταν είναι δυνατόν και με την άρση του αιτίου (π.χ αφαίρεση καλοήθους ή κακοήθους όγκου), που εμποδίζει την φλεβική κυκλοφορία. Επίσης συμπληρώνεται με μέτρα, που εμποδίζουν τη λίμναση του φλεβικού αίματος στα κάτω άκρα, όπως είναι οι ελαστικές κάλτσες και η αποφυγή καθιστικής στάσης για μεγάλα χρονικά διαστήματα.