Θυμάρι: Βοηθάει στην ακμή και το ανοσοποιητικό – Οι παρενέργειες

Η ελληνική γη είναι πλούσια σε βότανα και άγρια χόρτα, τα οποία εδώ και εκατοντάδες χρόνια αποτελούσαν και αποτελούν βασικά στοιχεία σε φάρμακα και προϊόντα ομορφιάς. Ένα από αυτά είναι και το θυμάρι ή θύμος (thyme), το παραδοσιακό βότανο, γνωστό επίσης ως φινοκάλι, μελιτσίνι ή θρούμπι. Είναι ένας αρωματικός θάμνος που όταν ανθίζει το καλοκαίρι, έχει ροζ-μωβ άνθη τα οποία έχουν μια μοναδική μυρωδιά που ελκύει τις μέλισσες. Υπάρχουν πάνω από 400 είδη θυμαριού. Στην Ελλάδα είναι συχνό το θυμάρι το κεφαλωτό (Τhymus capitatus) ενώ στην Δυτική Μεσόγειο το θυμάρι το κοινό (Τ. vulgaris) που είναι καλλιεργούμενη μορφή του άγριου θυμαριού (Τ. serpyllum).

Θυμάρι και χρήση

Η γκάμα χρήσης του θυμαριού στη μαγειρική είναι εντυπωσιακή. Χρησιμοποιείται ως μπαχαρικό σε πολλές κουζίνες και ιδιαίτερα στη μεσογειακή. Η γεύση του είναι δυνατή και  ελαφρώς καυστική. Είναι βασικό συστατικό σε ορισμένες σάλτσες που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ως καρύκευμα ή να τις προσθέσετε στα ζυμαρικά και στο ρύζι. Τα φρέσκα φύλλα ή ολόκληρα τα κλαδάκια του φυτού μπορούν να χρησιμοποιηθούν κατά την προετοιμασία του κρέατος, των πουλερικών, ακόμα και των ψαριών. Αποτελεί ένα από τα βασικά συστατικά του λικέρ βενεδικτίνη.

Εκτός από τη χρήση του στη μαγειρική, το βότανο έχει επίσης σημαντική φήμη για τις φαρμακευτικές του ιδιότητες. Έχει αντισηπτικές και αντιβακτηριδιακές ιδιότητες, γι’ αυτό και έχει χρησιμοποιηθεί ως θεραπεία για την ακμή. Τα διάφορα είδη του έχουν χρησιμοποιηθεί ευρέως ως τσάι, τονωτικό, αντιβηχικό και ανακουφιστικό από τον μετεωρισμό. Το πτητικό έλαιο του θυμαριού είναι αποχρεμπτικό, έντονα αντισηπτικό ενώ η θυμόλη που περιέχει είναι ένα δραστικό αντιμυκητιακό.

Θυμάρι και ιδιότητες

Οι ιδιότητες του θυμαριού το κάνουν χρήσιμο σε χρόνιες, μυκητιακές λοιμώξεις, καθώς και αποτελεσματικό φάρμακο για μολύνσεις των πνευμόνων όπως η βρογχίτιδα και η πλευρίτιδα. Το εύγευστο έγχυμα μπορεί να χορηγηθεί για μικρομολύνσεις του λαιμού και των πνευμόνων, ενώ τα νωπά φύλλα μπορούν να μασηθούν για να ανακουφίσουν τον ερεθισμένο λαιμό.

Θυμάρι και είδη

Ωστόσο τα διάφορα είδη του θυμαριού μπορεί να έχουν αρκετά διαφορετική σύσταση και αυτό σημαίνει σημαντικές διαφορές σε ορισμένες βιολογικές δράσεις [1, 2]. Οι αναλύσεις έδειξαν ότι οι κύριες χημικές ενώσεις στο Τ. vulgaris είναι: θυμόλη, καρβακρόλη, καμφένιο, καρυοφυλλένιο, αβουτυλένιο, α-τερπενόλη, p-κυμένιο, γ-τερπινένιο, λιναλοόλη και βορνεόλη. Αλλά ενώ η περιεκτικότητα της θυμόλης είναι περίπου 50% στο αιθέριο έλαιο του T. vulgaris, το ποσοστό αυτό μπορεί να είναι 8% στο T. capitatus. Επίσης, η σύνθεση ενός αιθέριου ελαίου μπορεί να είναι αρκετά διαφορετική ακόμα και στο ίδιο είδος, ανάλογα με το χρόνος συγκομιδής. Μια μελέτη έδειξε πως η περιεκτικότητα σε καρβακρόλη του T. capitatus στη Βόρεια Σικελία ήταν 14,2%, 76,1% και 81,2% όταν ο χρόνος συγκομιδής στις 14/5, στις 19/6  και στις 16/7 [3].

Θυμάρι και ακμή

Όταν το θυμάρι βυθίζεται στο αλκοόλ για ημέρες ή εβδομάδες, μετατρέπεται σε διάλυμα γνωστό ως βάμμα. Το 2012, ερευνητές από το Leeds Metropolitan University, στη Βρετανία, δοκίμασαν τις επιδράσεις βαμμάτων θυμαριού στην ακμή. Τα ευρήματα παρουσιάστηκαν σε συνέδριο της Society for General Microbiology και ήταν εντυπωσιακά. Αυτό το φυσικό παρασκεύασμα βοτάνου καταπολέμησε τα βακτήρια που προκαλούν την ακμή καλύτερα από συνταγογραφούμενα προϊόντα τα οποία περιελάμβαναν υπεροξείδιο του βενζολίου (benzoyl peroxide) [4].

Πρέπει να σημειωθεί ωστόσο ότι η μελέτη αυτή ήταν εργαστηριακή. Πολλά φυτά έχουν ανασταλτικά αποτελέσματα στην ανάπτυξη βακτηρίων, μυκήτων και ιών in vitro αλλά δεν υπάρχουν πολλές κλινικές ενδείξεις σχετικά με την αποτελεσματικότητα και την ασφάλειά τους στη θεραπεία της ακμής.

Θυμάρι και αναπνευστικό σύστημα

Το αιθέριο έλαιο του θυμαριού, το οποίο λαμβάνεται από τα φύλλα του, χρησιμοποιείται συχνά ως φυσικό φάρμακο για το βήχα. Σε μια μελέτη, ένας συνδυασμός φύλλων θυμαριού και κισσού βοήθησε στην ανακούφιση του βήχα και άλλων συμπτωμάτων οξείας βρογχίτιδας [5].

Θυμάρι και στοματική υγιεινή

Σημειώστε ότι τα αντιφλεγμονώδη αποτελέσματα της θυμόλης έχουν τεκμηριωθεί σε αρκετές μελέτες. Η θυμόλη είναι αποτελεσματική στη μείωση των λοιμώξεων και αυτό την καθιστά ευεργετική για την στοματική υγεία. Έτσι, αποτελεί συστατικό σε πολλά οδοντικά προϊόντα, όπως π.χ. στο στοματικό διάλυμα Listerine [6].

Θυμάρι και ανοσοποιητικό σύστημα

Η θυμόλη είναι δραστική κατά των βακτηρίων όπως είναι η σαλμονέλα και ο σταφυλόκοκκος [7]. Αυτό καθιστά το θυμάρι χρήσιμο τονωτικό για το ανοσοποιητικό σύστημα σε χρόνιες λοιμώξεις.

Το φυτό έχει χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία σκουληκιών (ανθελμινθικό) σε παιδιά. Είναι χρήσιμο σε εντερικές λοιμώξεις και προσβολές, από gram-θετικά και gram-αρνητικά βακτήρια, μύκητες και ζύμες όπως ο Candida albicans.

Θυμάρι και εντομοαπωθητικό

Η θυμόλη είναι συστατικό πολλών φυτοφαρμάκων και παρασιτοκτόνων. Μια μελέτη έδειξε ότι το εκχύλισμα θυμαριού μπορεί να αποκρούσει τα κουνούπια όπως π.χ. το κουνούπι Τίγρης.

Το κουνούπι Τίγρης προέρχεται από τροπικές περιοχές της Νοτιοανατολικής Ασίας και από τη δεκαετία του 1990 έχει εξαπλωθεί σε όλο τον κόσμο, μεταφέροντας τον ιό του Δυτικού Νείλου, τον δάγκειο πυρετό και άλλες ασθένειες. Μια ερευνητική ομάδα στη Νότια Κορέα ανέφερε ότι ο συνδυασμός θυμόλης, άλφα-τερπινένιο και καρβακρόλης ήταν αποτελεσματικός στην εξόντωση των προνυμφών του.

Για να έχετε καλύτερα αποτελέσματα καταπολέμησης των παρασίτων, τρίψτε φύλλα θυμαριού ανάμεσα στα χέρια σας. Να σημειωθεί ότι οι Ρωμαίοι έκαιγαν και άπλωναν στο πάτωμα θυμάρι για να απομακρύνουν τους σκορπιούς.

Θυμάρι και σταθερότητα των μαγειρικών ελαίων

Η οξείδωση των λιπιδίων είναι ένα σοβαρό πρόβλημα κατά την επεξεργασία και αποθήκευση των τροφίμων. Μπορεί να προκαλέσει μείωση της ποιότητάς τους, της σταθερότητας και της ασφάλειας. Επιστήμονες από την Πολωνία εξέτασαν εάν το εκχύλισμα θυμαριού μπορεί να παρατείνει τη σταθερότητα του ηλιελαίου σε διαφορετικές θερμοκρασίες. Το συμπέρασμα ήταν ότι το θυμάρι σταθεροποιεί το ηλιέλαιο, κάτι που αποδόθηκε στα αντιοξειδωτικά του.

Το θυμάρι είναι ιδιαίτερα πλούσιο σε βιταμίνη Α και βιταμίνη C, δύο σημαντικά αντιοξειδωτικά. Τα 100 γρ. φύλλα του T. Vulgaris περιέχουν 4.751 Διεθνείς Μονάδες βιταμίνης Α και 160 mg βιταμίνης C. Η βιταμίνη Α είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση υγιών βλεννογόνων και του δέρματος καθώς και την καλή όραση. Η βιταμίνη C καταπολεμά προφλεγμονώδεις ελεύθερες ρίζες. Επίσης το θυμάρι είναι μια πλούσια πηγή φλαβονοειδών.

Θυμάρι και παρενέργειες

Το θυμάρι είναι ασφαλές όταν καταναλώνεται ως τρόφιμο. Δεν υπάρχουν αρκετές πληροφορίες για να γνωρίζουμε αν είναι ασφαλές σε φαρμακευτικές δόσεις που λαμβάνονται από το στόμα. Σε μερικούς ανθρώπους, μπορεί να προκαλέσει διαταραχή του πεπτικού συστήματος, πονοκέφαλο ή ζάλη.

Επίσης μπορεί να προκαλέσει επιβράδυνση στη πήξη του αίματος και να αυξήσει τον κίνδυνο αιμορραγίας, αν χρησιμοποιηθεί σε μεγάλες ποσότητες. Συνεπώς, μη χρησιμοποιείτε το θυμάρι για τουλάχιστον δύο εβδομάδες πριν από μια προγραμματισμένη χειρουργική επέμβαση.

Το θυμαρέλαιο μπορεί να ερεθίσει τους βλεννογόνους γι’ αυτό πρέπει να το αραιώνετε πάντα καλά. Έχει αναφερθεί μια περίπτωση στην Τουρκία όπου η κατάποση ελαίου 25 ml προκάλεσε ηπατοτοξικότητα [8].

Μην πίνετε μεγάλη ποσότητα ως αφέψημα και για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Κατά την εγκυμοσύνη είναι πιθανότατα ασφαλές το θυμάρι σε κανονική δόση, ωστόσο αποφύγετε το ρόφημα σε θεραπευτικές δόσεις αν είστε έγκυος ή θηλάζετε.

Ορισμένα άτομα που είναι αλλεργικά σε φυτά της οικογένειας των χειλανθών (Lamiaceae) μπορεί να είναι αλλεργικά και στο θυμάρι.

Τέλος, το φυτό μπορεί να δρα σαν οιστρογόνο στο σώμα. Εάν έχετε κάποια πάθηση που μπορεί να επιδεινωθεί από την έκθεση σε οιστρογόνα, μην το χρησιμοποιείτε.

Πηγή: vita4you

Παραπομπές

1. Evaluation of the antibacterial and antioxidant activities of chitosan edible films incorporated with organic essential oils obtained from four Thymus species.
2. Assessment of Antioxidant and Antibacterial Properties on Meat Homogenates of Essential Oils Obtained from Four Thymus Species Achieved from Organic Growth.
3. Influence of harvesting time on composition of the essential oil of Thymus capitatus (L.) Hoffmanns. & Link. growing wild in northern Sicily and its activity on microorganisms affecting historical art crafts.
4. Thyme may be better for acne than prescription creams.
5. Efficacy and Tolerability of a Fluid Extract Combination of Thyme Herb and Ivy Leaves and Matched Placebo in Adults Suffering From Acute Bronchitis With Productive Cough. A Prospective, Double-Blind, Placebo-Controlled Clinical Trial.
6. THYMOL – ESSENTIAL OILS FOR ORAL HEALTH.
7. Medicinal and Functional Values of Thyme (Thymus vulgaris L.) Herb.
8. Acute Hepatitis Associated with Thymus Vulgaris
   Oil Ingestion; Case Report.