Το μέλι είναι η φυσική γλυκιά ουσία που παράγουν οι μέλισσες από το νέκταρ των φυτών, ή από εκκρίσεις των ζωντανών μερών των φυτών, ή από εκκρίματα εντόμων που απομυζούν φυτά, τα οποία οι μέλισσες συλλέγουν, μετατρέπουν αναμειγνύοντας με ειδικές ουσίες του σώματός τους, αποθέτουν, αφυδατώνουν, και αποθηκεύουν στις κηρήθρες της κυψέλης, προκειμένου να το ωριμάσουν.
Τα ένζυμα στο σάλιο τους διασπούν τη σακχαρόζη σε γλυκόζη και φρουκτόζη, οι οποίες αποθηκεύονται στις κερήθρες για να θρέψουν την κυψέλη κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Στην κερήθρα η περίσσεια νερού εξατμίζεται μέσω του σταθερού αερισμού από τα φτερά των μελισσών. Το παχύ, κολλώδες υγρό που προκύπτει είναι αυτό που ξέρουμε ως μέλι.
Ανάλογα με το φυτό προέλευσης, το μέλι έχει διαφορετική γεύση, χρώμα, άρωμα και αναλογία συστατικών. Λόγω της πλούσιας χλωρίδας, το ελληνικό μέλι ποιοτικά και γευστικά συγκαταλέγεται στα καλύτερα παγκοσμίως. Τα βασικά του είδη είναι το θυμαρίσιο, το πευκόμελο, των ανθέων, το ρεικόμελο, το βαμβακόμελο, της ελάτης, της καστανιάς, των εσπεριδοειδών, του ηλίανθου και της ερεικής.
Τα κύρια διατροφικά συστατικά του είναι οι υδατάνθρακες (γλυκόζη και φρουκτόζη), οι πρωτεΐνες, βιταμίνες του συμπλέγματος Β, αμινοξέα, ένζυμα, ιχνοστοιχεία (ασβέστιο, χαλκό, σίδηρο, μαγνήσιο, φώσφορο, κάλιο, ψευδάργυρο) και νερό. Όσον αφορά τη θερμιδική του αξία, μία κουταλιά, που ισοδυναμεί με περίπου 21 γρ., δίνει 64 θερμίδες, ενώ η αντίστοιχη ποσότητα ζάχαρης έχει 84 θερμίδες.
Μέλι και Φαρμακευτικές Ιδιότητες
- Βοηθά στην ελάττωση των εντερικών μικροβίων και παρασίτων, προστατεύει από τα έλκη του στομάχου και του δωδεκαδακτύλου.
- Έχει επουλωτική-αναπλαστική και αντιφλεγμονώδη δράση στο δέρμα λόγω της χαμηλής του περιεκτικότητας σε νερό, αναστέλλοντας την ανάπτυξη βακτηρίων και μυκήτων. Βοηθά τον μολυσμένο ιστό να αφυδατωθεί γρηγορότερα. Τα τελευταία χρόνια, το μέλι manuka από την Ν. Ζηλανδίας χρησιμοποιείται σε χειρουργικές γάζες για την επούλωση πληγών από πλαστικές επεμβάσεις.
- Οι υδατάνθρακες που περιέχει παρέχουν άμεσα ενέργεια και τόνωση στον οργανισμό μας, ενώ παράλληλα ωφελούν την μνήμη.
- Συμβάλει στη σωστή λειτουργία του πεπτικού συστήματος και στην καλή κυκλοφορία του αίματος.
- Μειώνει τα συμπτώματα και τη διάρκεια του κοινού κρυολογήματος λόγω των φλαβονοειδών και του φαινολικού οξέος που περιέχει.
- Βοηθά στην στοματική υγιεινή και των ούλων.
- Προστατεύει τα αγγεία της καρδιάς.
- Ρυθμίζει τον μεταβολισμό και την αρτηριακή πίεση.
- Προστατεύει από την αναιμία. Η ποσότητα αιμοσφαιρίνης αυξάνει με την κατανάλωση του μελιού κυρίως λόγω της περιεκτικότητάς του σε χαλκό και σίδηρο, ο οποίος μάλιστα είναι οργανικής προέλευσης, άρα 100% απορροφήσιμος από τον οργανισμό μας.
- Χρησιμοποιείται ως ελιξίριο ομορφιάς λόγω της ιδιότητάς του να απορροφά και να διατηρεί νερό στα μόριά του και θεωρείται εξαιρετική τροφή για το δέρμα ειδικά για τις ξηρές και αφυδατωμένες επιδερμίδες. Επιπλέον, τα αντιοξειδωτικά του συστατικά καταπολεμούν τις ελεύθερες ρίζες, οι οποίες, μεταξύ άλλων, ευθύνονται για την πρόωρη γήρανση.
- Βοηθά στην αντιμετώπιση του hangover. Η υψηλή περιεκτικότητα του μελιού σε φρουκτόζη, βοηθά τον οργανισμό να μεταβολίσει το αλκοόλ γρηγορότερα.
Μέλι και Μαγειρική
Το μέλι μπορεί να αποτελέσει μια ιδανική και νόστιμη εναλλακτική μαριναρίσματος για το κρέας. Επίσης, μπορεί να μειώσει την παραγωγή καρκινογόνων που προκαλούνται από το τηγάνισμα και το ψήσιμο της σχάρας. Σύμφωνα με ερευνητές, η κάλυψη των κρεάτων με περίπου 30% μέλι για τέσσερις ώρες μπορεί να οδηγήσει στη μείωση παραγωγής ενός καρκινογόνου που ονομάζεται ετεροκυκλική αρωματική αμίνη.
Ο πιο απλός τρόπος για να καταλάβει κανείς αν ένα μέλι είναι αγνό είναι να διαπιστώσει τη ρευστότητα του κινώντας το βάζο. Όσο πιο πηχτό και παχύρρευστο είναι το μέλι τόσο λιγότερη υγρασία περιέχει, επομένως τόσο καλύτερη είναι και η ποιότητά του. Επίσης μπορείτε να πάρετε ένα ποτήρι με κρύο νερό και βάλτε μέσα μια κουταλιά της σούπας μέλι. Επειδή η πιο συνηθισμένη μέθοδος νοθείας του μελιού είναι με σιρόπι ζάχαρης ή γλυκόζης, τα οποία διαλύονται εύκολα στο νερό, αν το μέλι που αγοράσατε είναι νοθευμένο θα διαλυθεί στο νερό. Αντίθετα, αν το μέλι που αγοράσατε είναι αγνό θα μείνει αυτούσιο στον πάτο.