Μολονότι, το άγχος είναι ένα φυσιολογικό συναίσθημα, οι περιπτώσεις εμφάνισής του σε καθημερινή βάση, κατά τις οποίες επηρεάζονται οι συνήθειες μας και η απόδοση μας σε επαγγελματικό, αλλά και προσωπικό επίπεδο, ονομάζονται αγχώδεις διαταραχές. Στην εμφάνιση αγχωδών διαταραχών, συμβάλλουν εξίσου ψυχολογικοί, κοινωνικοί και βιολογικοί παράγοντες. Παρακάτω ακολουθούν οι βασικότεροι τύποι των διαταραχών του άγχους, αλλά και τα συμπτώματα τους.
Διαταραχή Πανικού
Χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενες κρίσεις πανικού και έχει τα παρακάτω συμπτώματα, τα οποία διαρκούν τουλάχιστον ένα μήνα και επηρεάζουν έντονα την καθημερινότητα του ανθρώπου:
- Δύσπνοια ή πλάκωμα στο στήθος
- Ζάλη, αίσθημα αστάθειας, τάση για λιποθυμία
- Ταχυκαρδία
- Τρεμούλα
- Εφίδρωση
- Ναυτία
- Μούδιασμα / Μυρμήγκιασμα
- Αίσθημα ζέστης ή ρίγους
- Αποπροσωποποίηση
- Αποπραγματοποίηση
- Φόβος θανάτου
- Φόβος απώλειας ελέγχου
Διαταραχή Πανικού με Αγοραφοβία
Εκδηλώνεται σε καταστάσεις, όπου η διαφυγή θεωρείται δύσκολη, δεν υπάρχει διαθέσιμη βοήθεια σε περίπτωση ανάγκης. Το άτομο, που πάσχει από αυτήν τη διαταραχή, αποφεύγει τις παραπάνω καταστάσεις ή τις υπομένει με έκδηλη δυσφορία. Τα συμπτώματα σε αυτήν την περίπτωση διαρκούν τουλάχιστον 6 μήνες.
Ειδικές Φοβίες
Η κατάσταση που προκαλεί την φοβία, αποφεύγεται από τον ασθενή, ενώ το άγχος και ο φόβος δημιουργούν προβλήματα στην καθημερινότητα του. Μερικοί τύποι φοβιών είναι η ζωοφοβία, η φοβία φυσικού περιβάλλοντος, φοβία ενέσεων και αίματος και φοβία καταστάσεων όπως αεροπορικά ταξίδια, διάβαση γεφυρών και οδήγηση.
Κοινωνική Φοβία
Τα άτομα με κοινωνική φοβία βιώνουν έντονο φόβο για το πώς θα τους αντιμετωπίσουν και κρίνουν οι γύρω τους, όπως για παράδειγμα σε περίπτωση ομιλίας δημόσια σε επίσημες ή ανεπίσημες περιστάσεις ενώπιον άλλων ατόμων, ιδιαιτέρως αγνώστων. Αναπτύσουν αποφευκτικές τάσεις, καθώς ο φόβος αυτός τους προκαλεί έντονη δυσφορία. Η συμπτωματολογία της κοινωνικής φοβίας διαρκεί πάνω από 6 μήνες.
Γενικευμένη Αγχώδης Διαταραχή
Εκφράζεται με έντονο άγχος, ανησυχία, στρες και φόβο, που δεν μπορούν να θέσουν εύκολα υπό έλεγχο, και σχετίζεται συνήθως με την καθημερινότητα τους. Επιπλέον, το άτομο βιώνει:
- Νευρικότητα
- Αίσθημα αγωνίας
- Εύκολη κόπωση
- Δυσκολία συγκέντρωσης
- Ευερεθιστότητα
- Μυϊκή τάση
- Διαταραχές ύπνου
Μετατραυματική Διαταραχή Στρες
Το άτομο βίωσε ή ήταν μάρτυρας σε ένα γεγονός, στο οποίο υπήρξε πραγματικός ή επαπειλούμενος θάνατος, σοβαρός τραυματισμός, απειλή της σωματικής ακεραιότητας του εαυτού ή άλλων. Κατηγοριοποιείται σε οξεία, που εκδηλώνεται για λιγότερο από 3 μήνες, και σε χρόνια μετατραυματική διαταραχή στρες. Τα συμπτώματα, που βιώνει το άτομο είναι:
- Επαναλαμβανόμενες ανακλήσεις του γεγονότος
- Εφιάλτες σχετικά με το γεγονός
- Αίσθηση επαναβίωσης της εμπειρίας, παραισθήσεις, ψευδαισθήσεις και αποσυνδετικά επεισόδια επαναβιώσεων
- Έντονη ψυχολογική ενόχληση, κατά την έκθεση σε εσωτερικές ή εξωτερικές νύξεις, παρόμοιες με το γεγονός.
- Προσπάθεια αποφυγής ερεθισμάτων
- Ανικανότητα ανάκλησης στιγμών του τραυματικού γεγονότος
- Μείωση του ενδιαφέροντος για κοινωνικές δραστηριότητες και χόμπι
- Αποξένωση
- Περιορισμένο εύρος συναισθημάτων
- Διαταραχές ύπνου
- Ευερεθιστότητα και εκρήξεις θυμού
- Δυσκολία στη συγκέντρωση
- Υπερεπαγρύπνηση
Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή
Χαρακτηρίζεται από ιδεοληψίες και ψυχαναγκασμούς (καταναγκασμούς), που προκαλούν έντονη ενόχληση και παρεμποδίζουν σημαντικά τις καθημερινές δραστηριότητες.
Οι ιδεοληψίες είναι επαναλαμβανόμενες και επίμονες σκέψεις, παρορμήσεις και εικόνες, που βιώνονται σαν παρείσακτες και απρόσφορες. Το άτομο προσπαθεί να τις αγνοήσει, να τις καταστείλλει ή να τις εξουδετερώσει, καθώς αναγνωρίζει, ότι οι ιδεοληπτικές σκέψεις αποτελούν προϊόν του δικού του νου και δεν επιβάλλονται απ ́έξω.
Οι ψυχαναγκασμοί είναι επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές ή νοερές πράξεις, που το άτομο αισθάνεται αναγκασμένο να εκτελέσει σαν απάντηση μιας ιδεοληψίας ή σύμφωνα με κανόνες, που πρέπει να εφαρμοστούν αυστηρά. Αυτές οι συμπεριφορές αποβλέπουν στην αποτροπή ή τη μείωση της ενόχλησης ή στην αποτροπή κάποιου απευκταίου γεγονότος. Όμως δεν συνδέονται με ρεαλιστικό τρόπο με το γεγονός, που καλούνται να αποτρέψουν ή να εξουδετερώσουν. Στην πορεία της διαταραχής το άτομο αναγνωρίζει, ότι οι ιδεοληψίες και οι ψυχαναγκασμοί είναι υπερβολικοί και παράλογοι.
Εάν βιώνετε κάποια από τις παραπάνω καταστάσεις, επικοινωνείστε με κάποιον ειδικό (ψυχολόγο, ψυχίατρο), ώστε να σας καθοδηγήσει, και μετά από διάγνωση, να επιλέξει την κατάλληλη θεραπεία για εσάς.