Την τελευταία Κυριακή του Οκτώβρη, όπως και την τελευταία του Μαρτίου συνηθίζουμε να αλλάζουμε την ώρα στα ρολόγια μας, υιοθετώντας είτε τη θερινή είτε τη χειμερινή. Αν και έχε ψηφιστεί η κατάργηση αυτής της αλλαγής, προς το παρόν η απόφαση δεν έχει τεθεί σε εφαρμογή.
Αλλαγή ώρας και διάθεση
Οι γιαγιάδες μας έλεγαν ότι όταν αλλάζει η ώρα το χειμώνα «κερδίζουμε σε μέρα». Μήπως όμως χάνουμε σε διάθεση;
Η εποχιακή συναισθηματική διαταραχή, το σύνδρομο δηλαδή της διαταραχής της διάθεσης που προκαλεί η χειμερινή αλλαγή της ώρας, επηρεάζει όλους τους ανθρώπους. Μετράμε μόλις λίγες ώρες από τη στιγμή που η χειμερινή ώρα μπήκε και πάλι στη… ζωή μας και μαζί της μπήκε και η χειμερινή…κατάθλιψη. Τι σημαίνει αυτή η αλλαγή και πως μας επηρεάζει στην καθημερινότητα;
Τις πταίει, επιτέλους;
Δύο είναι οι βασικές αιτίες για τη συναισθηματική αυτή αλλαγή στην ψυχική διάθεση του ατόμου. Πρώτον, η έλλειψη του ήλιου (και της βιταμίνης D κατ’ επέκταση που δίνει ζωτική ενέργεια στον οργανισμό) στην ουσία «τροποποιεί» το εσωτερικό βιολογικό ρολόι ή αλλιώς τον κιρκαδικό ρυθμό του οργανισμού. Αυτό σημαίνει ότι το βιολογικό ρολόι χάνει το «βήμα» που ακολουθούσε βάσει του καθημερινού προγράμματος του καθενός.
Η δεύτερη αιτία αφορά στη μελατονίνη, την ορμόνη δηλαδή που εκκρίνεται από τον εγκέφαλο και σχετίζεται με τον ύπνο. Αυτή η ορμόνη, η οποία μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα κατάθλιψης, παράγεται σε αυξημένα επίπεδα στο σκοτάδι. Ως εκ τούτου, όταν οι μέρες είναι μικρότερες και πιο σκοτεινές, η παραγωγή της ορμόνης αυτής αυξάνεται.
Αλλαγή ώρας και αλλαγή διάθεσης: Ποια είναι τα συμπτώματα;
Δεν είναι μόνο το ρολόι που πήγε μία ώρα πίσω αλλά και η διάθεσή μας. Τα πρώτα συμπτώματα άρχισαν να διαφαίνονται με την αλλαγή του δείκτη και η αλήθεια είναι ότι έχουν μεγάλη…ποικιλία.
Κατάθλιψη, κυκλοθυμία, εκνευρισμός, λήθαργος, λαχτάρα για γλυκά φαγητά και μία γενικότερη κατάπτωση του οργανισμού είναι μερικά μόνο από τα συμπτώματα της εποχιακής συναισθηματικής διαταραχής. Για μερικούς ανθρώπους μάλιστα τα συμπτώματα αυτά παρατείνονται μέχρι την άνοιξη. Πολύ συχνά ωστόσο παρατηρούνται κατά την περίοδο αυτή, μία αίσθηση απελπισίας, κόπωση, έλλειψη ενέργειας, απόκτηση βάρους, υπνηλία και δυσκολία συγκέντρωσης.
Αν και η ακριβής αιτία δεν είναι επιστημονικά αποδεδειγμένη, οι ειδικοί επιμένουν ότι η έλλειψη ήλιου παίζει σημαντικό ρόλο στην αλλαγή της διάθεσης. Κατά την περίοδο του χειμώνα, όταν οι μέρες είναι μικρότερες σε διάρκεια, όλη η καθημερινότητα και κυρίως το «πήγαινε- έλα» στη δουλειά γίνεται το …βράδυ.
Σπουδαίο ρόλο στην όλη διάθεση παίζει και η γενετική. Ορισμένοι άνθρωποι είναι πιο επιρρεπείς στο να αισθάνονται καταθλιπτικά αλλά ακόμα και εάν δεν ανήκετε σε αυτούς, η αλλαγή της ώρας δεν μπορεί να σας αφήσει ανεπηρέαστους. Άρα τι κάνουμε;
Αλλαγή ώρας και διάθεσης: Τρόποι αντιμετώπισης
Προσέχουμε τι τρώμε
Η διατροφή είναι από τους πρώτους παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν ακόμη περισσότερο τη διάθεσή. Για το λόγο αυτό καλό είναι να αποφεύγετε όσο μπορείτε τις γλυκαντικές ουσίες και ιδιαίτερα τα γλυκά ζεστά ροφήματα, που επιζητά διακαώς ο οργανισμός. Η διατροφική τους αξία είναι πολύ φτωχή και σας φορτώνουν με θερμίδες αντί για «εποικοδομητική» ενέργεια.
Επιλέξτε ψάρια, που είναι πλούσια σε Ω3 λιπαρά οξέα, αβοκάντο, φασόλια, μπανάνες, μαύρο ρύζι και μακαρόνια ολικής άλεσης, που διαθέτουν τα κατάλληλα διατροφικά στοιχεία, τα οποία αυξάνουν τη σεροτονίνη, την ορμόνη δηλαδή που σας κάνει χαρούμενους.
Το νερό και τα ροφήματα χωρίς καφεΐνη είναι ιδανικά για να διατηρήσετε τον οργανισμό σας ενυδατωμένο ενώ οτιδήποτε περιέχει βιταμίνη D προσδίδει στον οργανισμό σας ότι του …αφαιρεί ο ήλιος.
Ένα, δύο, τρία πάμε
Όσο παράδοξο και αν ακούγεται, η άσκηση και ιδιαίτερα έξω από τα γυμναστήρια, μπορεί να σας φτιάξει τη διάθεση. Εξάλλου μην ξεχνάτε ότι ακόμα και ο δυνατός αέρας συμβάλλει σημαντικά στην καλύτερη οξυγόνωση του οργανισμού σας. Η άσκηση επίσης ευνοεί την έκκριση ενδορφινών, των στοιχείων που σας κάνουν χαρούμενους.
Φωτοθεραπεία
Σε ειδικές περιπτώσεις (κυρίως σε ανθρώπους που πάσχουν από διπολική διαταραχή και άλλα ψυχικά νοσήματα, οι οποίοι επηρεάζονται περισσότερο από την αλλαγή αυτή) προτείνεται ειδική φαρμακευτική αγωγή, από τον αρμόδιο γιατρό. Ωστόσο, πιο συνηθισμένη θεραπεία είναι αυτή της φωτοθεραπείας.
Πρόκειται για έναν τρόπο «τεχνητής αναπαραγωγής» της χαμένης ηλιακής ενέργειας, η οποία στην ουσία ρυθμίζει την έκκριση μελατονίνης.
Εν κατακλείδι, η καλύτερη αντιμετώπιση, μιας και δεν μπορούμε να τα βάλουμε με τη φύση, είναι οι δραστηριότητες εκτός σπιτιού και κλειστών χώρων γενικότερα, ειδικά τις ώρες που ο ήλιος….λάμπει και φυσικά, η υπομονή μέχρι να ξανάρθει η άνοιξη…
Αλλαγή ώρας στην Ελλάδα – Πότε άλλαξε για πρώτη φορά
Το 1975, με την πετρελαϊκή κρίση να δοκιμάζει την οικονομία όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και την υπόλοιπη Ευρώπη, ελήφθη η απόφαση η θερινή ώρα να υιοθετείται την τελευταία Κυριακή του Μαρτίου και οι δείκτες του ρολογιού να πηγαίνουν μια ώρα μπροστά. Αντίστοιχα, την τελευταία Κυριακή του Οκτωβρίου οι πολίτες άλλαζαν τους δείκτες στα ρολόγια τους για να έρθει η χειμερινή ώρα.
Στην Ελλάδα η θερινή ώρα εφαρμόστηκε για πρώτη φορά, δοκιμαστικά, το 1932 και συγκεκριμένα από τις 6 Ιουλίου μέχρι την 1η Σεπτεμβρίου, όπου τα ρολόγια είχαν πάει μία ώρα μπροστά -ιδέα που όμως εγκαταλείφθηκε γρήγορα, καθώς στις 28 Ιουλίου 1916 στις 04.00 ώρα, τα ρολόγια στην Ελλάδα μπήκαν 25 λεπτά μπροστά κατά την εισδοχή της ζώνης ώρας που είχε αποφασιστεί παγκοσμίως. Έτσι η διαφορά σε σχέση με το φως του Ήλιου που καθορίζει και τον πραγματικό χρόνο γινόταν πολύ μεγάλη, κυρίως σε περιοχές στα δυτικά της χώρας. Το μεγαλύτερο πρόβλημα είχε εντοπιστεί τότε στην Κέρκυρα.
Στην Ευρώπη, τη δεκαετία του ’70, οι περισσότερες χώρες έκαναν ό,τι μπορούσαν για να εκμεταλλευτούν το φως της ημέρας κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Στη Γερμανία η θερινή ώρα καθιερώθηκε το 1980. Συνηγορούσαν και πρακτικοί λόγοι, καθώς είχαν καθιερώσει τη θερινή ώρα οι περισσότερες γειτονικές χώρες. Από το 1996 ισχύει μία ενιαία, πανευρωπαϊκή ρύθμιση, κατά την οποία την άνοιξη γυρίζουμε τα ρολόγια μία ώρα μπροστά (ώστε να αξιοποιούμε το φως της ημέρας για μία ώρα επιπλέον), ενώ το φθινόπωρο τα επαναφέρουμε μία ώρα πίσω.