Τα δέκα σημάδια που προειδοποιούν για την εμφάνιση άνοιας. Μερικά ίσως δεν τα γνωρίζετε και τα αγνοείτε.
Η άνοια δεν αποτελεί πάθηση αλλά την κλινική έκφραση πολλών νευροεκφυλιστικών νοσημάτων όπως η νόσος Αλτσχάιμερ (50%-70% των περιπτώσεων άνοιας), η αγγειακή άνοια, η μικτή άνοια, οι μετωποκροταφικές άνοιες και η άνοια με σωματίδια Lewy. Σύμφωνα με στοιχεία της Εταιρείας Alzheimer Αθηνών, αφορά περίπου 50.000.000 άτομα παγκοσμίως, 10.500.000 στην Ευρώπη και 200.000 στην Ελλάδα, ενώ ο αριθμός αναμένεται να αυξηθεί δραματικά στο μέλλον.
Η άνοια εκδηλώνεται με έκπτωση των νοητικών λειτουργιών, της μνήμης, της σκέψης, του λόγου, του προσανατολισμού και της οπτικής αντίληψης, δυσκολία στην επίλυση προβλημάτων και τη διαχείριση συναισθημάτων έως αλλαγές της προσωπικότητας. Τα συμπτώματα θα επηρεάσουν τη λειτουργικότητα του ατόμου στο οικογενειακό, κοινωνικό και εργασιακό του περιβάλλον, εμποδίζοντας την αυτοεξυπηρέτησή του όταν πλέον έχουν περάσει σε προχωρημένο στάδιο.
Τα 10 σημάδια που δείχνουν άνοια
Η Αμερικανική Ένωση Συνταξιούχων (American Association of Retired Persons – AARP) συγκέντρωσε και παραθέτει 10 προειδοποιητικά σημάδια άνοιας που δεν πρέπει να αγνοήσετε:
1. Δυσκολία σε καθημερινές δραστηριότητες. Η ασυνέπεια στην εξόφληση λογαριασμών ή η αδυναμία ολοκλήρωσης μιας συνταγής μαγειρικής που πλέον δεν μπορούν να αποδοθούν σε αφηρημάδα, η δυσκολία αποπεράτωσης εργασιών και η ανάγκη για περισσότερη προσπάθεια και χρόνο συγκριτικά με παλαιότερα είναι πρώιμες ενδείξεις άνοιας.
2. Επαναλήψεις. Επαναλαμβανόμενη εξιστόρηση ενός πρόσφατου συμβάντος και η ίδια ερώτηση ξανά και ξανά αποτελούν βασικά σημάδια νόσου Αλτσχάιμερ ήπιας σοβαρότητας, σύμφωνα με ειδικούς της κλινικής Κλίβλαντ.
3. Δυσκολία στην επικοινωνία. Παρατηρήστε αν δυσκολεύεται να συμμετέχει σε συζητήσεις ή να τις παρακολουθεί, αν διακόπτεται απότομα ο ειρμός της σκέψης του και δυσκολεύεται να σκεφτεί λέξεις ή ονομασίες αντικειμένων.
4. Αδυναμία προσανατολισμού. Τα άτομα με άνοια έχουν περιορισμένη χωρική ικανότητα (χωρική αντίληψη, οπτική αναπαράσταση, προσανατολισμός στο χώρο) με αποτέλεσμα να χάνονται συχνά όταν π.χ. οδηγούν.
5. Αλλαγές της προσωπικότητας. Άτομα με άνοια θα αρχίσουν να συμπεριφέρονται ασυνήθιστα ανήσυχα, μπερδεμένα, φοβισμένα ή καχύποπτα, θα είναι ευέξαπτα ή θα παρουσιάζουν καταθλιπτικά συμπτώματα.
6. Απώλεια της αίσθησης χώρου και χρόνου. Αν κάποιος ξεχνά πού βρίσκεται ή δεν μπορεί να θυμηθεί πώς βρέθηκε εκεί, αν ξεχνά τι μέρα είναι επανειλημμένως, τότε η κατάσταση είναι ανησυχητική.
7. Απώλεια αντικειμένων. Για την ακρίβεια, τα άτομα με άνοια τοποθετούν αντικείμενα σε μέρη άλλα από τα συνηθισμένα τα οποία μετά δεν θυμούνται.
8. Προβλήματα συμπεριφοράς τα οποία περιλαμβάνουν από την κακή διαχείριση των χρημάτων έως αμέλεια της προσωπικής υγιεινής και καθαριότητας.
9. Απώλεια ενδιαφέροντος. Η ξαφνική απώλεια ενδιαφέροντος για την οικογένεια, τους φίλους, την εργασία και τις κοινωνικές εκδηλώσεις αποτελεί προειδοποιητικό σημάδι άνοιας.
10. Απώλεια μνήμης. Η απώλεια μνήμης και δη όταν επιμένει, είναι συχνά ένα από τα πρώτα σημάδια άνοιας. Όπως σημειώνουν οι ειδικοί, κάποιες φορές η απώλεια μνήμης συνδυαστικά με δυσκολία συγκέντρωσης, λόγου ή σκέψης μπορεί να υποδηλώνει ήπια γνωστική εξασθένηση, κατάσταση λιγότερο σοβαρή που αποτελεί εντούτοις παράγοντα κινδύνου για άνοια.
Αλτσχάιμερ: Αλλαγές στη συμπεριφορά προμηνύουν τη νόσο
Τα τελευταία χρόνια οι επιστήμονες έχουν διεξαγάγει περισσότερες από 100 κλινικές δοκιμές με την ελπίδα να βρεθούν νέοι δείκτες που να μπορούν να διαγιγνώσκουν τη νόσο Αλτσχάιμερ πριν από την εμφάνιση κλινικών συμπτωμάτων, όπως είναι η απώλεια μνήμης και η υποβάθμιση των γνωστικών λειτουργιών. Παρόλο που η Ήπια Συμπεριφορική Διαταραχή (Μild Βehavioral Ιmpairment – MBI), που χαρακτηρίζεται από αλλαγές στις συνήθεις συμπεριφορές των ηλικιωμένων, είχε ήδη προταθεί ως ένας προάγγελος της άνοιας, ο ρόλος της δεν είχε ακόμη επικυρωθεί. Χαρακτηριστικά της εν λόγω διαταραχής συμπεριφοράς είναι η αφηρημάδα, η επιθετικότητα, η οξυθυμία, η ακόμη και η ασυνήθιστη αδιαφορία και εσωστρέφεια.
Σε μια πολύ πρόσφατη δημοσίευση λοιπόν στο Alzheimer’s and Dementia, επισημαίνεται ότι ερευνητές του McGill κατέληξαν ότι η MBI μπορεί να δώσει σημαντικές ενδείξεις σχετικά με τα αρχικά στάδια της άνοιας.
Προκειμένου να επαληθευτεί η συσχέτιση της ΜΒΙ με τα αρχικά στάδια της νόσου του Alzheimer, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν τεχνικές απεικόνισης για τη μέτρηση των αποθέσεων αμυλοειδούς πλάκας – μιας πρωτεΐνη που απαντάται στον πυρήνα της νόσου- στους εγκεφάλους περίπου 100 ηλικιωμένων ατόμων που είχαν διαγνωστεί (μέσω ερωτηματολογίου) με ποικίλους βαθμούς MBI. Βρέθηκε λοιπόν ότι η παρουσία και η σοβαρότητα της MBI σε αυτά τα άτομα συσχετίστηκε έντονα με την παρουσία αμυλοειδών πλακών στον εγκέφαλο, η οποία είναι μία από τις πρώτες παθολογικές αλλαγές στα πρώιμα στάδια της νόσου του Αλτσχάιμερ.
Αυτή είναι η πρώτη φορά που μια ερευνητική ομάδα διερευνά τη σχέση μεταξύ MBI και βιοδεικτών της νόσου Αλτσχάιμερ σε ηλικιωμένα άτομα. Από εδώ και πέρα, η MBI αναμένεται να χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο πρόβλεψης για τους κλινικούς ιατρούς, για τη διάγνωση της νόσου του Alzheimer πριν από την εμφάνιση των συμπτωμάτων.