Ο διαβήτης προσβάλλει όλα τα όργανα, αυξάνοντας τον κίνδυνο εγκεφαλικού, προβλημάτων της όρασης, της ακοής και της υγείας των δοντιών, διαταραχών του ύπνου και κατάθλιψης.

Ο αρρύθμιστος διαβήτης μπορεί να οδηγήσει σε ασθένειες του ήπατος και των νεφρών, αλλά και σοβαρές γαστρεντερικές επιπλοκές, όπως η παράλυση του στομάχου και η απώλεια ελέγχου του εντέρου.

Τη σημασία της σωστής ρύθμισης του σακχάρου επιβεβαιώνει νέα έρευνα που συσχετίζει τον αρρύθμιστο διαβήτη τύπου 2 με την αγγειακή άνοια.

Στη μελέτη συμμετείχαν πάνω από 370.000 άτομα με διαβήτη τύπου 2, τα οποία υποβλήθηκαν σε σχεδόν δύο εκατομμύρια ελέγχους συνολικά σε μία περίοδο επτά ετών.

Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι τα άτομα με διαβήτη τύπου 2 είχαν κατά 36% περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν αγγειακή άνοια και 9% μη αγγειακή.

Η αγγειακή άνοια προκαλείται λόγω βλάβης των αγγείων στον εγκέφαλο, που οφείλεται είτε σε θρόμβωση στο αίμα είτε σε αιμορραγία. Αυτό το χαρακτηριστικό τη διακρίνει από το Αλτσχάιμερ, τη νευροεκφυλιστική ασθένεια που αφορά τις μισές περιπτώσεις άνοιας.

Οι ερευνητές εξέτασαν τη συχνότητα της νόσου Αλτσχάιμερ, της αγγειακής και της μη αγγειακής άνοιας σε 378.299 πάσχοντες από διαβήτη τύπου 2 με μέση ηλικία τα 64 έτη, βάσει εγγραφών στο Εθνικό Μητρώο Διαβήτη της Σουηδίας για το διάστημα 1998 έως 2013, σε σύγκριση με 1.886.022 ανθρώπους χωρίς διαβήτη από τον γενικό πληθυσμό.

Εξέτασαν επίσης αν το σάκχαρο έχεις άλλες επιπτώσεις στην υγεία τους, ενώ συνυπολόγισαν παράγοντες όπως η ηλικία, το φύλο, η εκπαίδευση, το εισόδημα, η οικογενειακή κατάσταση, ο δείκτης μάζας σώματος, αλλά και το ιατρικό ιστορικό για παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο (αρτηριακή πίεση, λιπίδια, νεφρική και ηπατική λειτουργία), λήψη φαρμακευτικής αγωγής και υφιστάμενες συννοσηρότητες, συμπεριλαμβανομένων των καρδιακών παθήσεων.

Η επταετής παρακολούθηση έδειξε τα εξής:

– Σχεδόν 6% των ασθενών με διαβήτη τύπου 2 και πάνω από το 5% του γενικού πληθυσμού διαγνώστηκαν με άνοια.

– Σε σύγκριση με τους ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 με καλά ελεγχόμενο σάκχαρο στο αίμα (HbA1c κάτω των 52 mmol / mol), εκείνοι με τον χαμηλότερο έλεγχο (HbA1c άνω των 87 mmol / mol), είχαν σχεδόν διπλάσιο κίνδυνο εμφάνισης αγγειακής άνοιας.

– Μετά την παρέλευση τριών ετών, η σύνδεση παρέμενε ίδια για την αγγειακή και μη αγγειακή άνοια αλλά δεν ίσχυε το ίδιο για τη νόσο Αλτσχάιμερ.

Οι ερευνητές επεσήμαναν τη σημασία των αλλαγών στον τρόπο ζωής για την προφύλαξη της εγκεφαλικής και συνολικής υγείας. Ο διπλασιασμός των ασθενών με διαβήτη τύπου 2 τα τελευταία 30 χρόνια, υπογραμμίζει την ανάγκη υιοθέτησης ενός υγιεινού τρόπου ζωής, καθώς και της καλής ρύθμισης του σακχάρου στο αίμα.

Σημειώνουν ακόμη ότι το υψηλό ποσοστό 36% κρούει τον κώδωνα κινδύνου για την υιοθέτηση υγιεινών συνηθειών, δεδομένων των κοινών επιβαρυντικών παραγόντων για εμφάνιση διαβήτη τύπου 2 και άνοιας όπως η παχυσαρκία, το κάπνισμα και η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας.

Τα ευρήματα παρουσιάστηκαν στο Ετήσιο Συνέδριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Μελέτη του Διαβήτη.

Σάκχαρο: Ποιες είναι οι φυσιολογικές τιμές;

Φυσιολογική τιμή σάκχαρου είναι η τιμή  που δεν ξεπερνά τα 100 mg/dL όταν δεν έχουμε φάει για 8 τουλάχιστον ώρες, γι’ αυτό και η μέτρηση ονομάζεται γλυκόζη ή σάκχαρο νηστείας. Φυσιολογικό θεωρείται επίσης το σάκχαρο που δεν ξεπερνά τα 140 mg/dL 2 ώρες μετά το φαγητό.

Κατά τη διάρκεια της ημέρας, τα επίπεδα του σακχάρου είναι συνήθως πιο χαμηλά πριν φάμε. Στα άτομα που δεν πάσχουν από  διαβήτη, τα επίπεδα του σακχάρου πριν τη συνήθη ώρα ενός γεύματος είναι 70-80 mg/dL.

Για άλλους, βέβαια, η μέση τιμή μπορεί να είναι χαμηλότερη (60 mg/dL) και για άλλους υψηλότερη (90 mg/dL).

Σε αρκετούς ανθρώπους το σάκχαρο δεν πέφτει ποτέ κάτω από τα 60 mg/dL, ακόμη και μετά από πολλές ώρες χωρίς φαγητό.

Όταν κάνουμε δίαιτα ή έχουμε πολλές ώρες να φάμε, το συκώτι διατηρεί τα επίπεδα του σακχάρου μέσα στα όρια του φυσιολογικού μετατρέποντας το συσσωρευμένο λίπος και τη μυϊκή μάζα σε γλυκόζη.

Σάκχαρο: Πώς πραγματοποιούνται οι μετρήσεις;

Το σάκχαρο δεν μετριέται μόνο με μία εξέταση, αλλά με τρεις. Για να γίνει διάγνωση του διαβήτη, κάθε μία από αυτές πρέπει να επαναληφθεί και να είναι παθολογική δύο φορές, σε διαφορετικές ημέρες.

Γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη: Η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (συμβολίζεται HbA1c) είναι ένδειξη της μέσης τιμής του σακχάρου κατά τους 2-3 τελευταίους μήνες.Η HbA1c μετριέται σε ποσοστό επί τοις εκατό (%) και οι τιμές της σημαίνουν τα εξής:

Φυσιολογικές τιμές = κάτω από 5,7%

Προδιαβήτης = από 5,7% έως 6,4%

Διαβήτης = 6,5% ή υψηλότερο

Σάκχαρο νηστείας: Η εξέταση αυτή μετρά το σάκχαρο όταν είστε νηστικοί, δηλαδή όταν έχουν περάσει τουλάχιστον 8 ώρες από την τελευταία φορά που φάγατε, ή ήπιατε κάτι. Η εξέταση αυτή συνήθως γίνεται το πρωί, πριν φάτε πρωινό.

Το σάκχαρο μετριέται σε χιλιοστά του γραμμαρίου ανά δέκατο του λίτρου (mg/dl) και οι τιμές του είναι ως εξής:

Φυσιολογικές τιμές = κάτω από 100 mg/dl

Προδιαβήτης = 100 έως 125 mg/dl

Διαβήτης = 126 mg/dl ή υψηλότερο

Καμπύλη σακχάρου: Η καμπύλη σακχάρου είναι μία δίωρη εξέταση, που ελέγχει το σάκχαρο πριν και 2 ώρες έπειτα από την κατανάλωση ενός ροφήματος με γλυκόζη. Η εξέταση αυτή αποκαλύπτει πως μεταβολίζεται η γλυκόζη (δηλαδή το σάκχαρο) από τον οργανισμό. Στις 2 ώρες έπειτα από την κατανάλωση του ροφήματος γλυκόζης, τα αποτελέσματα σημαίνουν τα εξής:

Φυσιολογικές τιμές = κάτω από 140 mg/dl

Προδιαβήτης = από 140 έως 199 mg/dl

Διαβήτης = 200 mg/dl ή υψηλότερο

Σάκχαρο: Παράγοντες αύξησης των φυσιολογικών τιμών

Αύξηση βάρους

Η συγκέντρωση λίπους, ειδικά στην περίμετρο της μέσης, αυξάνει την πιθανότητα να αναπτύξετε αντίσταση στην ινσουλίνη, η οποία αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση διαβήτη.

Το υπερβολικό βάρος επιβαρύνει το πάγκρεας για την παραγωγή μεγαλύτερης ποσότητας ινσουλίνης. Όταν η συσσώρευση λίπους εντοπίζεται στην περιοχή της κοιλιάς, συγκεντρώνεται λίπος γύρω από τα όργανα, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο διαβήτη.

Γλυκά

Η υπερβολική κατανάλωση ζάχαρης αυξάνει τον κίνδυνο προδιαβήτη. Δεν αρκεί να κόψετε τα γλυκά, πρέπει να περιορίσετε τους επεξεργασμένους υδατάνθρακες, όπως το άσπρο ψωμί και το άσπρο ρύζι, τα ζυμαρικά και τις πατάτες. Αντί αυτών, να προτιμάτε τους σύνθετους υδατάνθρακες, όπως το ψωμί και τα ζυμαρικά ολικής αλέσεως, τις πρωτεΐνες και τα λαχανικά.

Καθιστική ζωή

Η τακτική σωματική άσκηση βοηθά το σώμα σας να χρησιμοποιεί την ινσουλίνη πιο αποτελεσματικά. Μπορεί επίσης να σας βοηθήσει να διατηρήσετε ένα υγιές βάρος, το οποίο, με τη σειρά του, μειώνει τον κίνδυνο προδιαβήτη και διαβήτη. Εάν κάνετε καθιστική ζωή ξεκινήστε ήπια δραστηριότητα, κάνοντας 10λεπτο περπάτημα τρεις φορές την ημέρα. Ιδανικός στόχος πρέπει να είναι η μέτρια σωματική άσκηση συνολικής διάρκειας 150 λεπτών την εβδομάδα.

Ηλικία

Η γήρανση αυξάνει τον κίνδυνο πολλών παθήσεων καθώς και του προδιαβήτη. Σύμφωνα με την Αμερικανική Ένωση Διαβήτη, οι άνω των 45 πρέπει να ελέγχονται τακτικά για προδιαβήτη.

Κακός ύπνος

Οι άνθρωποι που δεν κοιμούνται καλά κινδυνεύουν να πάρουν κιλά και να αναπτύξουν προδιαβήτη. Οι διαταραχές ύπνου, όπως η αποφρακτική άπνοια ύπνου, μπορούν να προκαλέσουν αύξηση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα.

Αν δυσκολεύεστε να κοιμηθείτε, συζητήστε το με τον γιατρό σας. Η αντιμετώπιση των προβλημάτων του ύπνου μπορεί να σας βοηθήσει να αποφύγετε τον κίνδυνο διαβήτη.

Σάκχαρο: Ποιες τροφές ρίχνουν τα επίπεδα του;

Κανέλα

Η κανέλα μπορεί να βοηθήσει τα άτομα με αυξημένα επίπεδα σακχάρου στο αίμα να τα ρυθμίζουν καλύτερα. Επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο Επιστημών Υγείας Western, στην Πομόνα της Καλιφόρνια, ανακάλυψαν ότι οι πάσχοντες από διαβήτη τύπου 2 που παίρνουν συμπληρώματα κανέλας έχουν χαμηλότερα επίπεδα σακχάρου το πρωί που ξυπνάνε (σάκχαρο νηστείας) σε σύγκριση με όσους δεν τα παίρνουν.

Τα οφέλη της κανέλας ενδέχεται να οφείλονται σε μία από τις ουσίες που περιέχει, την κινναμαλδεΰδη. Οι ερευνητές εικάζουν ότι η κινναμαλδεΰδη διεγείρει την παραγωγή και την δράση της ινσουλίνης – της ορμόνης που διασπά το σάκχαρο.

Ξύδι

Όταν ρίχνετε ξύδι σε φαγητά που περιέχουν πολλούς υδατάνθρακες (όπως το ρύζι, τα ζυμαρικά, οι πίτες κ.λπ.) φαίνεται ότι καθυστερεί η απορρόφηση των σακχάρων που περιέχονται από τον οργανισμό, με αποτέλεσμα να μην αυξάνεται απότομα το ζάχαρο.

Αυτό μάλλον συμβαίνει επειδή το ξύδι δεσμεύει ορισμένα πεπτικά ένζυμα τα οποία μετατρέπουν τους υδατάνθρακες σε γλυκόζη.

Μελέτη που έγινε στην Ιταλία, έδειξε πως όταν υγιείς εθελοντές κατανάλωναν 4 κουταλάκια του γλυκού άσπρο ξύδι, το οποίο πρόσθεταν σε σαλάτες μαζί με δύο λεπτές φέτες άσπρο ψωμί, μειωνόταν κατά 30% η γλυκαιμική αντίδρασή τους.

Πιπέρι καγιέν

Λίγη ποσότητα στα φαγητά εμποδίζει την απότομη άνοδο στο σάκχαρο μετά το γεύμα, σύμφωνα με μελέτη του Πανεπιστημίου της Ταζμανίας.

Σε αυτήν παρατηρήθηκε ότι το σάκχαρο ενηλίκων που έτρωγαν βιαστικά μπιφτέκι με καυτερές κόκκινες πιπεριές πάνω σε ψωμάκι μαζί με ζαχαρούχο αναψυκτικό ήταν πολύ χαμηλότερο απ’ ό,τι όταν οι ίδιοι προτιμούσαν μόνο το μπιφτέκι και το αναψυκτικό χωρίς τα καρυκεύματα.

Καρότα

Σε μελέτη του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ τονίζεται ότι η κατανάλωση μισού φλιτζανιού σκούρων κίτρινων λαχανικών καθημερινά, όπως το καρότο, μειώνει τον κίνδυνο διαβήτη στις γυναίκες κατά 27%.

Οι μελετητές δεν είναι σίγουροι γιατί συμβαίνει αυτό, αλλά θεωρούν πως μπορεί να οφείλεται στα υψηλά επίπεδα αντιοξειδωτικών που εντοπίζονται σε αυτά τα λαχανικά.

Βρώμη

Η κατανάλωση βρώμης οδηγεί σε μικρότερη αύξηση των επιπέδων σακχάρου και καλύτερο γλυκαιμικό έλεγχο. Παράλληλα, η ιδιότητά της να αυξάνει το ιξώδες του περιεχομένου του στομάχου, καθυστερεί τη διαδικασία της πέψης, γεγονός που αυξάνει το αίσθημα κορεσμού και μπορεί να συμβάλλει στην καλύτερη διαχείριση του σωματικού βάρους.

Φασόλια

Έχουν χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη και υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες, γεγονός που οδηγεί σε μείωση του ρυθμού απορρόφησης της γλυκόζης και συνεπώς μικρότερη άνοδο των επιπέδων σακχάρου μεταγευματικά.

Επιπλέον, μελέτες έχουν δείξει ότι η συστηματική κατανάλωση οσπρίων, και ειδικότερα φασολιών, σχετίζεται με χαμηλότερες τιμές γλυκοζυλιωμένης αιμοαφαιρίνης, γεγονός που υποδηλώνει καλύτερο γλυκαιμικό έλεγχο.

Λιπαρά ψάρια

Αποτελούν καλές πηγές ω-3 λιπαρών οξέων, τα οποία συμβάλλουν στη βελτίωση του λιπιδαιμικού προφίλ και τη μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου.

Τα άτομα που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων, συνεπώς η κατανάλωση λιπαρών ψαριών όπως ο σολωμός, ο γαύρος, η σαρδέλα, η γόπα, το σκουμπρί, η πέστροφα και ο τόνος, 1-2 φορές την εβδομάδα, μπορεί να συμβάλει στη μείωση του κινδύνου.

Από την άλλη, αποτελούν μια καλή εναλλακτική πηγή πρωτεΐνης έναντι του κόκκινου κρέατος που έχει υψηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένα λιπαρά.

Αμύγδαλα

Περιέχουν «καλά» λιπαρά, φυτικές ίνες, βιταμίνες, μέταλλα και αντιοξειδωτικά συστατικά, ενώ παράλληλα έχουν χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη.

Μελέτες έχουν δείξει ότι η προσθήκη αμυγδάλων στο γεύμα οδηγεί σε χαμηλότερα μεταγευματικά επίπεδα γλυκόζης, ενώ η τακτική κατανάλωση αμυγδάλων και άλλων ξηρών καρπών έχει συσχετισθεί με βελτίωση των τιμών γλυκόζης νηστείας και γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης.

Σάκχαρο: Ποιες διατροφικές συνήθειες ρίχνουν τις αυξημένες τιμές;

H διατροφή που θα ακολουθήσει ένας πάσχων από διαβήτη θα πρέπει:

• Να παρέχει ενέργεια (θερμίδες) που να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις του συγκεκριμένου ατόμου και το επίπεδο δραστηριότητας του.
• Να παρέχει μια σχετικά υψηλή αναλογία υδατανθράκων, με μειωμένα τα απλά σάκχαρα και αυξημένους τους σύνθετους υδατάνθρακες (π.χ. φυτικές ίνες).
• Να περιέχει αναλογικά λίγο λίπος και κυρίως περιορισμένο κορεσμένο λίπος (από ζωικές τροφές), και περισσότερο με μορφή μονοακόρεστου λίπους από το ελαιόλαδο.
• Να μην είναι υπερβολικά πλούσια σε πρωτεΐνες.
• Να είναι χαμηλή σε αλάτι.

Συχνά γεύματα

Η βασικότερη οδηγία που απευθύνεται σε όλα τα άτομα με διαβήτη και έχει άμεση σχέση με τον τύπο και κυρίως με τον τρόπο λήψης της φαρμακευτικής αγωγής (δισκία από το στόμα ή ινσουλίνη) είναι η κατανομή των γευμάτων.

Στην πλειονότητα των περιπτώσεων τα άτομα με διαβήτη πρέπει να λαμβάνουν τρία κύρια γεύματα και 2 έως 3 ενδιάμεσα γευματίδια (snacks), ενώ η συνολική ημερήσια πρόσληψη των υδατανθράκων πρέπει να μοιράζεται σε όλα τα γεύματα.

Τα ενδιάμεσα γευματίδια μπορεί να χορηγούνται ως δεκατιανό, ως απογευματινό σνακ καθώς και προ του ύπνου, ανάλογα με τις ανάγκες και το είδος της θεραπείας του διαβητικού.

Ειδικά στις περιπτώσεις των εντατικοποιημένων σχημάτων και στις περιπτώσεις όπου υπάρχει αντλία, υπάρχει η δυνατότητα μιας μεγαλύτερης ευελιξίας και ελευθερίας στα γεύματα και στα σνακ, και για αυτό και τα τελευταία χρόνια γίνονται ιδιαίτερα δημοφιλή, κυρίως για τα νέα άτομα.

Σημαντικό το αδυνάτισμα

Η ρύθμιση του σωματικού βάρους στα ιδανικά επίπεδα είναι πολύ σημαντική για κάθε τύπο διαβήτη. Οι ενεργειακές ανάγκες κάθε ατόμου εξαρτώνται από την ηλικία, το φύλο, το ύψος και από τη φυσική του δραστηριότητα.

Ο σωστός υπολογισμός των ενεργειακών αναγκών των ατόμων με διαβήτη έχει μεγάλη σημασία, δεδομένου ότι τα περισσότερα άτομα με διαβήτη τύπου 2 είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα (έχουν Δείκτη Μάζας Σώματος 25-30 kg/m2 και πάνω από 30 kg/m2 αντίστοιχα).

Για τα άτομα με διαβήτη που έχουν ΔΜΣ πάνω από 25, συνιστάται η μείωση του σωματικού βάρους ώστε ο ΔΜΣ να επανέλθει εντός των φυσιολογικών ορίων (18,5 έως 25) και να μειωθεί η πιθανότητα επανάκτησης του χαμένου βάρους.

Η μείωση του σωματικού βάρους συνοδεύεται με σημαντική βελτίωση του μεταβολικού ελέγχου. Μια μικρή απώλεια βάρους της τάξεως του 5-10% είναι ιδιαίτερα ωφέλιμη για τα άτομα με διαβήτη, κυρίως τύπου 2.

Μπορεί να βελτιώσει την αντίσταση στη δράση της ινσουλίνης, να μειώσει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα, να βελτιώσει τη χοληστερόλη και μειώσει την αρτηριακή πίεση.