Bypass: Η χειρουργική επέμβαση αορτοστεφανιαίας παράκαμψης (bypass) είναι μια χειρουργική διαδικασία που παρακάμπτει τις στενώσεις της στεφανιαίας αρτηρίας, δημιουργώντας μια νέα οδό προς την καρδιά με σκοπό τη βελτίωση της ροής του αίματος προς τον καρδιακό μυ.
Κατά το χειρουργείο, ένα υγιές αιμοφόρο αγγείο λαμβάνεται από το πόδι, το χέρι ή το στήθος και συνδέεται με την αρτηρία της καρδιάς (στεφανιαία αρτηρία) έτσι ώστε το αίμα να παρακάμπτει τη στενωμένη αρτηρία. Ανάλογα με τον αριθμό των στενωμένων αρτηριών μιλάμε για μονό, διπλό ή τριπλό bypass.
Μετά την επέμβαση βελτιώνονται τα συμπτώματα γενικά, όπως ο θωρακικός πόνος και η δύσπνοια. Σε μερικούς ασθενείς, το bypass μπορεί να βελτιώσει την καρδιακή λειτουργία και να μειώσει τον κίνδυνο θανάτου από καρδιακές παθήσεις.
Bypass: Πότε είναι απαραίτητο να πραγματοποιηθεί;
Η επέμβαση bypass είναι απαραίτητη όταν υπάρχουν οι παρακάτω παράγοντες:
- Υπάρχει σοβαρός πόνος στο στήθος (λόγω στεφανιαίας νόσου) κατά τη διάρκεια ακόμη και ελαφριάς άσκησης ή σε ηρεμία. Συχνά, η αγγειοπλαστική και η τοποθέτηση stent (ενδοπρόθεσης) μπορεί να βοηθήσουν, αλλά για κάποιους τύπους στεφανιαίας νόσου, το bypass είναι η καλύτερη επιλογή.
- Υπάρχουν περισσότερες από μια στενωμένες στεφανιαίες αρτηρίες με αποτέλεσμα η αριστερή κοιλία, η σπουδαιότερη κοιλότητα της καρδιάς, να μη λειτουργεί καλά.
- Η αριστερή κύρια στεφανιαία αρτηρία η οποία παρέχει το μεγαλύτερο μέρος του αίματος στην αριστερή κοιλία, έχει σοβαρή στένωση.
- Υπάρχει μια αρτηριακή απόφραξη για την οποία η αγγειοπλαστική δεν είναι κατάλληλη ή έχει ήδη πραγματοποιηθεί στο παρελθόν αποτυχημένη αγγειοπλαστική ή τοποθέτηση stent.
Bypass: Υπάρχουν κίνδυνοι επιπλοκής;
Επειδή το bypass είναι μια εγχείρηση ανοικτής καρδιάς, μπορεί να υπάρξουν επιπλοκές κατά τη διάρκεια του χειρουργείου ή μετά από αυτό. Συχνές επιπλοκές της επέμβασης αορτοστεφανιαίας παράκαμψης περιλαμβάνουν:
- Αιμορραγία
- Προβλήματα λόγω της γενικής αναισθησίας (απώλεια μνήμης, διαταραχές σκέψης) τα οποία συνήθως υποχωρούν σε 6 έως 12 μήνες
- Ανωμαλίες του καρδιακού ρυθμού (αρρυθμίες)
- Λοιμώξεις της τομής στο στήθος
- Νεφρικά προβλήματα
- Εγκεφαλικό επεισόδιο
- Έμφραγμα μυοκαρδίου
Η πιθανότητα εμφάνισης επιπλοκών είναι γενικά χαμηλή, αλλά εξαρτάται από την υγεία του ασθενούς πριν από τη χειρουργική επέμβαση.
Επιπλέον, ο κίνδυνος επιπλοκών είναι υψηλότερος αν η επέμβαση είναι επείγουσα ή αν συνυπάρχουν και άλλα ιατρικά προβλήματα, όπως εμφύσημα, νεφρική νόσος, διαβήτη ή περιφερική αρτηριοπάθεια.
Bypass: Πώς πραγματοποιείται το χειρουργείο;
Η ακριβής εγχείρηση που θα γίνει εξαρτάται από τα συμπτώματά σας, τη γενική σας κατάσταση και το βαθμό της βλάβης των αρτηριών σας. Η παρακαμπτήριος επέμβαση ονομάζεται από το όνομα των αρτηριών που θα συνδεθούν, π.χ. αορτο-μηριαία, μασχαλο-μηριαία, μηρο-ϊγνυακή, μηρο-περιφερική.
Γενικά γίνεται τομή στο δέρμα στο επίπεδο ή κεντρικότερα της αρτηρίας που έχει την αποφρακτική βλάβη. Αφού παρασκευαστεί η αρτηρία εκτιμάται ο σφυγμός στο υγιές τμήμα της.
Με αυτό τον τρόπο, ουσιαστικά επιβεβαιώνεται ότι η αρτηρία έχει τη δυνατότητα να παρέχει αρκετή ροή αίματος στο παρακαμπτήριο μόσχευμα που θα τοποθετηθεί και διαμέσου του οποίου θα γίνεται η κυκλοφορία του αίματος.
Το μόσχευμα επιλέγεται ανάλογα με τον τύπο και τη θέση της εγχείρησης και μπορεί να είναι φλεβικό ή συνθετικό.
Ως φλεβικό μόσχευμα συνήθως προτιμάται η μείζων σαφηνής φλέβα σας, δηλαδή η φλέβα που βρίσκεται κάτω από το δέρμα από το πόδι χαμηλά μέχρι τη βουβωνική περιοχή.
Τα συνθετικά μοσχεύματα είναι από πολύ ισχυρό υλικό είτε Dacron (πολυεστέρας) είτε PTFE (πολυτετραφλουοραιθυλένιο) στο μέγεθος των φυσιολογικών αρτηριών.
Κατόπιν, ο χειρουργός κάνει και άλλη τομή στο δέρμα όπως απαιτείται, ανοίγει την αρτηρία περιφερικότερα της απόφραξης, και εμφυτεύει το μόσχευμα με την κατάλληλη τεχνική ράβοντάς το πάνω στην αρτηρία κεντρικά και περιφερικά της βλάβης.
Ο αγγειοχειρουργός συνήθως ελέγχει την παράκαμψη με υπερήχους ή με αγγειογραφία μέσα στο χειρουργείο για διαπίστωση τυχόν προβλήματος. Στο τέλος, όλες οι τομές ράβονται είτε με nylon ράμματα ή μεταλλικά clips, τα οποία αφαιρούνται μετά από 10-14 ημέρες, είτε με απορροφήσιμα ράμματα.
Bypass: Προετοιμασία πριν το χειρουργείο
Πριν το χειρουργείο αξιολογείται η γενική κατάσταση του ασθενούς και η καταλληλότητά του για εγχείρηση. Δίνονται συγκεκριμένες οδηγίες σχετικά με τους περιορισμούς της δραστηριότητας, τις αλλαγές στη διατροφή ή τα φάρμακα που πρέπει να διακοπούν.
Επίσης, πραγματοποιούνται αρκετές προεγχειρητικές εξετάσεις, που συχνά περιλαμβάνουν ακτινογραφίες θώρακα, εξετάσεις αίματος, ηλεκτροκαρδιογράφημα και στεφανιογραφία. Από το προηγούμενο βράδυ του χειρουργείου θα πρέπει ο ασθενής να μην έχει καταναλώσει τροφή (μόνο νερό, αν πρέπει να πάρει κάποιο φάρμακο).
Bypass: Τι συμβαίνει μετά το χειρουργείο;
Μετά την εγχείρηση θα μείνετε συνολικά στο νοσοκομείο συνήθως 3-8 ημέρες και στο διάστημα αυτό θα αφαιρούνται βαθμιαία οι διάφοροι καθετήρες.
Ο χειρουργός σας θα παρακολουθεί το αποτέλεσμα της εγχείρησης ώστε να επιβεβαιώσει ότι η παράκαμψη λειτουργεί αποτελεσματικά και ότι δεν υπάρχουν επιπλοκές.
Ειδικά αν χρειάστηκε να γίνει τομή και στην κοιλιά σας, μπορεί μετά από τη εγχείρηση τα έντερα να μη λειτουργούν για μερικές ημέρες και στο διάστημα αυτό θα σας δίδονται τα υγρά που χρειάζεστε ενδοφλέβια.
Μπορεί επίσης να σας χορηγηθεί αίμα. Το νοσηλευτικό και ιατρικό προσωπικό θα φροντίσει να μην πονάτε και θα σας εξηγήσουν τον τρόπο.
Αφού επιστρέψετε σπίτι, μπορεί να χρειαστείτε βοήθεια από άλλο άτομο ή από φυσικοθεραπευτή στην αρχή. Ο ιατρός θα σας συστήσει να κάνετε μικρές βόλτες και μετά να αναπαύεστε για βαθμιαία επάνοδο στη φυσιολογική σας δραστηριότητα.
Επίσης θα σας συστηθεί να παίρνετε Ασπιρίνη ή ένα παρόμοιο φάρμακο, όπως πιθανότατα κάνατε και πριν από την εγχείρηση.
Αν παρουσιάσετε πυρετό ή αν παγώσει το χειρουργημένο μέλος ή αν κάποια τομή γίνει πολύ κόκκινη, πρηστεί πολύ ή βγάζει υγρό, θα πρέπει να επικοινωνήσετε αμέσως με τον ιατρό σας, επειδή μπορεί να έχει συμβεί επιπλοκή.
Bypass: Η διατροφή μετά το χειρουργείο
Μετά την εγχείρηση, ο ασθενής εμφανίζει συνήθως μειωμένη όρεξη. Με την πάροδο των ημερών οι ανεπιθύμητες παρενέργειες της αναισθησίας υποχωρούν και η διατροφή του που αρχικά περιλαμβάνει μόνο υγρά, εμπλουτίζεται με στερεές τροφές.
Είναι πολύ πιθανή η εμφάνιση δυσκοιλιότητας η οποία θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί με την αύξηση της κατανάλωσης νερού, εκτός και αν υπάρχει αντένδειξη.
Λόγω της βαρύτητας του χειρουργείου, το διαιτολόγιο του ασθενούς εντός του νοσοκομείου πρέπει να είναι υψηλό θερμιδικά, κοντά στις 2.500 θερμίδες, με πρωτεΐνες 1,5-2 γρ/κιλό σωματικού βάρους και λιπαρά έως 35%, κυρίως μονοακόρεστα, που προσλαμβάνονται από το ελαιόλαδο.
Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται στην πρόσληψη νατρίου αλλά και καλίου. Με το πέρας των ημερών και ανάλογα με την πορεία του ασθενούς, η διατροφή εξελίσσεται σταδιακά μέχρι να γίνει ελεύθερη.
Το διαιτολόγιο του ασθενούς μετά από μια επέμβαση ανοιχτής καρδιάς είναι πολύ σημαντικό και πρέπει να συμβαδίζει με το μεσογειακό πρότυπο, να είναι φτωχό σε κορεσμένα λιπαρά, χοληστερίνη και νάτριο.
Είναι καλό να αποφεύγονται τα πολύ επεξεργασμένα τρόφιμα που συνήθως περιέχουν αρκετά λίπη και μεγάλες ποσότητες νατρίου.
Ιδανικές τροφές, οργανωμένες σε ισορροπημένα, μικρά και συχνά γεύματα, είναι τα ψάρια (πλούσια σε ω-3 λιπαρά), τα φρούτα και τα λαχανικά, τα όσπρια, τα δημητριακά ολικής άλεσης, το ελαιόλαδο και οι ξηροί καρποί.
Είναι σημαντική η πρόσληψη ικανοποιητικών ποσοτήτων αντιοξειδωτικών και η αύξηση του ποσοστού μονοακόρεστων λιπαρών (ελαιόλαδο).
Επιτρέπεται επίσης και ένα ποτήρι κόκκινο κρασί ημερησίως, μετά το πέρας του πρώτου μήνα. Καλό είναι να γίνεται επαρκής ενυδάτωση, με την κατανάλωση πολλών υγρών και κυρίως νερού.
Bypass: Ποιες περιπτώσεις χρήζουν προσοχής;
Παχυσαρκία
Η τήρηση ενός ισορροπημένου και εξατομικευμένου διαιτολογίου σε συνδυασμό με την αύξηση της δραστηριότητας θα οδηγήσουν στην επιθυμητή απώλεια βάρους.
Είναι καλό να αποφεύγονται τα τρόφιμα που είναι πλούσια σε λίπος ή/και ζάχαρη και να προτιμώνται πρωτεϊνούχες τροφές και γαλακτοκομικά προϊόντα με χαμηλά λιπαρά, προϊόντα ολικής άλεσης, φρούτα και λαχανικά.
Διαβήτης
Η παρουσία σακχαρώδους διαβήτη δεν είναι μόνο βασικό στοιχείο που οδηγεί σε στεφανιαία νόσο, αλλά και μετεγχειρητικός κίνδυνος απειλής των μοσχευμάτων.
Η κατάλληλη εκπαίδευση σχετικά με τους υδατάνθρακες και η σωστή επιλογή και κατανομή τους μέσα στα γεύματα της ημέρας σε συνδυασμό με τον τακτικό έλεγχο του σακχάρου στο αίμα είναι ύψιστης σημασίας.
Υπέρταση
Μπορεί να αντιμετωπιστεί με τη μείωση του προσλαμβανόμενου νατρίου, το οποίο δεν βρίσκεται μόνο στο επιτραπέζιο αλάτι αλλά και σε πολλά τρόφιμα.
Επίσης, η αύξηση του προσλαμβανόμενου καλίου θα βοηθήσει στην αποβολή του επιπλέον νατρίου και στη ρύθμιση της πίεσης. Προτείνεται η δίαιτα DASH που βασίζεται στη μεσογειακή διατροφή και εστιάζει στη μείωση της αρτηριακής πίεσης. Συχνά, συνυπάρχει διουρητική αγωγή.
Χοληστερίνη
Συναντάται σε τροφές με ζωικό λίπος και η παρουσία της στο αίμα αυξάνει τον κίνδυνο σχηματισμού αθηρωματικών πλακών. Η σωστή ανάλυση της τιμής της και η κατάλληλη διατροφή είναι τόσο βασικά όσο και η απόφαση για συμπληρωματική φαρμακευτική αγωγή. Γενικά, το ποσοστό λίπους δεν πρέπει να υπερβαίνει το 30% όλων των ημερησίως προσλαμβανομένων θερμίδων.
Λήψη αντιπηκτικής αγωγής
Θα πρέπει να δοθεί προσοχή στην κατανάλωση σταθερής ποσότητας βιταμίνης Κ, η οποία βρίσκεται κυρίως στα πράσινα λαχανικά. Επίσης, θα ήταν καλό να μειωθεί η κατανάλωση αλκοόλ και να περιοριστεί η κατανάλωση καφεϊνούχων ροφημάτων.