Μετά την κατάληψη πυρηνικών εργοστασίων από τους Ρώσους στην Ουκρανία, επικράτησε φρενίτιδα στα φαρμακεία για χάπια ιωδίου που θα μπορούσαν να προσφέρουν προστασία από μία πιθανή διαρροή ραδιενέργειας.

Τι είναι και πώς λειτουργούν τα χάπια ιωδίου

Τα σκευάσματα ιωδίου είναι χάπια που περιέχουν ιωδιούχο κάλιο, το κοινώς γνωστό σε όλους αλάτι, αλλά σε πολύ μεγαλύτερες ποσότητες από ό,τι μπορεί να λάβει κανείς από τη διατροφή του.
Σύμφωνα με τα αμερικανικά Κέντρα Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (CDC), μετά τη λήψη των χαπιών το ιώδιο απορροφάται  από τον θυρεοειδή αδένα προφυλάσσοντας έτσι από την απορρόφηση τυχόν ποσοστήτων ραδιενέργειας.

Σε περιπτώση δηλαδή που συμβεί πυρηνικό ατύχημα ή πυρηνική έκρηξη, το ραδιενεργό ιώδιο που εκλύεται προσλαμβάνεται από τον αδένα προκαλώντας έτσι καρκίνο του θυρεοειδούς. Εάν όμως αμέσως μετά το ατύχημα αυτός που έχει εκτεθεί στη ραδιενέργεια λάβει τα χάπια ιωδίου, το ιωδιούχο κάλιο δεσμεύεται αυτομάτως από τον θυρεοειδή περεμποδίζοντας τη δέσμευση του ραδιενεργού στοιχείου.

Μία μόνο δόση ιωδιούχου καλίου προστατεύει τον θυρεοειδή αδένα για 24 ώρες. Σε περίπτωση που οι άνθρωποι εκτεθούν σε ραδιενεργό ιώδιο για περισσότερο από ένα 24ωρο, μπορεί να γίνει λήψη του χαπιού μία φορά την ημέρα για όσο διάστημα εκτίθενται σε αυτό, ωστόσο η λήψη θα πρέπει να γίνει με την καθοδήγηση γιατρού ή φαρμακοποιού. Καλό είναι να αποφεύγεται η χορήγηση για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Ενήλικες, νεαροί ενήλικες και παιδιά μπορούν να λαμβάνουν τη συνιστώμενη δόση ιωδιούχου καλίου. Οι έγκυες μπορούν να λάβουν μόνο μία δόση και στη συνέχεια να αναζητήσουν άλλα μέτρα προστασίας από τη ραδιενέργεια.

Όσοι είναι άνω των 40 ετών, έχουν χαμηλότερες πιθανότητες από τις μικρότερες ηλικιακές ομάδες να εμφανίσουν καρκίνο. Θα πρέπει να λαμβάνουν το σκεύασμα μόνο σε περίπτωση που εκτεθούν σε πολύ μεγάλες ποσότητες ραδιενέργειας. Δεν αποκλείεται να εμφανίσουν αλλεργικές αντιδράσεις ή ανεπιθύμητες ενέργειες.

Τα χάπια ιωδίου, όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, δεν έχουν παρενέργειες και χορηγούνται χωρίς ιατρική συνταγή, είναι όμως πολύ ευαίσθητα στο φως και τη ζέστη, καθώς αλλοιώνεται η σύνθεσή τους.

Ωστόσο δεν πρέπει να λαμβάνονται εφόσον δεν υπάρχει κίνδυνος από ραδιενέργεια και χωρίς ιατρική καθοδήγηση γιατί μπορεί να βλάψουν την Υγεία.

Όπως εξηγεί και ο καθηγητής Φαρμακολογίας, Φαρμακογονιδιωματικής και Ιατρικής Ακριβείας και Διευθυντής του Εργαστηρίου Φαρμακολογίας του Ιατρικού Τμήματος του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης (ΔΠΘ) Ευάγγελος Μανωλόπουλος «μπορούν τα χάπια ιωδίου να βοηθήσουν σε περίπτωση εντοπισμού ραδιενέργειας στην ατμόσφαιρα από ένα πυρηνικό ατύχημα ή οποιαδήποτε πυρηνική έκρηξη».

«Σε περιπτώσεις που συμβεί πυρηνικό ατύχημα ή οποιαδήποτε πυρηνική έκρηξη, ένα από τα πολύ ραδιενεργά και επιζήμια για τον οργανισμό ιόντα που δημιουργούνται είναι το ιώδιο 131. Το ιώδιο έχει ένα χαρακτηριστικό, να συγκεντρώνεται στο θυρεοειδή και να προκαλεί καρκίνο του θυρεοειδούς. Περίπου το 30% της ραδιενέργειας που παίρνουμε, πάει στο θυρεοειδή αδένα, μέσω ιωδίου. Οπότε αν αμέσως μετά το ατύχημα πολύ γρήγορα πάρει κανείς φάρμακο ιωδίου, πηγαίνει αυτό το ιώδιο που παίρνουμε και δεσμεύεται στο θυρεοειδή και παρεμποδίζει την δέσμευση του ραδιενεργού στοιχείου, άρα μειώνει πολύ τις πιθανότητες για καρκίνο του θυρεοειδούς. Πρόκειται για συμπλήρωμα διατροφής, δεν είναι με συνταγή και αυτοί που φοβούνται ότι θα γίνει πυρηνικός πόλεμος πάνε και τα αγοράζουν. Οπότε εξαντλούνται τα αποθέματα».

Τα χάπια ιωδίου στην Ελλάδα δεν προστατεύουν από τη ραδιενέργεια

Ο Πανελλήνιος Φαρμακευτικός Σύλλογος προειδοποιεί τους Έλληνες με αφορμή τη χρήση σκευασμάτων ιωδίου για την προφύλαξη από την ραδιενέργεια.

«Ο Πανελλήνιος Φαρμακευτικός Σύλλογος σας ενημερώνει ότι δεν κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά σκευάσματα με αυτήν την ένδειξη» αναφέρει χαρακτηριστικά στην ανακοίνωσή του.

Σύμφωνα με τον ΠΦΣ, τα σκευάσματα ιωδίου που κυκλοφορούν στην Ελλάδα ως συμπληρώματα διατροφής έχουν χαμηλότερη περιεκτικότητα σε ιώδιο, έως και 500 φορές μικρότερη, από τις δόσεις εκείνες τις οποίες αναφέρει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ότι πρέπει να χορηγηθούν σε περίπτωση ραδιενεργού ατυχήματος. Ως εκ τούτου «είναι ακατάλληλα για τη σχετική ένδειξη» προειδοποιεί ο ΠΦΣ.

Συμπληρώνει, μάλιστα ότι στην περίπτωση τέτοιου συμβάντος, αρμόδιες είναι οι εθνικές αρχές υγείας κάθε χώρας για να αποφασίσουν αν θα πρέπει να χορηγήσουν σκευάσματα ιωδίου καθώς και για τις ακριβείς δόσεις ανά ηλικιακή ομάδα όπως και για την έναρξη και τη διάρκεια της προληπτικής αγωγής.