Η χοληστερόλη είναι μία ουσία απαραίτητη στον οργανισμό μας, γιατί συμβάλλει στο σχηματισμό της κυτταρικής μεμβράνης, των ορμονών καθώς και άλλων ουσιών. Η χοληστερόλη είναι λιπίδιο που βρίσκεται στα τοιχώματα όλων των κυττάρων του σώματος και παράγεται από τον οργανισμό μας, αλλά και μέρος της προέρχεται από την τροφή. Η χοληστερόλη, όπως και τα τριγλυκερίδια, ανήκει στα λιπίδια. Μεταφέρεται μέσα στο σώμα μέσο της κυκλοφορίας του αίματος με τη μορφή της «λιποπρωτεΐνης». Είναι σημαντική για τη διατήρηση της ακεραιότητας των κυττάρων και την παραγωγή ορμονών, βιταμίνης D άλλων ουσιών.
Η αυξημένη χοληστερίνη είναι ένα από τα συχνότερα ιατρικά προβλήματα για το σύγχρονο άνθρωπο, καθώς οι υψηλές τιμές της μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές δυσλειτουργίες. Η αυξημένη πρόσληψη κορεσμένων λιπαρών οξέων, που βρίσκονται κυρίως σε ζωικά λίπη, όπως στο κόκκινο κρέας και στα λιπαρά τυριά, καθώς και η παχυσαρκία είναι συχνά αίτια της υψηλής χοληστερίνης στο αίμα.
Όταν η χοληστερίνη υπερβαίνει τα επιτρεπτά όρια λειτουργεί αντίθετα, προκαλώντας σοβαρά προβλήματα στην υγεία της καρδιάς. Όταν ένα άτομο έχει υψηλή χοληστερίνη, τα αιμοφόρα αγγεία φράσσονται από τα λίπη και έτσι, δυσκολεύεται η κυκλοφορία μέσω των αρτηριών. Η καρδιά δεν λαμβάνει το οξυγόνο που απαιτείται και αυξάνει ο κίνδυνος εμφράγματος. Επιπλέον, αν δεν αιματώνεται σωστά ο εγκέφαλος μπορεί να προκληθεί και εγκεφαλικό.
Χοληστερίνη: τύποι λιπιδίων
HDL Καλή χοληστερόλη : Είναι η χοληστερόλη λιποπρωτεϊνών υψηλής πυκνότητας και μεταφέρει τη χοληστερόλη από τους ιστούς του σώματος στο ήπαρ, όπου διασπάται.
LDL Κακή χοληστερόλη: Είναι η χοληστερόλη των λιποπρωτεϊνών χαμηλής πυκνότητας και μεταφέρει τη χοληστερόλη προς τους ιστούς του σώματος, ιδιαίτερα στις αρτηρίες , όπου συσσωρεύει.
Τριγλυκερίδια : Λίπη που μεταφέρονται στο αίμα μέσω της τροφής μας. Οι υπερβολικές θερμίδες, το αλκοόλ ή το σάκχαρο στο σώμα μετατρέπονται σε τριγλυκερίδια και αποθηκεύονται στα λιποκύτταρα όλου του σώματος.)
Η ολική χοληστερίνη, όταν είναι αυξημένη (και κυρίως η LDL), αυξάνει τον καρδιαγγειακό κίνδυνο και η απόφαση να θεραπεύσουμε έναν ασθενή εξαρτάται από τους παράγοντες κινδύνου, αλλά και από τον τύπο της «κακής» LDL ή της «καλής» χοληστερίνης που είναι ανεβασμένη και όχι μόνο από τη συνολική χοληστερίνη.
Χοληστερίνη: Παράγοντες κινδύνου
Όταν το άτομο δε γυμνάζεται, είναι παχύσαρκο ή ακολουθεί ανθυγιεινή διατροφή, η κακή χοληστερίνη αυξάνεται και η καλή χοληστερίνη μειώνεται. Στη διαταραχή αυτή των λιπιδίων υπάρχουν κι άλλοι παράγοντες που μπορεί να παίζουν σημαντικό ρόλο όπως η γενετική προδιάθεση του ατόμου να μην μπορεί να εμποδίσει τα κύτταρα να απομακρύνουν την κακή χοληστερόλη από το αίμα ή η προδιάθεση ώθησης του ήπατος στην παραγωγή υπερβολικής ποσότητας χοληστερόλης
- Διατροφή φτωχή σε θρεπτικά συστατικά: Αν τρως συνεχώς τρανς λιπαρά, ζωικά και κορεσμένα λίπη και στρέφεσαι στην ανθυγιεινή διατροφή που περιέχει γαλακτοκομικά προϊόντα, κόκκινο κρέας και επεξεργασμένα τρόφιμα όπως τα μπισκότα και τα γλυκίσματα του εμπορίου, μπορεί να αυξηθεί η συνολική χοληστερίνη.
- Παχυσαρκία: Τα άτομα που έχουν αυξημένο σωματικό βάρος έχουν παράλληλα και αυξημένο κίνδυνο να πάσχουν από δυσλιπιδαιμία.
- Έλλειψη άσκησης: Η άσκηση ενισχύει την καλή χοληστερίνη και εμποδίζει τα όργανα που παράγουν την κακή χοληστερίνη να το κάνουν.
- Κάπνισμα: Είναι μία ανθυγιεινή συνήθεια που καταστρέφει τα τοιχώματα των αιμοφόρων αγγείων, καθιστώντας τα ευάλωτα στην κατακράτηση λίπους.
- Σακχαρώδης διαβήτης: Το ατομικό ιστορικό υψηλού σακχάρου συμβάλλει στην αύξηση και του επιπέδου της χοληστερίνης στο αίμα. Και το υψηλό σάκχαρο προκαλεί ζημιά στις αρτηρίες
Χοληστερίνη: Επιθυμητές μετρήσεις
(100 χιλιοστόγραμμα ανά 10λιτρο αίματος)
- Ολική Χοληστερόλη
240 mg/dl Υψηλή
200 – 239 mg/dl Μέσα στα όρια αλλά υψηλή
Κάτω από 200 mg/dl Επιθυμητή
- HDL Χοληστερόλη
60 mg/dl Άριστη
πάνω από 40 mg/dl Συνιστάμενη
κάτω από 40 mg/dl Μη επιθυμητή
- LDL χοληστερόλη
190 mg/dl η υψηλότερη είναι ΠΟΛΥ ΧΑΜΗΛΗ
160 – 189 mg/dl Υψηλή
130 – 159 mg/dl Οριακά υψηλή
120 – 129 mg/dl Αρκετά καλή
κάτω από 100 mg/dl Άριστη
Χοληστερίνη: Διατροφή για να την μειώσουμε
- Μείωση των κορεσμένων και trans λιπαρών στη διατροφή: Αυτά τα λιπαρά υπάρχουν σε γλύκα, τηγανητά, λιπαρά κρέατα και στο βούτυρο και αυξάνουν την LDL(«κακή») χοληστερόλη.
- Αύξηση των μονοακόρεστων λιπαρών στη διατροφή: Τέτοια είναι τα λιπαρά στο ελαιόλαδο, τους ξηρούς καρπούς και άλλες τροφές όπως το αβοκάντο!
- Κατανάλωση τροφών με φυτικές ίνες: Όπως όσπρια, φρούτα, λαχανικά, βρόμη.
- Σωστός τρόπος μαγειρέματος: Αντί να τηγανίζουμε τα τρόφιμα, προτιμάμε άλλους τρόπους όπως το βράσιμο, ψήσιμο στο φούρνο ή μαγείρεμα στον ατμό. Πριν σερβίρουμε το φαγητό πετάμε το επιπλέον λίπος που εμφανίζεται μετά το μαγείρεμα.
- Προσοχή σε τρόφιμα με άχρηστες θερμίδες: Αυτά περιέχουν κρυμμένα λίπη και ζάχαρη και ελάχιστα θρεπτικά συστατικά. Τέτοια τρόφιμα που πρέπει να αποφεύγονται είναι τα μπισκότα, τα παγωτά, τα γλυκά, ανθρακούχα ποτά.
Χοληστερίνη: Tips για καλύτερη ζωή
- Να προτιμάτε άπαχα κρέατα και τυριά και να αφαιρείτε τα ορατά λίπη πριν από το μαγείρεμα.
- Να αφαιρείτε την πέτσα από τα πουλερικά και να προτιμάτε τα ψάρια από το κόκκινο κρέας, που πρέπει να καταναλώνεται μία φόρα την εβδομάδα.
- Να προτιμάτε γαλακτοκομικά με χαμηλά λιπαρά, όπως άπαχο γάλα, τυρί χαμηλών λιπαρών – Να αποφεύγετε βούτυρα, μαργαρίνες, πλήρες γάλα και λιπαρά τυριά.
- Αυξήστε την κατανάλωση φρούτων και λαχανικών και δημητριακών ολικής αλέσεως, που είναι πλούσια σε φυτικές ίνες.
- Αυξήστε τη φυσική δραστηριότητα ώστε να φτάσετε το ιδανικό σας βάρος.
- Περιορίστε την κατανάλωση αλκοόλ.
- Να προτιμάτε τα αλλαντικά με λιγότερα λιπαρά.
- Να προτιμάτε τα φρέσκα ψάρια και να αποφεύγετε τα παστά και τα τηγανισμένα.
- Από τα αβγά να προτιμάτε τα ασπράδια από τον κρόκο, που είναι πλούσιος σε χοληστερίνη.
- Να αποφεύγετε τα κρουασάν βουτύρου, τα μπριός, τα ψωμιά που περιέχουν αβγά, τις σοκολάτες, τα μπισκότα, τη μαγιονέζα, τα κέικ, την πλήρη κρέμα γάλακτος, τα τηγανιτά, τα παγωτά.
Σωστή και ισορροπημένη διατροφή και ο συνδυασμός της με τακτική άσκηση συντελούν στη ρύθμιση της χοληστερίνης, στην διατήρηση της καλής υγείας της καρδιάς, αλλά και της υγείας μας γενικότερα.