Η καρδιά μας ονομάζεται μυοκάρδιο άρα έμφραγμα του μυοκαρδίου ονομάζεται η απόφραξη, το φράξιμο, το σταμάτημα η επιβράδυνση της κυκλοφορίας του αίματος στα αγγεία της καρδιάς.
Η καρδιά είναι ένας ισχυρός μυς , που εργάζεται ασταμάτητα νύχτα-μέρα, όσο ζούμε. Είναι φυσικό, για την έντονη αυτή εργασία, να χρειάζεται τροφή και οξυγόνο. Τα απαραίτητα στοιχεία της τροφής και το οξυγόνο για το μυοκάρδιο τα μεταφέρει το αίμα που κυκλοφορεί στις αρτηρίες της καρδιάς και ονομάζονται στεφανιαίες αρτηρίες. Οι στεφανιαίες αρτηρίες τροφοδοτούνται με αίμα από την αορτή, τη μεγαλύτερη αρτηρία του σώματος, και είναι δύο: η αριστερή και η δεξιά στεφανιαία αρτηρία.
Ο σύγχρονος τρόπος διαβίωσης, που περιλαμβάνει πλούσια σε λίπη και αλάτι διατροφή, καθιστική ζωή, κάπνισμα και έλλειψη άσκησης είναι κάποιες από τις αιτίες που μπορούν να προκαλέσουν έμφραγμα του μυοκαρδίου . Ο τρόπος αυτός διαβίωσης ευνοεί την ανάπτυξη αθηρωματικών βλαβών, αλλά και τη δημιουργία εμφράγματος μετά ρήξη της αθηρωματικής πλάκας.
Ο μη γυμναζόμενος άνθρωπος δεν αναπτύσσει παράπλευρη κυκλοφορία που θα τον βοηθήσει σε περίπτωση απόφραξης κάποιας στεφανιαίας αρτηρίας του. Η ρήξη της αθηρωματικής πλάκας και η επακόλουθη δημιουργία θρόμβου και απόφραξης είναι πιθανότερο να συμβεί σε ένα αγύμναστο άτομο με αθηρωματικές βλάβες κατά τη διάρκεια έντονης προσπάθειας, συναισθηματικής φόρτισης ή μετά πλούσιο γεύμα. Ο λόγος είναι ότι, με τη δυσανάλογη αύξηση του αριθμού των σφύξεων (ταχυκαρδία) και της ταχύτητας του αίματος στις περιπτώσεις αυτές, δημιουργούνται οι συνθήκες για να ραγούν οι αθηρωματικές πλάκες και να προκληθεί οξύ στεφανιαίο σύνδρομο (έμφραγμα, ασταθής στηθάγχη κά).
Έμφραγμα του μυοκαρδίου: Συμπτώματα
Τα συμπτώματα με τα οποία εκδηλώνεται το έμφραγμα δεν είναι κοινά σε όλους. Τα κυριότερα όμως είναι:
- αίσθηση σφιξίματος στο θώρακα
- πόνος στο θώρακα, ο οποίος αντανακλάται στη γνάθο, στο λαιμό,στον ώμο και στην πλάτη
- πόνος ή μούδιασμα στο αριστερό χέρι ή δεξιό χέρι ή και στα δύο
- πόνος στην περιοχή της άνω κοιλίας
- δυσκολία στην αναπνοή
- ναυτία – εμετός
- έντονη εφίδρωση
- χλωμή όψη
- κόπωση
Η ένταση των συμπτωμάτων ποικίλει από ασθενή σε ασθενή. Κάποιοι ίσως βιώνουν εντονότερα τον πόνο και τα υπόλοιπα συμπτώματα και κάποιοι ηπιότερα, σχεδόν ανεπαίσθητα (ιδίως αυτοί που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη
Έμφραγμα του μυοκαρδίου: Αιτίες που το προκαλούν
Οι παράγοντες που προκαλούν στεφανιαία νόσο είναι πιθανό να προκαλέσουν και το έμφραγμα. Αυτοί είναι οι εξής:
- η υψηλή χοληστερόλη
- το κάπνισμα
- ο σακχαρώδης διαβήτης
- η υψηλή αρτηριακή πίεση
- το οικογενειακό ιστορικό
- η παχυσαρκία
- η έλλειψη άσκησης
- η χρήση μεθαμφεταμίνης ή κοκαϊνης
Είναι ξεκάθαρο ότι τους περισσότερους από τους παράγοντες (εκτός από τους κληρονομικούς) μπορούμε να τους επηρεάσουμε, ώστε να επιβραδυνθεί η διαδικασία της αθηροσκλήρωσης.
Με βασικές αλλαγές στον τρόπο ζωής δεν κερδίζουμε απλώς χρόνο, αλλά δίνουμε τη δυνατότητα στον οργανισμό μας, εφόσον γυμναζόμαστε και τρεφόμαστε σωστά , να αναπτύξει παράπλευρη κυκλοφορία στις περιοχές των αθηρωματικών βλαβών. Παράπλευρη κυκλοφορία σημαίνει ότι, παράλληλα με την κανονική κυκλοφορία του αίματος, αναπτύσσονται μικρές, νέες και υγιείς αρτηρίες που μεταφέρουν την απαιτούμενη ποσότητα αίματος στην πάσχουσα περιοχή. Δημιουργείται, με άλλα λόγια, μια φυσική παράκαμψη της πάσχουσας αρτηρίας, ένα φυσικό bypass.
Μόνο που η φυσική αυτή διαδικασία είναι μακροχρόνια και απαιτεί την ενεργό συμμετοχή του ατόμου. Η ενεργός συμμετοχή συνίσταται σε γυμναστική επί καθημερινής βάσης, ή τουλάχιστον τρεις φορές την εβδομάδα. Φυσικά, δεν απαιτείται έντονη γυμναστική, απεναντίας πρέπει να αποφεύγονται τέτοιου είδους ασκήσεις καταπόνησης. Η γυμναστική που συνιστάται είναι το βάδισμα, το ποδήλατο, το κολύμπι, ή ανάλογες δραστηριότητες, πάντοτε με καλές καιρικές συνθήκες και χωρίς υπερβολές. Είναι ανάγκη να τονιστεί ότι η διάρκεια και το είδος της γυμναστικής διαφέρει από άτομο σε άτομο και εξαρτάται από την ηλικία, τη φυσική κατάσταση και τη βαρύτητα των παθήσεων που τυχόν συνυπάρχουν.
Έμφραγμα του μυοκαρδίου: Διάγνωση
Αν αισθάνεστε ότι έχετε πάθει έμφραγμα του μυοκαρδίου τότε πρέπει να επισκεφτείτε το συντομότερο δυνατό έναν καρδιολόγο, ο οποίος θα σας συστήσει μετά την λήψη του ιστορικού:
- καρδιογράφημα
- αναλύσεις αίματος,
- υπερηχογράφημα καρδιάς,
- σπινθηρογράφημα μυοκαρδίου.
- καρδιακό καθετηριασμό
- στεφανιογραφία.
- Tεστ κοπώσεως, εφόσον κρίνεται απαραίτητο.
Με τη βοήθεια του ηλεκτροκαρδιογραφήματος και των υπερήχων καρδιάς, ο γιατρός είναι σε θέση να δει τη δραστηριότητα της καρδιάς και να εντοπίσει την περιοχή που έχει υποστεί βλάβη. Παράλληλα γίνεται αιματολογική εξέταση κατά την οποία διαπιστώνεται η αύξηση των μυοκαρδιακών ενζύμων, πράγμα που υποδηλώνει τη νέκρωση τμήματος του μυοκαρδίου. Τέλος μέσω του καρδιακού καθετηριασμού (στεφανιογραφία), όπου με τη βοήθεια των ακτίνων Χ και της ειδικής σκιαγραφικής ουσίας που εγχύεται, ο γιατρός μπορεί να εντοπίσει με ακρίβεια τις περιοχές των στεφανιαίων αγγείων που έχουν υποστεί βλάβη.
Έμφραγμα του μυοκαρδίου: Αντιμετώπιση
Σήμερα υπάρχουν φάρμακα, τα θρομβολυτικά, που τα χορηγούμε στα άτομα που προσέρχονται στο Νοσοκομείο με συμπτωματολογία εμφράγματος, εφόσον δεν υπάρχουν αντενδείξεις. Τα θρομβολυτικά φάρμακα διαλύουν τον επίμαχο θρόμβο και αποκαθιστούν την τοπική κυκλοφορία του αίματος, δεν εξαλείφουν, όμως, την υποκείμενη αθηρωματική πλάκα. Για το λόγο αυτό, κατά κανόνα, μετά το έμφραγμα απαιτούνται εξετάσεις για τη διερεύνηση της αιτίας του εμφράγματος, αλλά και για να αποφασισθεί με ποιό τρόπο θα αντιμετωπισθεί η υπάρχουσα στεφανιαία νόσος.
Οι συνήθεις επιπλοκές είναι οι αρρυθμίες και η βλάβη του μυοκαρδίου. Όσο καθυστερεί να πραγματοποιηθεί η διάνοιξη της αρτηρίας τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος να παρουσιαστούν. Ωστόσο ακόμη και μετά τη διάνοιξη, ο κίνδυνος να παρουσιαστούν επιπλοκές είναι υπαρκτός κατά τα πρώτα 24ωρα μετά την εμφάνιση του εμφράγματος. Γι’ αυτό το λόγο ο ασθενής νοσηλεύεται σε μονάδα εντατικής θεραπείας και παρακολουθείται από εξειδικευμένο ιατρικό προσωπικό.
Έμφραγμα του μυοκαρδίου: Θεραπεία
Η θεραπεία για το έμφραγμα γίνεται σε τρία στάδια:
- παύση της διαδικασίας πήξης του αίματος
- διάνοιξη της αρτηρίας που έχει υποστεί φραγή
- αντιμετώπιση των ενδεχόμενων επιπλοκών.
Έμφραγμα του μυοκαρδίου: Πρόληψη
Μπορούμε να προλάβουμε την πάθηση εάν ακολουθήσουμε στην ζωή μας κάποιους βασικούς κανόνες :
- Να επανέλθουμε στον παραδοσιακό μεσογειακό τρόπο διατροφής, στη μεσογειακή δίαιτα όπως είναι γνωστή παγκοσμίως πλέον. Ο τρόπος αυτός διατροφής έχει αποδειχθεί ότι μειώνει την πιθανότητα εμφράγματος και προσπαθούν να τον εφαρμόσουν λαοί με εντελώς διαφορετικές διατροφικές συνήθειες. Εμείς οι Έλληνες γνωρίζουμε τη μεσογειακή δίαιτα από τους γονείς μας και τις γιαγιάδες μας. Είναι η διατροφή που περιλαμβάνει φρούτα, λαχανικά, όσπρια ελαιόλαδο και ψάρια, ενώ γενικά είναι φτωχή σε ζωϊκά λίπη, κρεατικά και υδατάνθρακες συγκριτικά με τη δυτικού τύπου δίαιτα.
- Να μη καπνίζουμε. Οι ελεύθερες ρίζες οξυγόνου, το μονοξείδιο του άνθρακα, η νικοτίνη και άλλες ουσίες που δημιουργούνται ή απελευθερώνονται κατά τη διαδικασία του καπνίσματος ευνοούν την πρόωρη ανάπτυξη αθηρωματικών βλαβών, αλλά και τη θρόμβωση. Υπάρχουν πολλοί που σκέφτονται: ο τάδε δεν κάπνιζε και έπαθε έμφραγμα, άρα δεν φταίει το κάπνισμα. Είναι πολύ απλοϊκή και επικίνδυνη αυτή η σκέψη, γιατί οι στατιστικές που μας δείχνουν ότι το κάπνισμα βλάπτει την υγεία στηρίζονται σε χιλιάδες και εκατομμύρια ανθρώπους και όχι σε μεμονωμένα περιστατικά. Αλλά με την ευκαιρία αυτή πρέπει να τονίσουμε εδώ ότι το κάπνισμα δεν είναι η μόνη αιτία που βλάπτει τις στεφανιαίες αρτηρίες μας. Ένας που δεν καπνίζει, κινδυνεύει και αυτός, εφόσον έχει άλλους προδιαθεσικούς παράγοντες, φανερούς (υπερλιπιδαιμία, σακχαρώδης διαβήτης, αρτηριακή υπέρταση, έλλειψη άσκησης), ή μη φανερούς (κληρονομικότητα, ανατομία στεφανιαίων). Όσο περισσότεροι προδιαθεσικοί παράγοντες υπάρχουν σε ένα συγκεκριμένο άτομο, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος εμφράγματος. Μάλιστα, αν υπάρχουν 2, 3 ή περισσότεροι προδιαθεσικοί παράγοντες ο κίνδυνος δεν γίνεται 2, 3 κλπ φορές μεγαλύτερος, αλλά πολλαπλασιάζεται πολύ περισσότερο.
- Να ασκούμαστε. Μέτρια καθημερινή άσκηση, όχι πρωταθλητισμός, βοηθά με πολλούς τρόπους. Πρωταρχικά αυξάνει την καύση των θερμίδων, περιορίζει τη συσσώρευση λίπους, καταπολεμά την παχυσαρκία, διατηρεί το άτομο σε φόρμα και το κάνει ευδιάθετο και αισιόδοξο. Όλα αυτά εμποδίζουν την πρόωρη ανάπτυξη αθηρωματικών βλαβών, σε μακροχρόνια, βέβαια, βάση. Πολύ σημαντικό είναι ότι με τη σωστή άσκηση αυξάνεται η πιθανότητα δημιουργίας παράπλευρης κυκλοφορίας σε περιοχή ενδεχόμενης στένωσης των στεφανιαίων αρτηριών, με συνέπεια είτε να μη εκδηλωθεί νόσος, είτε να διαδράμει ηπιώτερα σε περίπτωση που εκδηλωθεί.
- Όσοι πάσχουν από αρτηριακή υπέρταση και σακχαρώδη διαβήτη να φροντίσουν να διατηρούν την αρτηριακή τους πίεση και το σάκχαρο του αίματός τους σε φυσιολογικά, κατα το δυνατό, επίπεδα με κατάλληλη διατροφή και φαρμακευτική αγωγή αν χρειάζεται. Η αρτηριακή υπέρταση και ο σακχαρώδης διαβήτης βλάπτουν, γενικά, τις αρτηρίες και ειδικότερα τις στεφανιαίες αρτηρίες, ιδιαίτερα όταν οι παθήσεις αυτές δεν είναι καλά ρυθμισμένες.
Το έμφραγμα είναι μια εκδήλωση της στεφανιαίας νόσου που, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, θεραπεύεται αρκή να γίνει άμεση αντιμετώπιση. Αυτός που παθαίνει έμφραγμα του μυοκαρδίου επανέρχεται, κατά κανόνα, σε φυσιολογικούς ρυθμούς ζωής, χρειάζεται, όμως, φαρμακευτική κάλυψη, παρακολούθηση και προσοχή σε κάθε επιπλοκή της υγείας του.