ΥΓΕΙΑ

Γιατί η φλέβα είναι μπλε και το αίμα κόκκινο;

19 Αυγούστου 2022
Newshealth.gr

Έχετε αναρωτηθεί ποτέ γιατί ενώ οι φλέβες μας είναι μπλε το αίμα μας είναι κόκκινο;

Κάθε μόριο αιμοσφαιρίνης (μια πρωτεΐνη στα ερυθρά αιμοσφαίρια που μεταφέρει οξυγόνο) περιέχει τέσσερα άτομα σιδήρου, τα οποία αντανακλούν το κόκκινο φάσμα φωτός και έτσι δίνουν στο αίμα μας το κόκκινό του χρώμα.

Το μόνο που αλλάζει ανάλογα με το επίπεδο οξυγόνου στο αίμα είναι η απόχρωση του κόκκινου. Όταν η αιμοσφαιρίνη παραλαμβάνει οξυγόνο από τους πνεύμονες, το αίμα έχει ένα έντονο κόκκινο χρώμα, καθώς κατευθύνεται προς τις αρτηρίες και προς τους ιστούς σε όλο το σώμα, για να οξυγονώσει κάθε όργανο, μυ και ιστό.

Αλλά στο ταξίδι της επιστροφής του προς τους πνεύμονες, αφότου τα κύτταρα του αίματος έχουν παραδώσει το οξυγόνο στους ιστούς σε όλο το σώμα, το αποξυγονωμένο αίμα που ρέει μέσα από τις φλέβες είναι πολύ πιο σκούρο κόκκινο, σύμφωνα με τον δρ. Kleber Fertrin, επίκουρο καθηγητή αιματολογίας στην Ιατρική Σχολή του πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον στο Σιάτλ.

Έτσι, το αίμα έχει διαφορετικές παραλλαγές του κόκκινου, αλλά ποτέ δεν υπάρχει στιγμή που το ανθρώπινο αίμα είναι μπλε.

Πιθανότατα όμως έχετε ήδη το εξής αν σας έχουν πάρει αίμα: Η βελόνα εισέρχεται σε μια φλέβα που έχει μπλε/πρασινωπό χρώμα, αλλά το αίμα που εξέρχεται είναι το σκούρο, αποξυγονωμένο αίμα σε κόκκινο/μπορντό χρώμα.

“Η μπλε φλέβα είναι σχεδόν κάτι σαν ψευδαίσθηση που προκαλείται από το γεγονός ότι βρίσκεται κάτω από αυτό το μικρό αλλά σημαντικό στρώμα δέρματος”, λέει ο δρ. Fertrin. “Τα χρώματα που βλέπουμε βασίζονται στο μήκος κύματος που αντιλαμβάνεται ο αμφιβληστροειδής μας. Και τα διάφορα στρώματα του δέρματος κάνουν τα μήκη κύματος να διασκορπίζονται με διαφορετικούς τρόπους”, προσθέτει.

Κάτω από δέρματα που είναι πιο σκούρα, οι φλέβες εμφανίζονται πιο πρασινωπές. Και μπορεί να φαίνονται μπλε ή μοβ κάτω από πιο ανοιχτόχρωμους τόνους δέρματος.

Αυτό συμβαίνει, επειδή τα πράσινα και μπλε μήκη κύματος του φωτός είναι μικρότερα από τα κόκκινα μήκη κύματος. Το κόκκινο φως διεισδύει καλύτερα στον ανθρώπινο ιστό από το μπλε φως. Έτσι, ενώ τα κόκκινα μήκη κύματος απορροφώνται από το δέρμα μας, το πράσινο και το μπλε αντανακλώνται και διασκορπίζονται πίσω σε εμάς, λέει ο δρ. Fertrin.

Άλλα αιμοφόρα αγγεία, όπως τα μικροσκοπικά τριχοειδή αγγεία πιο κοντά στην επιφάνεια, δεν επηρεάζονται τόσο πολύ από αυτή την ψευδαίσθηση. “Τα δάχτυλα φαίνονται ροζ επειδή τα αγγεία είναι πολύ πιο κοντά στην επιφάνεια απ’ ό,τι μια φλέβα”, πρόσθεσε.

Είναι παρόμοιο με αυτό που συμβαίνει στα πρώιμα στάδια ενός μώλωπα, που επί της ουσίας είναι λιμνάζον αίμα έξω από κάποια αγγεία, είπε ο δρ. Fertrin. Εάν ο τραυματισμός είναι κοντά στην επιφάνεια, ο μώλωπας θα φαίνεται κόκκινος ή μοβ, αλλά εάν είναι βαθύτερος, θα φαίνεται μωβ-μπλε. Το χρώμα του καθαυτού αίματος δεν αλλάζει ποτέ. Είναι απλά θέμα του πώς το βλέπουμε εμείς.

Εντούτοις, υπάρχει και κανονικά μπλε αίμα!

Τέτοιο ρέει στα αγγεία καβουριών, αστακών, χταποδιών και αραχνών. Αυτά τα πλάσματα έχουν χαλκό στο αίμα τους αντί για σίδηρο και αυτός ο χαλκός είναι που δίνει στο αίμα ένα μπλε χρώμα.

Αιμοδοσία: Τι πρέπει να κάνω πριν δώσω αίμα

Η αιμοδοσία είναι το υπέρτατο δώρο που μπορείς να κάνεις χωρίς να χρειαστεί να ξοδέψεις χρήμα. Το μόνο που πρέπει να κάνεις είναι να διαθέσεις 15 λεπτά από τον χρόνο σου, μικρή έως απειροελάχιστη θυσία μπροστά στη σωτηρία μίας ζωής.

Αιμοδοσία: Πριν πας να δώσεις αίμα

  1. Σιγουρέψου ότι πληροίς τα κριτήρια αποδοχής του αιμοδότη και δεν ισχύει για σένα κάποιο από τα κριτήρια αποκλεισμού.
  2. Να έχεις φάει ένα ελαφρύ γεύμα 3 με 4 ώρες πριν δώσεις αίμα.
  3. Την ημέρα που θα δώσεις αίμα να παίρνεις πολλά υγρά, τόσο πρίν όσο και μετά την αιμοδοσία.

Αιμοδοσία: Τι θα συμβεί μόλις φτάσεις

  1. Μόλις φθάσεις στην αίθουσα αναμονής θα πρέπει να συμπληρώσεις το ερωτηματολόγιο του αιμοδότη.
  2. Αυτό συμπληρώνεται κάθε φορά που δίνεις αίμα.
  3. Μετά θα ελέγξουν την αιμοσφαιρίνη σου (με ένα μικρό τσίμπημα στο δάκτυλο).
  4. Μετά, θα ελέγξουμε την πίεση και τις σφίξεις σου. Μπορεί να χρειαστεί να ερωτηθείς για μερικά πράγματα που αφορούν το ιατρικό σου ιστορικό.
  5. Εάν όλα είναι καλά, θα περάσεις στην αίθουσα αιμοληψιών, όπου θα ξεκινήσεις να δίνεις αίμα.
  6. Στην διάρκεια της αιμοδοσίας θα ξαπλώσεις στις ειδικές καρέκλες, και θα χαλαρώσεις για 10 λεπτά. Σε αυτόν τον χρόνο θα δώσεις περίπου 450 ml αίμα, ούτε καν μισό λίτρο. Μόνο με αυτό θα έχεις καταφέρει να σώσεις τρεις ζωές. Δεν είναι καταπληκτικό!
  7. Μετά την αιμοδοσία δεν θα πρέπει να βιαστείς. Θα σου προσφέρουν φρυγανιά, τυράκια και πορτοκαλάδα. Πρέπει να να είναι βέβαιοι ότι αισθάνεσαι τελείως καλά πριν φύγεις.
    Θα σε ξαναδούμε σε 90 ημέρες!

Πράγματα που πρέπει να κάνεις μετά την αιμοδοσία

  1. Χαλάρωσε και πιες αρκετά υγρά. Τα υγρά θα βοηθήσουν να αντικατασταθεί ο όγκος αίματος που χάθηκε. Καλό είναι την υπόλοιπη μέρα να πιείς αρκετά υγρά (όχι αλκοολούχα).
  2. Κράτα τον επίδεσμο στο χέρι σου καθαρό και στεγνό για λίγη ώρα.
  3. Εάν ο επίδεσμος στο χέρι σου ματώσει, σήκωσε το χέρι ψηλά και πίεσε με δύναμη μέχρι να σταματήσει το αίμα.
  4. Να αποφύγεις να σηκώσεις βαριά αντικείμενα με το χέρι που έδωσες αίμα την ημέρα της αιμοδοσίας.
  5. Εάν αισθανθείς αδυναμία ή ζάλη, ξάπλωσε ανάσκελα και σήκωσε ψηλά τα πόδια σου.
  6. Εάν σε ανησυχεί ελαφρύς πόνος στο χέρι που έδωσες αίμα ή δεις μελανιά σε αυτό το σημείο, μην ανησυχείς αλλά επικοινώνησε με το ΕΚΕΑ.

Αιμοδοσία: Η διαδικασία αναπλήρωσης του αίματος

  • Το σώμα σου θα αντικαταστήσει το πλάσμα (το υγρό στοιχείο του αίματος) μέσα σε 24 ώρες. Τα ερυθρά αιμοσφαίρια θα χρειαστούν τρείς με τέσσερεις μέρες για να αποκατασταθούν, ενώ ο σίδηρος θα έχει αναπληρωθεί μέσα σε έξι με οκτώ εβδομάδες.
  • Εάν έχεις και άλλες ερωτήσεις σχετικά με όλη τη διαδικασία, επισκέψου τη σελίδα του ΕΚΕΑ.

Αιμοδοσία: Ποιος μπορεί να δώσει αίμα

Μπορείς να προσφέρεις αίμα εάν…

  • Είσαι μεταξύ 18 και 65 ετών. Μπορείς σε ειδικές  περιπτώσεις και εφόσον ο ιατρός το επιτρέπει να δώσεις αίμα εάν είσαι 17 ετών ή πάνω από 65,  μάθε λεπτομέρειες.
  • Ζυγίζεις πάνω από 50kg. Στις περισσότερες περιπτώσεις εάν είσαι κάτω από 50 Kg, μπορεί να μην είναι ασφαλές να προσφέρεις αίμα.
  • Είσαι υγιής. Το αίμα από έναν άρρωστο άνθρωπο ή κάποιον που παίρνει φάρμακα μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειές για αυτόν που θα το πάρει. Δεν θα μπορέσεις να προσφέρεις αίμα εάν είχες στο παρελθόν ίκτερο ή ηπατίτιδα, ή εάν είχες κάποια μορφή καρκίνου, καρδιοπάθειας, επιληψία η κάποια αιμορραγική διαταραχή. Εάν έχεις ερωτήσεις για κάποια συγκεκριμένα φάρμακα που παίρνεις επικοινώνησε με τον υπεύθυνο της αιμοδοσίας.
  • Έχεις ασφαλή τρόπο ζωής. Πράγματα και συμπεριφορές που θεωρούνται υψηλού κινδύνου, όπως η λήψη ουσιών, πολλαπλοί ερωτικοί σύντροφοι, τατουάζ ή piercings που έγιναν τους τελευταίους 6 μήνες. Για την δική σου ασφάλεια δεν μπορείς να προσφέρεις αίμα εάν κάνεις πρωταθλητισμό και προετοιμάζεσαι για κάποιο μεγάλο αθλητικό γεγονός ή εάν κάνεις κάποιο επικίνδυνο επάγγελμα.
  • Είσαι αποφασισμένος να βοηθάς τους άλλους. Τόσο απλά.

Δεν θα μπορείς να δώσεις αίμα εάν:

  • Δεν πληροίς τα βασικά κριτήρια για αιμοδοσία.
  • Δεν έχεις φάει κάτι τρείς – τέσσερεις ώρες πριν αιμοδοτήσεις.
  • Έχεις κάποια λοίμωξη (έστω και απλό κρυολόγημα!) -χρειάζεται να είσαι ελεύθερος συμπτωμάτων- τουλάχιστον για 7 ημέρες.
  • Εάν παίρνεις κάποια αντιβιοτικά, πρέπει να περιμένεις τουλάχιστον για μία εβδομάδα αφού τελειώσεις τη θεραπεία.
  • Είχες κάποιο μεγάλο χειρουργείο τους τελευταίους έξι μήνες.
  • Έχεις προγραμματίσει κάποια χειρουργική επέμβαση μέσα στις επόμενες έξι εβδομάδες.
  • Είσαι έγκυος ή έχεις γεννήσεις τους προηγούμενους τρείς μήνες.
  • Θηλάζεις το μωρό σου και δεν έχουν περάσει 6 μήνες από τον τοκετό.
  • Έχεις επισκεφτεί περιοχή με ελονοσία.
  • Είχες σεξουαλική επαφή τους τελευταίους έξι μήνες με κάποιον που δεν γνωρίζεις καλά.
  • Υποπτεύεσαι ότι μπορεί να έχεις κολλήσει κάποιο σεξουαλικά μεταδιδόμενο νόσημα όπως AIDS ή Σύφιλη.
  • Εάν γνωρίζεις ότι έχεις κολλήσει κάποιο σεξουαλικά μεταδιδόμενο νόσημα όπως AIDS ή Σύφιλη.
  • Παίρνεις αγωγή με αντιβιοτικά ή έχεις κάποια άλλη σοβαρή ασθένεια.

Αιμοδοσία: Αιματοκρίτης

Δεκτοί άνδρες με Ht ≥ 41% και γυναίκες με Ht ≥ 38 %. Σε άτομα με υψηλό αιματοκρίτη (>55 % άνδρες και >48 γυναίκες), όταν αυτός οφείλεται στο κάπνισμα και έχει αποκλεισθεί η πρωτοπαθής πολυερυθραιμία, η αιμοδοσία επιτρέπεται μετά από εκτίμηση του ιατρού.

Αιμοδοσία: Αιμοπετάλια

Αποκλείονται από δότες ολικού αίματος άτομα με δυσλειτουργία ή διαταραχή των αιμοπεταλίων
(2004/33 ΕΚ).

Αποκλείονται από δότες αίματος άτομα με αιμοπετάλια <100.000/μl ή >500.000/μl. Για τους δότες αιμοπεταλίων αφαίρεσης τα αιμοπετάλια πρέπει να είναι ≥ 150.000/μl.

Αιμοδοσία: Αιμοσφορίνη

Για δότες μονάδων αλλογενούς αίματος και έμμορφων συστατικών γίνονται δεκτοί άνδρες με Ηb ≥ 135 g/l και γυναίκες με Hb ≥ 125 g/l (2004/33 ΕΚ).

Άτομα με πολύ υψηλή αιμοσφαιρίνη δεν γίνονται δεκτά και ενημερώνονται ότι πρέπει να επισκεφθούν τον ιατρό τους.

Αν Hb >180g/l για τους άνδρες και >165g/l για τις γυναίκες και έχει αποκλειστεί η πρωτοπαθής πολυερυθαιμία μπορεί να γίνουν δεκτοί.

Αιμοδοσία: Άμβλωση

Αποκλείεται εάν δεν έχουν παρέλθει 6 μήνες απο τη διακοπή της κύησης. Μπορεί να γίνει αποδεκτή νωρίτερα εάν έγινε πριν την 12η εβδομάδα της κύησης, δεν συνοδεύτηκε απο σημαντική απώλεια αίματος και εφόσον ολοκληρώθηκε η παρακολούθηση και έχουν περάσει 7 ημέρες απο την τελευταία δόση μεθοτρεξάτης (εάν χορήγήθηκε), μετά απο σύμφωνη γνώμη του θεράποντος ιατρού.

Αιμοδοσία: Αναιμία

Αποκλείονται:
– γυναίκες με αιματοκρίτη <38% και άνδρες με αιματοκρίτη <41%
– Άτομα υπο διερεύνηση ή θεραπεία για αναιμία.

Μπορεί να γίνουν δεκτά άτομα με ιστορικό αναιμίας εφόσον:
1. Σιδηροπενία: α) εάν έχει ολοκληρωθεί η διερεύνηση και η υποκείμενη αιτία δεν αποτελεί αιτία αποκλεισμού β) εάν μετά την ολοκλήρωση θεραπείας ο δότης λαμβάνει αγωγή για πρόληψη υποτροπής.
2. Αλλες μορφές:
– Αγωγή για πρόληψη υποτροπής (βιτ. Β12 για θεραπευθείσα Μεγαλοβλαστική αναιμία ή αγωγή με φυλλικό σε περίπτωση έλλειψης φυλλικού).

Αιμοδοσία: Αυτοάνοσα

Αποκλείονται εάν:
α) ο αιμοδότης έχει υποβληθεί σε νοσοτροποποιητική θεραπεία τους τελευταίους 12 μήνες
β) έχει προσβληθεί το καρδιαγγειακό σύστημα.

Μπορεί να γίνουν αποδεκτοί αιμοδότες που υποβάλλονται σε θεραπεία με Μεθοτρεξάτη, Σουλφασαλαζίνη ή Υδροξυχλωροκίνη ως θεραπεία συντήρησης για Αρθρίτιδα, αλωπεκία και δεν συνυπάρχει καρδιαγγειακή νόσος.

Πρόσθετες πληροφορίες: Νοσοτροποποιητικές θεραπείες μπορεί να περιλαμβάνουν μονοκλωνικά αντισώματα (π.χ Adalimumab, Etanercept, Infliximab, Rituximab κ.λ.π) στεροειδή, ανοσοκατασταλτικά φάρμακα, αντιμεταβολίτες καθώς και άλλες θεραπείες όπως PUVA (psoralen plusultraviolet A). Αυτες οι θεραπείες επηρρεάζουν το ανοσολογικό σύστημα του αιμοδότη, γεγονός που μπορεί να καταστήσει τον αιμοδότη πιο ευάλωτο σε συγκεκριμένες
λοιμώξεις, ενω μπορεί να δυσκολέψει τη διάγνωση μερικών λοιμώξεων.

Τα μη στερινοειδή αντιφλεγμονώδη, η Μεθοτρεξάτη, Σουλφασαλαζίνη και Υδορξυχλωροκίνη δεν επηρρεάζουν το ανοσολογικό σύστημα του αιμοδότη με τον ίδιο τρόπο.