Τα ινομυώματα μήτρας αποτελούν καλοήθεις όγκους μέσα και έξω από τη μήτρα, που εμφανίζονται στην αναπαραγωγική ηλικία των γυναικών και προκαλούν πλήθος συμπτωμάτων. Τα συμπτώματα αυτά επηρεάζουν την ομαλή λειτουργία της μήτρας ως αναπαραγωγικού οργάνου ή έχουν τη μορφή διαταραχής της περιόδου.
Η μήτρα που είναι σχήματος απιοειδούς (σαν αχλάδι δηλαδή) αποτελείται από λείες μυϊκές ίνες ενώ τα ινομυώματα φέρουν σκληρό ινώδη ιστό άλλοτε άλλης σκληρότητας, που δεν έχει έτσι τη δυνατότητα σύσπασης ή διάτασης όπως οι ίνες της μήτρας. Έτσι, τα ινομυώματα στη μήτρα διαταράσσουν την υφή και λειτουργία αυτής και ανάλογα με τη θέση τους και το αν το μέγεθός τους είναι μεγάλο (π.χ. ινομύωμα 10 εκατοστά) προκαλούν διαφορετικά συμπτώματα.
Συχνό προβληματισμό για τη γυναίκα αποτελεί το αν μπορεί να εμφανιστεί καρκίνος από ένα ινομύωμα. Αυτό είναι εξαιρετικά σπάνιο, έχει αναφερθεί μόνο ένα μηδαμινό ποσοστό 0,2% για λειομυοσάρκωμα σε γυναίκες που έχουν περάσει την εμμηνόπαυση. Τα ινομυώματα μπορεί να διαχωριστούν σε:
Υπορρογόνια
Αν είναι το μεγαλύτερο τμήμα τους είναι επιφανειακό λέγονται υπορρογόνια και γενικότερα δεν γίνονται αντιληπτά ακόμα και όταν συχνά ξεπεράσουν τα 5-6 cm προκαλώντας μόνο πιεστικά φαινόμενα στους περιβάλλοντες ιστούς της μήτρας, όπως π.χ. η ουροδόχος κύστη με συνέπεια δυσουρικά ενοχλήματα ή το έντερο με αποτέλεσμα δυσάρεστο αίσθημα η πίεση κατά την αφόδευση ή ακόμα και κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής, λόγω της κινητοποίησης της μήτρας κατά το σεξ.
Ενδοτοιχωματικά
Όταν το μεγαλύτερο τμήμα τους βρίσκεται εντός του μυϊκού τοιχώματος της μήτρας, ονομάζονται τοιχωματικά ή ενδοτοιχωματικά ινομυώματα και ανάλογα με το μέγεθος τους από 2-3 cm και πάνω μπορούν δυνητικά να εμποδίσουν την ομαλή σύσπαση της μήτρας προκαλώντας αιμορραγία ή πόνο από την απότομη αύξηση των διαστάσεων τους και φυσικά υπογονιμότητα λόγω της αλλοιωμένης δομής του ενδομητρίου. Σημασία μεγάλη βέβαια, έχει όχι μόνο το μέγεθος αλλά και ο αριθμός των τοιχωματικών μαζών καθώς περισσότερα του ενός επηρεάζουν σε βαρύτητα τη συμπτωματολογία τους.
Υποβλεννογόνια
Τα ινομυώματα τέλος, που τρυπούν την κοιλότητα της μήτρας και περνούν στο εσωτερικό της λέγονται υποβλεννογόνια και είναι συχνά τα πιο θορυβώδη από πλευράς συμπτωμάτων καθώς ακόμα και σε μικρό μέγεθος 1-2 cm προκαλούν αιμορραγίες και πτώση του αιματοκρίτη καθώς εμποδίζουν τη σύσπαση των σπειροειδών αρτηριών της μήτρας (τελικές απολήξεις της μητριαίας αρτηρίας) που συμβαίνει κατά την έμμηνο ρύση και την αποκόλληση και αποβολή του ενδομητρίου κατά την περίοδο.
Ινομυώματα μήτρας: Πότε χρειάζονται αφαίρεση
- Μεγάλη μηνορραγία ή εμφάνιση αίματος στο μεσοδιάστημα δύο περιόδων
- Αίσθημα βάρους και πίεσης κάτω από τον ομφαλό
- Ανωμαλίες στην ούρηση, όπως ασυνήθιστη συχνοουρία αν η πίεση συμβαίνει στην ουροδόχο κύστη
- Δυσκοιλιότητα αν η πίεση συμβαίνει στο παχύ έντερο
- Πόνος κατά τη σεξουαλική επαφή (δυσπαρευνία)
- Υπογονιμότητα
Ινομυώματα: Ποια τα αίτια και οι τρόποι αντιμετώπισης;
Η αντιμετώπιση της παθολογίας αυτής είναι κατά κανόνα χειρουργική όταν τα συμπτώματα ή η αποτυχία επίτευξης γονιμότητας επιβάλλουν την αφαίρεση τους. Ο χρυσός κανόνας θεραπείας είναι η επεμβατική λαπαροσκόπηση καθώς δίνει την δυνατότητα εύκολης ανάρρωσης της ασθενούς και εμπεριστατωμένης και ολοκληρωμένης αφαίρεσης τους λόγω της μεγέθυνσης του οπτικού πεδίου που επιφέρει η τεχνική της λαπαροσκόπησης .
Για υποβλεννογόνια ινομυώματα δε, επιλέγουμε την επεμβατική υστεροσκόπηση που χωρίς τομές εισέρχεται στο εσωτερικό της μήτρας και τα καθαρίζει αναίμακτα. Συχνά για επιπλεγμένα περιστατικά εφαρμόζεται συνδυασμός των δυο μεθόδων.
Τέλος, η πρόοδος της βιοτεχνολογίας έχει καταλήξει στην ρομποτική αφαίρεση των ινομυωμάτων όπου η τρισδιάστατη όραση σε συνδυασμό με την εργονομικότερη συρραφή με το ρομπότ Da Vinci κάνουν ακόμα πιο αναίμακτα περιστατικά και με λιγότερο πόνο και χρόνο στην ανάρρωσή τους.
Χειρουργείο – Λαπαροσκοπική αφαίρεση ινομυωμάτων
Η αφαίρεση των ινομυωμάτων μπορεί να γίνει με ινομυωμεκτομή, υστερεκτομή ή λαπαροσκόπηση. Το μέγεθος, ο αριθμός και η θέση των ινομυωμάτων υποδεικνύουν στον γιατρό και την ασφαλέστερη μέθοδο που ενδείκνυται για την αντιμετώπισή τους. Η λαπαροσκόπηση είναι η πιο σύγχρονη και λιγότερο επεμβατική μέθοδος για την ινομυωματεκτομή. Κατά την διάρκεια της επέμβασης η αφαίρεση των καλοήθων αυτών όγκων γίνεται με ασφάλεια, αποκαθιστώντας τη λειτουργία της μήτρας.
Μετά την εγχείρηση αφαίρεσης των ινομυωμάτων -είτε αυτή έγινε με λαπαροσκόπηση είτε με ανοιχτό χειρουργείο- συστήνεται η καισαρική τομή σε περίπτωση που η γυναίκα επιθυμεί στο μέλλον μία εγκυμοσύνη. Το ανοιχτό χειρουργείο είναι θεραπεία εκλογής μόνο για τα ινομυώματα που ξεπερνούν τα 7 εκατοστά.
Ινομυώματα και διατροφή
Η γυναίκα αναπαραγωγικής ηλικίας που έχει ινομυώματα είναι σημαντικό να προσέχει τη διατροφή της προκειμένου τα οιστρογόνα και οι γυναικείες ορμόνες να βρίσκονται σε σωστά επίπεδα. Τα προϊόντα ολικής άλεσης, τα λαχανικά και τα φρούτα, τα όσπρια, το ψάρι και τα καλά έλαια είναι απαραίτητα στο καθημερινό διαιτολόγιο.
Ινομυώματα Μήτρας & Κίνδυνοι
Συλλογικά τα ινομυώματα ευθύνονται για πληθώρα κλινικών προβλημάτων, όπως:
Αιμορραγίες
Τα μεν υποβλεννογόνια που εντοπίζονται εντός της κοιλότητας ακόμα και σε μικρό μέγεθος 1-2cm προκαλούν μηνομητρορραγίες, διότι διατιτραίνουν τα αγγεία του ενδομητρίου (του χιτώνα δηλαδή που αποπίπτει φυσιολογικά κατά την έμμηνο ρύση) πολλές φορές ιδιαίτερα έντονες. Τα δε τοιχωματικά όταν πάρουν ικανό μέγεθος ή σε περίπτωση πολλαπλών εστιών διαταράσσουν την συσπαστική ικανότητα της μήτρας και έχουν ως συνέπειες άλλοτε άλλου βαθμό αιμορραγίες. Συνολικά δηλαδή πρέπει να τονίσουμε ότι για το βαθμό της αιμορραγίας δεν παίζει ρόλο το μέγεθος ενός μονήρους ινομυώματος αλλά σαφώς σημαντικότερη είναι η θέση και ο αριθμός αυτών, καθώς και ο προσδιορισμός της βλάβης που δημιουργούν είναι κατά κανόνα μηχανικός.
Υπογονιμότητα
Η δυνατότητα επίτευξης εγκυμοσύνης σε νεαρές γυναίκες που πάσχουν από ινομυώματα έχει σχέση με τη θέση εντόπισης αυτών σε συνάρτηση με τα νευραλγικά σημεία της μήτρας που επηρεάζουν την εμφύτευση αλλά και την ανάπτυξη εν συνεχεία του εμβρύου. Έτσι εντοπίζονται μηχανισμοί που παρακωλύουν την φυσιολογική διαδικασία γονιμότητας όπως:
- Ενδομήτρια ινομυώματα που πληρούν τον εσωτερικό χώρο της μήτρας επηρεάζουν κατευθείαν την εμφύτευση εμποδίζοντας ή μειώνοντας χωροταξικά τον εσωτερικό γόνιμο χιτώνα του οργάνου. Συνήθως όταν είναι μεγαλύτερο από 1-1,5cm ενεργοποιούν τον αντίστοιχο μηχανισμό.
- Εξωτερικά υπορογόνια ή πυθμενικά ινομυώματα που βρίσκονται πλησίον του αυλού των σαλπίγγων και έτσι εμποδίζουν τη σύλληψη επεμβαίνοντας στην ανατομική αρτιότητα του αυλού ή του ισθμού των σαλπίγγων.
- Τοιχωματικά ινομυώματα των οποίων το μέγεθος ≥3cm ή αριθμός ≥2, διαστρεβλώνουν την αρχιτεκτονική ή την αιμάτωση του ενδομητρίου παρεμποδίζοντας την συσπαστική ή εμφυτευτική δυνατότητα της μήτρας ή παράγοντας άμεσα ενδογενείς αντιεμφυτευτικούς παράγοντες .
Εξάλλου είναι σημαντικό να υπογραμμιστεί ότι στις περιπτώσεις εγκυμοσύνης με παρουσία ινομυωμάτων, αυξάνεται στατιστικά αφενός η πιθανότητα εκφύλισης αυτών λόγω της υπεροιστρογοναιμίας (και συνεπώς ισχυρού πόνου στην κύηση) και αφετέρου η πιθανότητα αποβολής α’ τριμήνου λόγω πίεσης του ενδομητρίου, πρόωρου τοκετού και καισαρικής τομής. Θεωρείται έτσι βιβλιογραφικά ως εγκυμοσύνη υψηλού κινδύνου (high risk pregnancy).
Η θεραπεία ινομυωμάτων σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας είναι κατ’εξοχήν χειρουργική. Η«εκπυρήνιση» ινομυωμάτων και η συρραφή των τοιχωμάτων της μήτρας αποτελεί τεχνική που επιτελείται με εξαιρετική ασφάλεια και εργονομία με τις λαπαροσκοπικές μεθόδους και πρόσφατα με την ρομποτική χειρουργική. Τα μεγαλύτερα ινομυώματα που αφαιρούνται ενδοσκοπικά είναι συνήθως μέχρι 8cm.Η ομάδα μας συλλέγοντας χειρουργικές εμπειρίες με το χρόνο αφαιρεί ενίοτε και αρκετά μεγαλύτερες παθολογίες. Το όριο μεγέθους και αριθμού σαφώς εξατομικεύεται και προϋποθέτει προεγχειρητική αναλυτική χαρτογράφηση της παθολογίας (με υπέρηχο ή και μαγνητική τομογραφία).
Τα ινομυώματα που βρίσκονται εντός της κοιλότητας αφαιρούνται δια της κολπικής οδού (υστεροσκοπικά), άνευ τομών και νοσηλείας. Συγκεκριμένα, χρησιμοποιούνται μικρές αγκύλες ή ακίδες όπου με χρήση ρεύματος – είτε μονοπολικού (ριζεκτροσκόπιο) – ή διπολικού (versa point), εξαιρούνται κολπικά ινομυώματα μέχρι και 3 cm. Κάποιες φορές (και μόνο στα υποβλεννογόνια ινομυώματα) και όταν το μέγεθος τους είναι πάνω από 2,5-3 cm χρειάζεται προεγχειρητική ενέσιμη θεραπεία ή ενίοτε η υστεροσκοπική αφαίρεση γίνεται με δύο διαδοχικά χειρουργία.
Αξίζει να αναφέρουμε ότι η ενδοσκοπική αφαίρεση ινομυωμάτων σε σχέση με την ανοιχτή μέθοδο, δεν υπολείπεται σε ασφάλεια και πιθανότητα ρήξης της μήτρα σε επικείμενη εγκυμοσύνη, όπως δηλώνουν μεγάλες αναδρομικές τυχαιοποιημένες μελέτες σε κέντρα αναφοράς του εξωτερικού.
Τεχνικά η τελική αφαίρεση ινομυωμάτων από το εσωτερικό της κοιλιάς κατόπιν της εκπυρήνισης τους από τη μήτρα, γίνεται με τη χρήση ειδικού εργαλείου που ονομάζεται morcilator (τεμαχιοποιητής) που χρησιμοποιείται και στην λαπαροσκοπική υστερεκτομία, διατηρώντας την τομή του 1 cm.