Τις τελευταίες δεκαετίες, έχει αυξηθεί ολοένα και περισσότερο το ερευνητικό ενδιαφέρον ως προς τις τροφές που είναι πλούσιες σε φυτοχημικά, όπως η κάπαρη, (ουσίες που περιέχονται εκ φύσεως στα τρόφιμα) σε σχέση με την ανθρώπινη υγεία. Φαίνεται πως τα φυτοχημικά επιφέρουν πολλαπλά ευεργετικά οφέλη. Είναι σύμμαχοι στην καταπολέμηση του οξειδωτικού στρες, έχουν ισχυρή αντιφλεγμονώδη δράση, μπορούν να μειώσουν την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου και προστατεύουν την καρδιά.
Κάπαρη: Τι είναι και πώς παράγεται;
Η κάπαρη ή αλλιώς κάππαρις ( Capparis spinosa )είναι ένα πολυετές φυτό της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής, γνωστό για τους βρώσιμους ανθοφόρους οφθαλμούς (μπουμπούκια) και τους καρπούς της. Πρόκειται για έναν αυτοφυή ακανθώδη θάμνο με μικρούς βλαστούς, ο οποίος ευδοκιμεί κυρίως σε βραχώδη και άνυδρα εδάφη. Στην Ελλάδα την συναντάμε κατά κύριο λόγο στα διάσπαρτα νησιά των Κυκλάδων και κυρίως στην Τήνο.
Το ύψος του φυτού μπορεί να φτάσει τα 3 μέτρα. Η συγκομιδή της κάπαρης γίνεται στα τέλη της άνοιξης και στις αρχές του καλοκαιριού όπου τα άνθη της είναι ακόμη κλειστά και οι καρποί ανώριμοι. Αρχικά τυλίγονται για μία ημέρα σε ύφασμα και στη συνέχεια τοποθετούνται σε βαρέλια με άλμη και ξύδι, όπου αποθηκεύονται για αρκετές εβδομάδες για να γίνουν τουρσί. Αλήθεια γνωρίζεις τι είναι το τουρσί; Μάθε περισσότερα εδώ. Καθώς ξεκινάει η ζύμωση, παράγεται καπρικό οξύ και γλυκοζίτες του σιναπέλαιου, οι οποίοι προσδίνουν στη κάπαρη την χαρακτηριστική πικάντικη γεύση της που θυμίζει λίγο μουστάρδα.
Κάπαρη: Ποια τα οφέλη της για την υγεία;
Ο καρπός της κάπαρης αποτελεί σημαντική πηγή διάφορων βιταμινών, μετάλλων και αντιοξειδωτικών ουσιών, γεγονός που έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας. Ως δευτερογενείς μεταβολίτες χαρακτηρίζονται χημικές ενώσεις που παράγονται από τα φυτά οι οποίες όμως φαίνεται να μην εμπλέκονται άμεσα σε βασικές μεταβολικές διεργασίες αυτών . Είναι βιοδραστικές ουσίες που παρουσιάζουν αντιοξειδωτική, αντιβακτηριακή , και μυκητοκτόνο δράση.
Η κάπαρη ανήκει στην κατηγορία των μπαχαρικών, περιέχει φυτοστερόλες, ασβέστιο, φυλλικό οξύ, βήτα καροτίνη (βιταμίνη Α) , φυλλοκινόνη ( βιταμίνη Κ) , μαγνήσιο, κάλιο και αρκετό νάτριο εξαιτίας της επεξεργασίας της. Οι παραδοσιακές θεραπευτικές εφαρμογές της κάπαρης έχουν αναφερθεί από την εποχή των αρχαίων. Πολυάριθμα βιοενεργά φυτοχημικά συστατικά έχουν απομονωθεί και ταυτοποιηθεί από διάφορα τμήματα του φυτού C. spinosa και ευθύνονται για τις διάφορες φαρμακολογικές δραστικότητές του.
Τέτοια συστατικά είναι για παράδειγμα η καμφερόλη και η κερκετίνη. Πρόκειται για φλαβονοειδή, μια κατηγορία δευτερογενών μεταβολιτών που βρίσκονται στα φυτά. Μια ιδιότητά τους είναι να προσδίδουν έντονο χρώμα στα φρούτα και τα λαχανικά προκειμένου να προστατεύονται από την υπεριώδη ακτινοβολία που εκπέμπει ο ήλιος. Επίσης διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην προστασία τους από παθογόνους μικροοργανισμούς . Είναι ευρέως γνωστά ως «αντιοξειδωτικά» και η πρόσληψη αυτών μέσω της τροφής φαίνεται πως έχει ευεργετικές επιπτώσεις για την υγεία μας καθώς εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που δημιουργούνται στο σώμα μας.
Οι αρχαίοι κατανάλωναν τις ρίζες του C. spinosa για τη θεραπεία των παθήσεων του ήπατος και των νεφρών, για τη θεραπεία της παράλυσης , των αιμορροΐδων και του σακχαρώδους διαβήτη. Ο φλοιός της ρίζας του C. spinosa έχει χρησιμοποιηθεί στην αρχαιότητα για τη θεραπεία της σπληνομεγαλίας και των ψυχικών διαταρραχών. Στην Κίνα, το C. spinosa έχει χρησιμοποιηθεί στην παραδοσιακή ιατρική Uighur για τη θεραπεία της ρευματοειδούς και της ουρικής αρθρίτιδας.
Κάπαρη: Πώς καταναλώνεται;
Η κάπαρη προσδίδει μια πιο πικάντικη γεύση σε σαλάτες όπως τη κρητική σαλάτα με ντομάτα, φέτα και ντάκος, νοστιμίζει σάλτσες ζυμαρικών όπως για παράδειγμα την ιταλική μακαρονάδα σπαγγέτι αλά πουτανέσκα, ταιριάζει στην πίτσα, και ίσως να την έχει πάρει το μάτι σας σε πιάτα όπως το κοτόπουλο πικάτα (Piccata).
Επίσης αποτελεί ένα από τα συστατικά της γνωστής σως ταρτάρ (tartar sauce) η οποία μπορεί να συνοδέψει ψάρι, κρεατικά ή κρύα πιάτα. Η κάππαρη και τα μούρα κάππαρης μερικές φορές υποκαθιστούν τις ελιές για το γαρνίρισμα του κοκτέιλ Μαρτίνι. Γενικότερα μπορείτε να την προσθέσετε σε οποιοδήποτε πιάτο, αρκεί να σας αρέσει γευστικά. Ταιριάζει ιδιαίτερα με βότανα όπως το θυμάρι, ο βασιλικός και η ρίγανη.
Κάπαρη: Διατροφική Αξία (ανά 100 g)
- Ενέργεια (kcal) 23
- Πρωτεΐνες (g) 2,4
- Λιπαρά (g) 0,9
- Υδατάνθρακες (g) 4,9
- Εκ των οποίων σάκχαρα (g) 0,4
- Λιπίδια
- Κορεσμένα (g) 0,2
- Πολυακόρεστα (g) 0,3
- Μονοακόρεστα (g) 0,1
- Βιταμίνη Α (IU) 138
- Βιταμίνη C (mg) 4,3
- Βιταμίνη Κ (μg) 24,6
- Νάτριο (mg) 2348
- Κάλιο (mg) 40
- Ασβέστιο (mg) 40
- Μαγνήσιο (mg) 0,07
- Σίδηρος (mg) 1,7
- Καμφερόλη (mg) 131,3
- Κερκετίνη (mg) 172,6