Διανύουμε έναν παρατεταμένο καύσωνα, με τις ηλικίες που κινδυνεύουν περισσότερο να είναι τα μικρά παιδιά και οι ηλικιωμένοι.
Οι βλάβες από τη θερμότητα προκαλούνται από αδυναμία του οργανισμού να διατηρήσει τη θερμοκρασία του εντός των φυσιολογικών ορίων, διότι εκτίθεται παρατεταμένα σε υψηλή θερμοκρασία.
Η αποφυγή της υπερβολικής έκθεσης στον ήλιο είναι σημαντική σε κάθε ηλικία. Ωστόσο, οι περισσότερες βλάβες στον οργανισμό λειτουργούν συσσωρευτικά. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται στα βρέφη, στα παιδιά και πιο ειδικά σε παιδιά με χρόνια νοσήματα, παχύσαρκα ή υπέρβαρα. Τα βλαστοκύτταρα που βρίσκονται στο ανώτερο στρώμα του δέρματος των παιδιών (δηλαδή τα κύτταρα που μπορεί να ευθύνονται για τον καρκίνο του δέρματος) είναι πιο κοντά στην επιφάνεια του δέρματος σε σχέση με τους ενηλίκους, γεγονός που καθιστά τα παιδιά περισσότερο ευαίσθητα στην υπεριώδη ακτινοβολία (UV).
Κατά την παιδική ηλικία οι ιστοί του σώματος μεγαλώνουν με ταχείς ρυθμούς, οι ιδρωτοποιοί αδένες αναπτύσσονται και ο θερμορυθμιστικός μηχανισμός του οργανισμού δεν λειτουργεί επαρκώς. Συνεπώς, οι ενήλικες (γονείς, μέλη της οικογένειας, δάσκαλοι κ.ά.) πρέπει να βοηθούν τα παιδιά να αποφεύγουν την παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο.
Καύσωνας: Μέτρα πρόληψης για τα παιδιά
Όσο η θερμοκρασία κυμαίνεται σε φυσιολογικά επίπεδα, τα παιδιά μπορούν να παίζουν σε εξωτερικούς χώρους. Όταν όμως το θερμόμετρο ξεπεράσει τους 35-40 βαθμούς Κελσίου, τότε υπάρχει σοβαρός κίνδυνος. Η έκθεσή τους για πολλή ώρα μπορεί να προκαλέσει εξάντληση, αφυδάτωση, φωτοευαισθησία, κοκκίνισμα, φουσκάλες, θερμικές κράμπες ακόμη και θερμοπληξία.
Προκειμένου να αποφευχθεί η εκδήλωση των παραπάνω παθολογικών καταστάσεων στον οργανισμό, υπάρχουν αρκετά μέτρα για την πρόληψή τους:
• Ενθαρρύνετε τα παιδιά να καταναλώνουν άφθονο νερό και χυμούς. Πιο συγκεκριμένα, στα βρέφη που λαμβάνουν μητρικό γάλα προτείνεται η κατανάλωση επιπλέον μητρικού γάλακτος καθώς δεν επιτρέπεται το νερό, ειδικά τους πρώτους έξι μήνες της ζωής τους.
• Προτείνετε να καταναλώνουν πολλά λαχανικά και φρούτα.
• Φροντίστε να ξεκουράζονται ακόμη περισσότερο. Η ζέστη μπορεί συχνά να κάνει τα παιδιά να αισθάνονται κουρασμένα.
• Όταν το παιδί αισθάνεται ζεστό, κάντε του ένα μπάνιο για να δροσιστεί. Το κολύμπι είναι ένας άλλος πολύ καλός τρόπος για να δροσιστούν ενώ παράλληλα παραμένουν δραστήρια.
• Παραμείνετε σε χώρους που διαθέτουν κλιματισμό. Κατά τη διάρκεια της θερινής περιόδου διατίθενται αρκετοί δημόσιοι χώροι οι οποίοι κλιματίζονται.
• Χρησιμοποιείτε αντηλιακή κρέμα τουλάχιστον μισή ώρα πριν την έκθεση στον ήλιο. Ελέγξτε ότι η κρέμα προστατεύει από την έκθεση στη Α και Β υπεριώδη ακτινοβολία. Να βάζετε αντηλιακή κρέμα και στα αυτιά και στο λαιμό των παιδιών.
• Αποφύγετε να βγαίνουν τις μεσημεριανές ώρες ή φροντίστε να βρίσκονται στην σκιά.
• Ντύστε τα παιδιά με ρούχα ανοιχτόχρωμα και ελαφριά, τα οποία να καλύπτουν όσο το δυνατό μεγαλύτερη επιφάνεια του σώματος και φορέστε καπέλο.
• Συμβουλευτείτε τους Επισκέπτες Υγείας εάν το παιδί πάσχει από κάποιο χρόνιο νόσημα για την πλήρη και εξατομικευμένη φροντίδα του. Πιο συγκεκριμένα, τα παιδιά που πάσχουν από Σακχαρώδη Διαβήτη πρέπει να ακολουθούν συγκεκριμένο πρωτόκολλο κατά την έκθεσή τους σε υψηλή θερμοκρασία, προκειμένου να αποφευχθεί υπογλυκαιμικό επεισόδιο.
• Συζητήστε με τον φροντιστή του παιδιού στην κατασκήνωση ή τον προπονητή του σχετικά με τις πολιτικές τους για την προστασία των παιδιών σας καθ ‘όλη τη διάρκεια της ημέρας – ειδικά κατά τη διάρκεια παιχνιδιού ή άσκησης σε εξωτερικούς χώρους.
• Μην αφήνετε ποτέ παιδιά σε αυτοκίνητο ή σε άλλο κλειστό μηχανοκίνητο όχημα. Η θερμοκρασία μέσα στο αυτοκίνητο μπορεί γρήγορα να γίνει πολύ υψηλότερη από την εξωτερική θερμοκρασία – ένα αυτοκίνητο μπορεί να θερμανθεί περίπου 19 βαθμούς σε μόλις 10 λεπτά και να συνεχίσει να αυξάνεται σε θερμοκρασίες που προκαλούν θάνατο.
Αξιολόγηση από τον παιδίατρο
Ο παιδίατρος μπορεί να σας συμβουλεύσει για την αντιμετώπιση και την άμεση αξιολόγηση των ακόλουθων σοβαρών συμπτωμάτων.
• Αίσθημα Λιποθυμίας
• Υπερβολική κούραση (π.χ. ασυνήθιστη υπνηλία ή δύσκολη διέγερση)
• Έντονη Δίψα
• Μη ούρηση για πολλές ώρες
• Ναυτία
• Έμετος
• Αναπνοή γρηγορότερη ή μικρότερη απο το κανονικό
• Μούδιασμα του δέρματος
• Μυικοί σπασμοί
Ψυχική υγεία
Μην ξεχνάτε και την ψυχική υγεία των παιδιών, καθώς ενδέχεται να γίνουν ανήσυχα, αν παραμείνουν πολλές ώρες στο σπίτι. Οργανώστε ένα πρόγραμμα με πολλά δημιουργικά παιχνίδια και δραστηριότητες εντός του σπιτιού και ομαδικές δραστηριότητες σε εξωτερικό χώρο κατά τις απογευματινές, κυρίως, ώρες.
Υπουργείο Υγείας: Οδηγίες προστασίας από τις επιπτώσεις του επερχόμενου καύσωνα
ε εγκύκλιό του το υπουργείο Υγείας δίνει οδηγίες ενημέρωσης και πρόληψης των επιπτώσεων από την εμφάνιση υψηλών θερμοκρασιών και καύσωνα. Οι θερμές αέριες μάζες που κινούνται από τη Β. Αφρική προς τη χώρα μας αναμένεται να προκαλέσουν αισθητή άνοδο της θερμοκρασίας από σήμερα και η θερμοκρασία αναμένεται να είναι ιδιαίτερα υψηλή από την Πέμπτη έως και την Τρίτη 3 Αυγούστου σε ολόκληρη τη χώρα.
Παθολογικές καταστάσεις από υψηλές θερμοκρασίες και οδηγίες αντιμετώπισής τους
Όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος ανέλθει σε όρια μη ανεκτά από τον ανθρώπινο οργανισμό σε συνέργεια με άλλους παράγοντες (υγρασία, άπνοια κ.λπ.), δημιουργούνται παθολογικές καταστάσεις ποικίλου βαθμού βαρύτητας, που μπορούν να οδηγήσουν σε βαριά νόσηση έως και στο θάνατο. Τα αρχικά συμπτώματα μπορεί να είναι: δυνατός πονοκέφαλος, ατονία, αίσθημα καταβολής, τάση για λιποθυμία, πτώση της αρτηριακής πίεσης, ναυτία, έμετοι και ταχυπαλμία. Το σύνδρομο της θερμοπληξίας, εκδηλώνεται με: ξαφνική αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος ( >40.5ο C ), κόκκινο, ζεστό και ξηρό δέρμα (η εφίδρωση έχει σταματήσει), ξηρή πρησμένη γλώσσα, ταχυπαλμία, ταχύπνοια, έντονη δίψα, πονοκέφαλος, ναυτία, έμετος, ζάλη, σύγχυση, αδυναμία προσανατολισμού και καθαρής ομιλίας, επιθετική ή παράξενη συμπεριφορά, σπασμοί, απώλεια συνείδησης ή κώμα. Η θεραπεία των ατόμων που παρουσιάζουν τα παραπάνω συμπτώματα, όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος είναι υψηλή, πρέπει να γίνεται κατά προτίμηση σε νοσηλευτικά ιδρύματα, αλλά ως πρώτες βοήθειες μέχρι τη διακομιδή τους σε αυτά θα πρέπει να εφαρμοστούν άμεσα μέτρα ελάττωσης της θερμοκρασίας του σώματος: Μεταφορά του θερμόπληκτου άμεσα σε μέρος δροσερό, ευάερο, σκιερό κατά προτίμηση κλιματιζόμενο, πλήρης έκδυση από τα ρούχα, τοποθέτηση παγοκύστεων ή κρύων επιθεμάτων στον τράχηλο, τις μασχάλες και τη βουβωνική περιοχή, εμβάπτιση σε μπανιέρα με κρύο νερό ή ντους ή ψεκασμό με κρύο νερό, παροχή μικρών γουλιών δροσερών υγρών (νερού ή αραιωμένου χυμού φρούτων, 1 μέρος χυμού σε 4 μέρη νερού) αν μπορεί να καταπιεί κ.λπ.
Ποιος κινδυνεύει από τις υψηλές θερμοκρασίες:
Ηλικιωμένοι, μωρά και μικρά παιδιά, έγκυες και θηλάζουσες γυναίκες, άτομα που είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα, άτομα που εργάζονται ή ασκούνται έντονα σε ζεστό περιβάλλον, άτομα με χρόνιες παθήσεις (καρδιαγγειακές παθήσεις, υπέρταση, σακχαρώδη διαβήτη, πνευμονοπάθειες, νεφροπάθειες, ηπατοπάθειες, ψυχική νόσο, άνοια, αλκοολισμό ή κατάχρηση ναρκωτικών ουσιών κ.λπ.), άτομα με οξεία νόσο, όπως λοίμωξη με πυρετό ή γαστρεντερίτιδα (διάρροια ή/και έμετο), άτομα που για καθαρά ιατρικούς λόγους παίρνουν φάρμακα για τα χρόνια νοσήματά τους, όπως π.χ. διουρητικά, αντιχολινεργικά, ψυχοφάρμακα, ορμονούχα (συμπεριλαμβανομένης της ινσουλίνης και των αντιδιαβητικών δισκίων). Ιδιαίτερα κατά την περίοδο των υψηλών θερμοκρασιών περιβάλλοντος θα πρέπει να συμβουλεύονται το γιατρό τους για την ενδεχόμενη τροποποίηση της δοσολογίας.
Οδηγίες προφύλαξης του κοινού
Παραμονή σε χώρους που κλιματίζονται. Ειδικότερα κατά το χρονικό διάστημα που ισχύουν τα μέτρα πρόληψης και αντιμετώπισης της πανδημίας SARS-CoV-2, να τηρούνται σε όλους τους χώρους, δημόσιους και ιδιωτικούς οι διατάξεις για τη χρήση των κλιματιστικών μονάδων, με σκοπό την προστασία της δημόσιας υγείας από τη μετάδοση του νέου κορονοϊού. Στο πλαίσιο αυτό τονίζεται η αναγκαιότητα για τον συνεχή ή τουλάχιστο συστηματικό φυσικό αερισμό του χώρου μέσω ανοιγμάτων (παράθυρα, εξωτερικές θύρες) ακόμη και με την παράλληλη λειτουργία κλιματιστικών μονάδων.
- Ντύσιμο ελαφρύ και άνετο με ανοιχτόχρωμα ρούχα από πορώδες υλικό, ώστε να διευκολύνεται ο αερισμός του σώματος και η εξάτμιση του ιδρώτα.
- Χρήση καπέλου από υλικό που να επιτρέπει τον αερισμό του κεφαλιού.
- Χρήση μαύρων ή σκουρόχρωμων γυαλιών ηλίου με φακούς που προστατεύουν από την ηλιακή ακτινοβολία.
- Αποφυγή έκθεσης στον ήλιο, ιδίως για τα βρέφη και τους ηλικιωμένους.
- Αποφυγή βαριάς σωματικής εργασίας.
- Αποφυγή πολύωρων ταξιδιών με μέσα συγκοινωνίας που δεν διαθέτουν κλιματισμό.
- Πολλά χλιαρά ντους κατά τη διάρκεια της ημέρας και τοποθέτηση δροσερών επιθεμάτων στο κεφάλι και στο λαιμό.
- Μικρά σε ποσότητα και ελαφριά γεύματα φτωχά σε λιπαρά, με έμφαση στη λήψη φρούτων και λαχανικών
- Λήψη άφθονων υγρών (νερού και χυμών φρούτων), ιδιαίτερα από τα βρέφη και τους ηλικιωμένους και αποφυγή του αλκοόλ. Αν η εφίδρωση είναι μεγάλη, συστήνεται η πρόσθετη λήψη μικρών δόσεων αλατιού.
Άτομα που πάσχουν από χρόνια νοσήματα θα πρέπει να συμβουλευτούν τον θεράποντα ιατρό τους, από τον οποίο θα λάβουν επιπρόσθετες οδηγίες ανάλογα με την κατάστασή τους καθώς και οδηγίες για την πιθανή αλλαγή της δοσολογίας της φαρμακευτικής τους αγωγής.
Οι ηλικιωμένοι να μην εγκαταλείπονται μόνοι τους αλλά να εξασφαλίζεται κάποιο άτομο για την καθημερινή τους φροντίδα. Οι χώροι εργασίας πρέπει να διαθέτουν κλιματιστικά μηχανήματα ή απλούς ανεμιστήρες, κατά προτίμηση οροφής, και σε κάθε περίπτωση φυσικό αερισμό των χώρων. Το ίδιο ισχύει και για τα ιδρύματα, που περιθάλπουν νεογνά, βρέφη, παιδιά, ηλικιωμένους και άτομα με ειδικές ανάγκες.
Τα μέσα μαζικής μεταφοράς πρέπει να φροντίζουν για την καλή λειτουργία του κλιματισμού τους λαμβάνοντας υπόψη τις σχετικές διατάξεις για την καλύτερη εξυπηρέτηση του κοινού.
Υψηλές θερμοκρασίες που συνδυάζονται και με φαινόμενα αυξημένων επιπέδων ατμοσφαιρικής ρύπανσης
Για την περίπτωση υπέρβασης των ορίων του όζοντος στον ατμοσφαιρικό αέρα, το υπουργείο Υγείας έχει εκδώσει σχετικές οδηγίες για την ενημέρωση του κοινού με μέτρα προφύλαξης ειδικά των ευπαθών πληθυσμιακών ομάδων, οι οποίες έχουν ως εξής:
Άτομα με αναπνευστικές και καρδιαγγειακές παθήσεις και γενικότερα άτομα ευαίσθητα στην ατμοσφαιρική ρύπανση συνιστάται να παραμένουν σε εσωτερικούς χώρους και να αποφεύγουν την κυκλοφορία στο εξωτερικό περιβάλλον. Επίσης, συνιστάται στα παραπάνω άτομα καθώς και στα παιδιά να αποφεύγουν την έντονη σωματική άσκηση, η οποία μπορεί να προκαλέσει ερεθισμό της αναπνευστικής οδού και να οδηγήσει σε αναπνευστικά προβλήματα.