Κορτιζόνη είναι η συνθετική μορφή της κορτιζόλης, μιας στεροειδούς ορμόνης η οποία παράγεται στο φλοιό των επινεφρίδιων (αδένας πάνω από τους νεφρούς). Η έκκριση της ελέγχεται από τον υποθάλαμο, την υπόφυση και τα επινεφρίδια. Αν και είναι ευρύτερα γνωστή ως η ορμόνη του στρες, η κορτιζόλη έχει επίδραση σε ολόκληρο το ανθρώπινο σώμα και κυρίως στο μεταβολισμό, στο ανοσοποιητικό και κυκλοφορικό σύστημα και γι’ αυτό χρησιμοποιείται σε πολλές παθήσεις.
Κορτιζόνη: Σε ποιες περιπτώσεις χορηγείται;
Η χρήση της κορτιζόνης είναι ευρέως διαδεδομένη και χορηγείται σε ποικίλες παθολογικές καταστάσεις αφού διαθέτει αντιφλεγμονώδη, αντιαλλεργική, αντιπυρετική και ανοσοκατασταλτική δράση.
Οι κυριότερες ενδείξεις χορήγησης της κορτιζόνης είναι οι εξής:
- Ενδοκρινικές διαταραχές στις οποίες ο οργανισμός αδυνατεί να παράξει κορτιζόνη και γι’ αυτό πρέπει να δίνεται έτοιμη από το στόμα (φλοιοεπινεφριδιακή ανεπάρκεια γνωστή και ως νόσος Αddison, χειρουργική αφαίρεση επινεφριδίων)
- Βρογχικό άσθμα, λαρυγγίτιδα
- Αλλεργικά νοσήματα (ατοπική δερματίτιδα)
- Αυτοάνοσα νοσήματα (ρευματοειδής αρθρίτιδα, συστηματικός ερυθηματώδης λύκος)
- Δερματοπάθειες (σοβαρό έκζεμα, ψωρίαση)
- Γαστρεντερικές παθήσεις (ελκώδης κολίτιδα, νόσος Crohn)
- Οφθαλμολογικές παθήσεις (αλλεργική επιπεφυκίτιδα, κερατίτιδα)
- Αιματολογικές διαταραχές
- Παθήσεις του νευρικού συστήματος
Κορτιζόνη: Όταν το παιδί μου τη λαμβάνει μακροχρόνια
- Η κορτιζόνη είναι προτιμότερο να λαμβάνεται μετά τα γεύματα για αποφυγή γαστρικού έλκους.
- Είναι σημαντικό τα παιδιά να περιορίσουν τροφές πλούσιες σε λιπαρά, σάκχαρο και αλάτι.
- Ενθαρρύνετε τα παιδιά για σωματική άσκηση.
- Να είστε συνεπείς με τα εμβόλια των παιδιών σας και με την υγιεινή των χεριών.
- Αποφεύγετε τους κλειστούς χώρους με συνωστισμό.
- Μετά από κάθε χρήση εισπνεόμενης κορτιζόνης πρέπει να γίνεται καλό πλύσιμο του στόματος με νερό για αποφυγή μυκητίασης στόματος.
- Κατά τη χορήγηση κορτιζόνης τοπικά στο δέρμα συνιστάται η αποφυγή έκθεσης στον ήλιο για αποφυγή δυσχρωμίας δέρματος.
- Ο παιδίατρος σας γνωρίζοντας τις πιθανές παρενέργειες θα έχει σε συνεχή έλεγχο το παιδί σας με τακτική μέτρηση σωματικού βάρους, ύψους, αρτηριακής πίεσης, γλυκόζης. Πιθανώς να προγραμματίσει οφθαλμολογικό έλεγχο, να σας δώσει οδηγίες διατροφής ή και συμπλήρωμα ασβεστίου/βιταμίνης D με σκοπό την πρόληψη οστεοπόρωσης.
- ΜΗΝ διακόπτετε ποτέ απότομα την κορτιζόνη που λαμβάνει μακροχρόνια το παιδί σας. Η διακοπή κορτιζόνης που λαμβάνεται από το στόμα για περισσότερο από 5 μέρες πρέπει να γίνεται σταδιακά και πάντα κατόπιν οδηγιών του παιδιάτρου σας.
Κορτιζόνη: Υπάρχουν ανεπιθύμητες παρενέργειες;
Η εμφάνιση ανεπιθύμητων ενεργειών εξαρτάται από την οδό χορήγησης (τοπική ή συστηματική), τη δοσολογία και τη διάρκεια χορήγησης. Επομένως, παιδιά που λαμβάνουν συστηματικά υψηλές δόσεις κορτιζόνης για μεγάλο χρονικό διάστημα έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσουν ανεπιθύμητες ενέργειες. Αντίθετα, σε τοπική χρήση κορτιζόνης είναι σπάνιες οι σοβαρές παρενέργειες, μπορεί όμως να έχουμε τοπικές παρενέργειες (π.χ μυκητίαση στόματος κυρίως μετά τη χρήση εισπνεόμενης κορτιζόνης)
Από τις πιο συχνές παρενέργειες της κορτιζόνης είναι:
- Μυκητίαση (στόματος, κόλπου)
- Λέπτυνση και δυσχρωμία δέρματος, υπερτρίχωση
- Αύξηση όρεξης και κατ’ επέκταση η αύξηση σωματικού βάρους
- Ευαισθησία στις λοιμώξεις και εξάπλωση μικροβιακών φλεγμονών
- Υπερδιέγερση, αυπνία
- Υπεργλυκαιμία ή απορρύθμιση προϋπάρχοντος σακχαρώδους διαβήτη
- Υπέρταση
- Αναστολή σωματικής ανάπτυξης
- Κατακράτηση ύδατος και ηλεκτρολυτικές διαταραχές
- Οστεοπόρωση
- Πεπτικό έλκος
- Αύξηση ενδοφθάλμιας πίεσης/γλαύκωμα, καταρράκτης
- Καλοήθης ενδοκράνια υπέρταση
- Ιατρογενές σύνδρομο Cushing (κεντρική παχυσαρκία, χαμηλό ανάστημα, μελανίζουσα ακάνθωση, πανσεληνοειδές προσωπείο)
- Αναστολή φλοιοεπινεφριδιακής λειτουργίας δηλ. μειώνεται η παραγωγή κορτιζόλης από τον ίδιο οργανισμό(επινεφρίδια) επειδή ο ασθενής λαμβάνει συστηματικά κορτιζόνη.
Οι περισσότερες από τις ανεπιθύμητες ενέργειες είναι παροδικές και είναι αναστρέψιμες μετά την διακοπή της κορτιζόνης.