Σκολίωση ονομάζεται η πλάγια κλίση της σπονδυλικής στήλης πέρα από το φυσιολογικό (10 μοίρες), που προκαλεί τρισδιάστατη παραμόρφωσή της, ενώ ως κύφωση χαρακτηρίζεται η πάθηση κατά την οποία η ράχη του ανθρώπου (η θωρακική μοίρα της σπονδυλικής στήλης) παρουσιάζει αυξημένη κύρτωση (καμπούρα).

Καθεμιά από τις δύο παθήσεις τις σπονδυλικής στήλης απαιτεί διαφορετική θεραπευτική προσέγγιση, βασισμένη στην κλινική εικόνα του ασθενούς.

Σκολίωση

Η αιτιολογία της σκολίωσης είναι απροσδιόριστη, σίγουρα όμως φαίνεται πως τα προβλήματα που δημιουργούνται από τη σκολίωση μπορεί να αφορούν σε χρόνια μυοσκελετικά επώδυνα σύνδρομα, δυσμορφία του σκελετού και επιβάρυνση του καρδιοαναπνευστικού συστήματος.

Ταξινόμηση της σκολίωσης

Βάσει του αιτίου που την προκαλεί, η σκολίωση διακρίνεται σε ιδιοπαθή (80% των σκολιώσεων), όπου το αίτιο είναι άγνωστο και σε δευτεροπαθή (20% των σκολιώσεων), όπου εντοπίζεται κάποιο συγκεκριμένο αίτιο (οστεοπόρωση, νευρομυϊκές παθήσεις, ρευματολογικά νοσήματα κ.α.).

Με βάση την ηλικία έναρξης, η σκολίωση ταξινομείται ως εξής:

1. 0-3 ετών, βρεφική

2. 3-9 ετών, παιδική

3. 9-18 ετών, εφηβική

4. Σκολίωση σε άτομα >18 ετών οφείλεται συνήθως ή σε παραμονή σκολίωσης μικρότερων ηλικιών ή σε δευτεροπαθή σκολίωση.

Διάγνωση της σκολίωσης

Η διάγνωση της σκολίωσης μπορεί να τεθεί με την κλινική εξέταση από τον ειδικό ιατρό (ορθοπαιδικό, φυσίατρο, παιδίατρο). Στη συνέχεια, ο ιατρός μπορεί να προχωρήσει περαιτέρω και σε παρακλινικό έλεγχο, ο οποίος μπορεί να περιλαμβάνει τις απλές ακτινογραφίες και την τηλεμετρική μέθοδο ανίχνευση της δομής και της κινητικότητας της σπονδυλικής στήλης.

Κλινικός Έλεγχος

Ανάλογα με τον τύπο και το μέγεθος της σκολίωσης παρατηρούνται κάποιες μικρές ή εντονότερες αλλαγές στην κλινική εικόνα του εφήβου, όπως :

• Αλλαγή της θέσης των ώμων, με τον έναν να βρίσκεται ψηλότερα από τον άλλο.
• Αλλαγή της θέσης της λεκάνης, με μετατόπιση της προς την μία μεριά ή ακόμα και στροφή της ή πλάγια κλίση.
• Μετατόπιση του σώματος προς την μία μεριά, ειδικότερα σε σκολιώσεις που υπάρχει μόνο μία κύρια καμπύλη.
• Προπέτεια ωμοπλάτης, δηλαδή η μία ωμοπλάτη να προεξέχει περισσότερο από την άλλη. Αυτό συμβαίνει κυρίως λόγω  της στροφής της σπονδυλικής στήλης.
• Ύβος στην πλάτη κατά την επίκυψη. Όταν ζητηθεί από το παιδί να σκύψει προς τα εμπρός τον κορμό του, η μία μεριά της πλάτης σηκώνεται ψηλότερα από την άλλη.

Ακτινολογικός έλεγχος

Για να γίνει διάγνωση της σκολίωσης θα πρέπει να υπάρχει πλάγια κλίση περισσότερο από 10ο (γωνία Cobb), αξονική στροφή των σπονδύλων, καθώς και παραμόρφωση των σπονδυλικών σωμάτων.

Συνοπτικά λοιπόν τα διαγνωστικά κριτήρια (BSPTS Radiological Criteria) για την σκολίωση είναι τα εξής:

• Adam’s test
  • Πλάγια κλίση της σπονδυλικής στήλης
  • Ύβος στο κυρτό τμήμα της καμπύλης
  • Διακοπή της φυσιολογικής καμπύλης της κύφωσης σε θωρακικές σκολιώσεις
• Οποιαδήποτε πλάγια κλίση της σπονδυλικής στήλης (ακόμα και λιγότερο από 10 μοίρες) με ταυτόχρονη παραμόρφωση των σπονδύλων
• Αξονική στροφή των σπονδύλων

Αντιμετώπιση της σκολίωσης

Η αντιμετώπιση της σκολίωσης ξεκινά από την έγκαιρη διάγνωση και την πλήρη αξιολόγηση του προβλήματος. Είναι σωστό η θεραπεία να σχεδιάζεται για κάθε ασθενή ξεχωριστά και να λαμβάνει υπ’ όψιν τα συνοδά νοσήματα και τις ιδιαιτερότητές του.

Οι θεραπευτικές μέθοδοι που κατά κανόνα χρησιμοποιούνται είναι:

α) Kατάλληλος θεραπευτικός κηδεμόνας, η χρήση του οποίου κύριο στόχο έχει την αναχαίτιση της εξέλιξης της νόσου και μιας περαιτέρω παραμόρφωσης. Στον ασθενή γίνεται μια ειδική, εύκολη μέτρηση και ο κηδεμόνας κατασκευάζεται βάσει των δεδομένων της μέτρησης και σύμφωνα με τις οδηγίες του ιατρού.

β) Eιδικό πρόγραμμα ασκήσεων. Το πρόγραμμα καταρτίζεται από τον ιατρό και είναι εξατομικευμένο, ώστε να στοχεύει στις ανάγκες και στις δυνατότητες του κάθε ασθενή.

γ) Aντιμετώπιση τυχόν συνοδών νοσημάτων.

δ) Xειρουργική αντιμετώπιση σε ορισμένες βαριές περιπτώσεις.

Σκολίωση: Συμπερασματικά

Η σκολίωση είναι μια συχνή πάθηση που αφορά σχεδόν όλες τις ηλικιακές ομάδες. Διάφορες άλλες νόσοι, όπως η οστεοπόρωση, μπορεί να επιπλακούν με την σκολίωση και να επιδεινώσουν την υφιστάμενη κατάσταση. Ο έγκαιρος εντοπισμός και η ορθή θεραπεία της νόσου κρίνονται παράμετρες απαραίτητες προκειμένου να προληφθεί ένα ενδεχόμενο σοβαρό πρόβλημα αλλά και να επιτευχθεί βελτίωση στην ποιότητα ζωής των ασθενών.

Κύφωση

Η κύφωση διαχωρίζεται σε δύο μεγάλες ομάδες: τη νεανική και αυτή των μεσηλίκων-υπερηλίκων.

Η νεανική κύφωση είναι μια παθολογική οντότητα που ονομάζεται και νόσος του Scheuermann και το πραγματικό αίτιο είναι η κληρονομικότητα. Αρκετές φορές συνδυάζεται και με σκολίωση και χαρακτηρίζεται ως κυφοσκολίωση. Υπάρχει όμως και η καλοήθης εφηβική κύφωση, κατά την οποία κύρια αιτία είναι η στάση του σώματος, ειδικά στα κορίτσια που θέλουν να κρύψουν το στήθος τους.

Η κύφωση των μεσηλίκων και υπερηλίκων οφείλεται συνήθως στην σφηνοειδή παραμόρφωση των θωρακικών σπονδύλων λόγω οστεοπόρωσης και είναι πιο συχνή στις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες.

Η διάγνωση της νόσου γίνεται με κλινική εξέταση από ορθοπαιδικό ιατρό και ακτινολογικό έλεγχο για την αξιολόγηση της κύρτωσης και της πιθανής αιτιολογίας. Η μεγάλη κύρτωση στους μεσήλικες μπορεί να αποτελεί αιτία ανεπάρκειας του αναπνευστικού συστήματος καθώς και γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης.

Η θεραπεία στις περισσότερες περιπτώσεις είναι μη επεμβατική, αναλόγως της ηλικίας και της αιτιολογίας, με χρήση διατατικών ασκήσεων, φυσικοθεραπειών, ειδικών ναρθήκων και κηδεμόνων. Σε ελάχιστες περιπτώσεις μεγάλης κύφωσης, διενεργούνται επεμβάσεις όπως σπονδυλοδεσίες διατατικού τύπου και κυφοπλαστικές.