Η κύστη κόκκυγος είναι ένα συχνό πρόβλημα ιδίως σε νεαρούς άντρες με αυξημένη τριχοφυΐα.

Πρόκειται για φλεγμονή στην μέση γραμμή ανάμεσα στους γλουτούς πάνω από το κατώτερο τμήμα της σπονδυλικής στήλης στην περιοχή του κόκκυγα (ιεροκοκκυγικό οστό). Η συχνότητα εμφάνισης της κυστη κοκκυγος είναι περίπου 30 ανά 100.000 και είναι 2,5 φορές συχνότερη στους άντρες.

Η συνήθης ηλικία εμφάνισης είναι η εφηβεία με αιχμή το 21ο έτος. Πέρα από το φύλο και την τριχοφυΐα άλλοι επιβαρυντικοί παράγοντες είναι η καθιστική ζωή, η παχυσαρκία και γενικά καταστάσεις που αυξάνουν την πίεση και την τριβή στην περιοχή.

Πώς δημιουργείται η κύστη κόκκυγος

Όσον αφορά την παθογένεια της κύστης κόκκυγος (ή τριχοφωλεακό συρίγγιο) συνήθως δημιουργείται από διείσδυση τριχών μέσα στο δέρμα ή μπορεί να οφείλεται σε υπολειμματική κύστη από τηv εμβρυϊκή ζωή. Αυτές είναι οι σημαντικότερες θεωρίες όμως δεν εξηγούν όλες τις περιπτώσεις και όπως έχει αποδειχθεί μόνο στο 50% βρίσκουμε τρίχες μέσα στην κύστη.

Συμπτώματα της κύστη κόκκυγος

Η έναρξη της πάθησης μπορεί να είναι με ήπια συμπτωματολογία μέχρι βαρεία κλινική εικόνα. Στις ήπιες περιπτώσεις απλώς παρατηρούμε κάποιο διευρυμένο πόρο (συρίγγιο) στην περιοχή που περιστασιακά μπορεί να παράγει λίγο υγρό ορώδες έως αιματηρό. Σε μέτριας βαρύτητας κύστεις ψηλαφούμε μια διόγκωση στην περιοχή που ενίοτε μπορεί να είναι ευαίσθητη, επώδυνη και να εκκρίνει υγρό. Στις πιο σοβαρές μορφές έχουμε την εικόνα αποστήματος δηλαδή επώδυνη διόγκωση, εξέρυθρη και θερμή, με παραγωγή πύου (συνήθως δύσοσμου) και σπανίως πυρετό. Οι δυο τελευταίες περιπτώσεις μπορεί να συνοδεύονται από πολλαπλά στόμια συριγγίων.

Επιπλοκές και διάγνωση της κύστης κόκκυγος

Οι επιπλοκές είναι πολύ σπάνιες και αφορούν παραμελημένες περιπτώσεις, οπότε μπορεί να εμφανιστούν συστηματικά συμπτώματα δηλαδή γενικευμένη λοίμωξη ή σε χρόνιες μορφές αυξάνεται η πιθανότητα καρκίνου του δέρματος.

Μερικές φορές άλλες παθήσεις της περιοχής μπορεί να συγχέονται με την κύστη κόκκυγα σε αυτές τις περιπτώσεις είναι σημαντικό να μη γίνει λανθασμένη διάγνωση. Τέτοιες είναι το περιεδρικό απόστημα όταν εξορμάτε από την οπίσθια περιοχή του πρωκτού, το περιεδρικό συρίγγιο, η ιδρωταδενίτιδα και άλλες σπανιότερες παθήσεις. Ειδικά για το περιεδρικό απόστημα και συρίγγιο χρειάζεται προσοχή γιατί η χειρουργική θεραπεία είναι διαφορετική και ενδέχεται να γίνει κάκωση στο σφιγκτήρα με αποτέλεσμα ακράτεια.

Θεραπεία και αντιμετώπιση της κύστης κόκκυγος.

Η σωστή αντιμετώπιση της πάθησης προϋποθέτει να ταξινομηθεί ο ασθενής στην κατάλληλη κατηγορία.

α) Οι πλέον ελαφρές μορφές κύστης κόκκυγος χωρίς ιδιαίτερα συμπτώματα με απλά και μόνο περιστασιακή έκκριση υγρού δεν χρήζουν χειρουργικής αντιμετώπισης παρά μόνο για λόγους αισθητικούς.

β) Τις βαρύτερες περιπτώσεις τις διαχωρίζουμε σε δυο κατηγορίες αυτές που εμφανίζονται οξέος για πρώτη φορά και τις χρόνιες υποτροπιάζουσες.

Ι) Όταν  η κύστη κόκκυγα φλεγμαίνει για πρώτη φορά και έχει σχηματίσει αποστηματική κοιλότητα ή συρίγγια η θεραπεία είναι άμεση χειρουργική παροχέτευση του αποστήματος και διάνοιξη των συριγγίων με συνοδό καθαρισμό από τον κοκκιωματώδη ιστό και τυχόν τρίχες. Η γύρω περιοχή πρέπει να διατηρείται καθαρή και να ξυρίζεται εβδομαδιαίως ή να γίνει αποτρίχωση με laser μέχρι την ολοκλήρωση της επούλωσης. Μετά από την άμεση αντιμετώπιση οι περισσότεροι ασθενείς δεν παρουσιάζουν υποτροπή και δεν χρειάζονται περαιτέρω θεραπεία.

ΙΙ) Οι υποτροπές της κύστης κόκκυγος και οι χρόνιες περιπτώσεις χρήζουν οριστικής χειρουργικής αντιμετώπισης. Υπάρχουν τέσσερις κύριες χειρουργικές μέθοδοι, η ανοικτή, η κλειστή, η ημίκλειστη και η πλαστική με κρημνό. Οι μέθοδοι που συχνότερα χρησιμοποιούνται είναι η ανοικτή και η ημίκλειστη καθώς έχουν τα καλύτερα αποτελέσματα. Τα τελευταία χρόνια έχουν προστεθεί και οι ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές με λέιζερ και ενδοσκόπιο. Ειδικά η μέθοδος με το νέας γενιάς εύκαμπτο λέιζερ αποτελεί την πρώτη μας επιλογή για την ανεπίπλεκτη κύστη κόκκυγος.

Κύστη κόκκυγος θεραπεία με κλασική χειρουργική

1) Ανοικτή μέθοδος

Στην ανοικτή μέθοδο αφού σκιαγραφηθούν και χαρτογραφηθούν τόσο η κύστη όσο και τα συρίγγια αφαιρούνται ολικά και η περιοχή αφήνεται να κλείσει μόνη της κατά δεύτερο σκοπό. Ανάλογα με την έκταση της χειρουργηθήσας βλάβης η επούλωση διαρκεί από 8-20 εβδομάδες. Χρειάζονται τακτικές αλλαγές του τραύματος, πλύσιμο και αποτρίχωση της περιοχής με ξυράφι ή laser. Η χρήση RF (ραδιοκύματα) ή laser αντί για το κλασικό νυστέρι βοηθάει στην ταχύτερη επούλωση και κυρίως στον μειωμένο μετεγχειρητικό πόνο. Τα ποσοστά επανεμφάνισης της κύστης κοκκυγος κυμαίνονται στο 1-3%.

2) Ημίκλειστη μέθοδος

Η ημίκλειστη μέθοδος αποτελεί συνδυασμό της ανοικτής με την κλειστή τεχνική πετυχαίνοντας την ταχύτερη επούλωση (3-7 εβδομάδες) που έχει η κλειστή με τα χαμηλά ποσοστά υποτροπής (2-4%) της ανοικτής. Η διαφοροποίηση από την ανοικτή είναι ότι τα άκρα της τομής συμπλησιάζουν προς τη μέση του τραύματος μειώνοντας το χώρο που πρέπει να επουλωθεί χωρίς όμως να τον κλείνουν εντελώς όπως στην κλειστή μέθοδο.

3) Κλειστή μέθοδος

Η κλειστή γενικώς αποφεύγεται διότι τα ποσοστά υποτροπής είναι υψηλά (10-30%) εξαιτίας της συχνής επιμόλυνσης ειδικά σε παχύσαρκους και καπνιστές. Επιλεκτικά προτείνεται σε κάποιες περιπτώσεις που είτε είναι μικρό το μέγεθος της κύστης κόκκυγος χωρίς τρίχες είτε για πρακτικούς λόγους δεν μπορεί να μείνει ανοικτή η περιοχή ή να γίνονται οι απαραίτητες αλλαγές του τραύματος.

4) Πλαστική

Όσον αφορά τις πλαστικές με χρήση κρημνών είναι πιο πολύπλοκες και χρονοβόρες τεχνικές με μεγαλύτερα ποσοστά επιπλοκών, συνήθως χρήζουν ολιγοήμερης νοσηλείας και τα αποτελέσματα δεν υπερτερούν των κλασικών μεθόδων. Στην πράξη ισοδυναμούν με κλείσιμο του τραύματος σε πρώτο σκοπό όπως και η κλειστή τεχνική. Πολύ σπάνια υπάρχει ένδειξη για τη χρήση τους.

Παρόλο που η πρόκειται για μια απλή πάθηση και υπάρχουν ήδη αρκετές θεραπείες συνεχίζεται η έρευνα για νέες μορφές θεραπείας με στόχο την ταχύτερη επούλωση, την εξάλειψη των υποτροπών και την γρήγορη επάνοδο του ασθενή στην καθημερινότητα του. Απλώς θα αναφέρω δυο ενδιαφέρουσες σε δοκιμαστικό στάδιο ακόμα θεραπείες με χρήση φαινόλης και ειδικής βιολογικής κόλας.

Η προτεινόμενη λοιπόν τακτική για την θεραπεία της κύστης κόκκυγος και των συριγγίων της είναι η ημίκλειστη μέθοδος και παραμένει και η ευρύτερα χρησιμοποιούμενη.

Κύστη κόκκυγος θεραπεία με ελάχιστα επεμβατική χειρουργική

1) Κύστη κόκκυγος θεραπεία με λέιζερ μέθοδος FiLaC ή SiLaT

Η νεότερη και πλέον σύγχρονη θεραπεία είναι η FiLaC (SiLaT) που γίνεται με τη χρήση καθετήρα λέιζερ τελευταίας γενιάς. Η μέθοδος χρησιμοποιεί νέας γενιάς λέιζερ με εύκαμπτη οπτική ίνα και δυνατότητα να εκπέμπει  κυκλικά αντί μόνο ευθεία όπως τα παλαιότερα λέιζερ. Με τη χρήση του πολύ λεπτού και εύκαμπτου καθετήρα laser καυτηριάζουμε την κοιλότητα της κύστης και τα συρίγγια.

Πρόκειται για μια νέα μέθοδο με εξαιρετικά αποτελέσματα όταν χρησιμοποιείται σωστά σε επιλεγμένα περιστατικά. Η μέθοδος είναι αντίστοιχη με αυτή που χρησιμοποιείται στα περιεδρικά συρίγγια όπου πρωτοχρησιμοποιήθηκε και από εκεί πήρε το όνομα FiLaC και στη συνέχεια εφαρμόστηκε και στα συρίγγια της κύστης κόκκυγα οπότε ονομάστηκε SiLaT. Η μέθοδος με το εύκαμπτο λέιζερ αποτελεί αυτή τη στιγμή την πρώτη επιλογή για την απλή κύστη κόκκυγος.