Ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος εκδηλώνεται όταν το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται στους ιστούς του οργανισμού. Μπορεί να προκαλέσει φλεγμονή σε διάφορα μέρη του σώματος, αν και στους περισσότερους εμφανίζονται μόνο ελάχιστα από τα πιθανά συμπτώματα.
Ο ΣΕΛ συνήθως προσβάλλει το δέρμα και τις αρθρώσεις, αλλά μπορεί να επηρεάσει και την καρδιά ή τους νεφρούς, όταν τα συμπτώματα είναι έντονα. Ο ΣΕΛ δεν είναι το ίδιο με τον δισκοειδή λύκο, που επηρεάζει μόνο το δέρμα.
Ποια είναι τα συμπτώματα του λύκου;
Τα συμπτώματα είναι:
• Πόνος στις αρθρώσεις
• Δερματικό εξάνθημα
• Υπερβολική κόπωση
• Πυρετός
• Απώλεια βάρους
• Πονοκέφαλος
• Στοματικά έλκη (άφθες)
• Τριχόπτωση
• Διόγκωση των λεμφαδένων
• Αλλαγή στο χρώμα των δακτύλων όταν κάνει κρύο (φαινόμενο Raynaud)
Ο λύκος επηρεάζει διάφορα μέρη του σώματος. Εάν έχουν προσβληθεί η καρδιά ή οι νεφροί, η ασθένεια θεωρείται πολύ σοβαρή, αλλά στους περισσότερους εμφανίζονται μόνο ένα ή δύο από τα παρακάτω συμπτώματα. Σε πολλούς τα συμπτώματα είναι παροδικά.
Δέρμα και στόμα
• Εξάνθημα σε μέρη του σώματος που εκτίθενται στον ήλιο – πολύ κοινή είναι η εμφάνιση εξανθήματος σε σχήμα πεταλούδας στα μάγουλα και τη μύτη
• Αλλαγή στο χρώμα των δακτύλων όταν κάνει κρύο – αρχικά ασπρίζουν, μετά γίνονται μπλε και μετά κόκκινα (γνωστό ως φαινόμενο Raynaud)
• Στοματικά έλκη (άφθες) που επανεμφανίζονται
• Σύνδρομο Sjögren – προσβάλλει 1 στους 8 ασθενείς με λύκο και προκαλεί ξηροστομία και ξηροφθαλμία
Μαλλιά
Η τριχόπτωση είναι συχνή και ενδέχεται να είναι έντονη, αλλά μόλις η κρίση τεθεί υπό έλεγχο, τα μαλλιά συνήθως ξαναφυτρώνουν.
Αρθρώσεις
Ο πόνος στις αρθρώσεις, ειδικά στα χέρια και στα πόδια, είναι κοινό σύμπτωμα. Ο πόνος μεταφέρεται από άρθρωση σε άρθρωση και συχνά χαρακτηρίζεται ως μετακινούμενος. Ο λύκος δεν προκαλεί μόνιμη βλάβη ή παραμόρφωση των αρθρώσεων. Περίπου 1 στα 20 άτομα με λύκο εμφανίζουν πολύ σοβαρά προβλήματα στις αρθρώσεις. Λιγότεροι από 1 στους 20 πάσχουν από υπερελαστικές αρθρώσεις ή από μια μορφή αρθρίτιδας που ονομάζεται αρθροπάθεια Jaccoud και μπορεί να αλλάξει το σχήμα των αρθρώσεων.
Νεφροί
Περίπου 1 στα 3 άτομα με λύκο εμφανίζει σημαντική φλεγμονή στους νεφρούς, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί και να προκληθεί νεφρική βλάβη. Στους περισσότερους, η φλεγμονή στους νεφρούς θεραπεύεται με επιτυχία αν εντοπιστεί εγκαίρως μέσω τακτικών εξετάσεων (γενικές ούρων).
Αίμα και αγγεία
• Υπέρταση, ιδιαίτερα εάν έχουν επηρεαστεί οι νεφροί
• Αύξηση της χοληστερίνης, η οποία πρέπει να ελέγχεται ετησίως
• Αναιμία και μείωση του αριθμού των αιμοπεταλίων ή/και των λευκών αιμοσφαιρίων (πιο συχνά σε παιδιά)
• Θρόμβοι σε φλέβες ή αρτηρίες, που συνήθως προκαλούνται από αντιφωσφολιπιδικά αντισώματα – κάποια από αυτά τα αντισώματα μπορούν να επηρεάσουν και την εγκυμοσύνη, αυξάνοντας τον κίνδυνο αποβολών (αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο)
• Τα χάπια κορτιζόνης, τα οποία χορηγούνται συχνά για τη θεραπεία του λύκου, μπορεί να προκαλέσουν υπέρταση
Εγκέφαλος και νευρικό σύστημα
• Ημικρανίες (προσβάλλουν 1 στους 3 ασθενείς)
• Άγχος ή κατάθλιψη
• Ζαλάδα
• Απώλεια μνήμης ή σύγχυση
• Κρίσεις (παρόμοιες με την επιληψία) ή αισθήματα παράνοιας (παρόμοια με τη σχιζοφρένεια) – αυτά τα συμπτώματα εμφανίζονται σε πολύ λίγους ανθρώπους
Καρδιά και πνεύμονες
• Φλεγμονή στους ιστούς που περιβάλλουν την καρδιά (περικαρδίτιδα) και τους πνεύμονες (πλευρίτιδα), με αποτέλεσμα δύσπνοια και έντονο θωρακικό πόνο
• Μεγάλη συσσώρευση υγρών στους ιστούς αυτούς, γεγονός που προκαλεί έντονη δύσπνοια, αν και αυτό είναι πολύ σπάνιο
• Στένωση των αγγείων, που αυξάνει τον κίνδυνο στηθάγχης, εμφράγματος ή εγκεφαλικού επεισοδίου
Άλλα όργανα
• Διόγκωση των λεμφαδένων
• Κοιλιακό άλγος, αν έχει προσβληθεί το στομάχι, το πάγκρεας, το συκώτι ή ο σπλήνας
• Πόνος και ερυθρότητα στα μάτια ή προβλήματα όρασης
• Αυτοάνοση ασθένεια που επηρεάζει τον θυρεοειδή, ιδιαίτερα ασθένειες που προκαλούν υποθυρεοειδισμό (προσβάλλει 1 στους 10 ασθενείς)
• Ρευματοειδής αρθρίτιδα ή μυϊκή φλεγμονή (μυοσίτιδα) – πολύ σπάνια
Πώς γίνεται η διάγνωση του λύκου;
Ο λύκος μοιάζει πολύ με άλλες πιο συνηθισμένες παθήσεις, γι’ αυτό απαιτούνται αρκετές ιατρικές εξετάσεις πριν γίνει διάγνωση.
Δεν υπάρχει συγκεκριμένη εξέταση για τη διάγνωση του λύκου. Ο γιατρός κάνει διάγνωση βάσει του ιστορικού της ασθένειας, της κλινικής εξέτασης και των αιματολογικών εξετάσεων. Τα αποτελέσματα των εξετάσεων βοηθούν ώστε να βεβαιωθεί ο γιατρός ότι πρόκειται για λύκο και όχι για άλλες παθήσεις με παρόμοια συμπτώματα.
Πραγματοποιούνται διάφορες αιματολογικές εξετάσεις:
• Εξέταση ανίχνευσης αντιπυρηνικών αντισωμάτων (ANA)
Περίπου το 95% των ατόμων που πάσχουν από λύκο έχουν θετικά ΑΝΑ. Ωστόσο, η εξέταση μπορεί να είναι θετική και για άτομα που δεν πάσχουν από λύκο, οπότε δεν επιβεβαιώνεται η διάγνωση.
• Εξέταση ανίχνευσης αντισωμάτων αντι-DNA διπλής έλικας (anti-dsDNA)
Περίπου το 75% των ατόμων που πάσχουν από λύκο έχουν αυτά τα αντισώματα. Εάν η εξέταση είναι θετική, σημαίνει ότι το άτομο πιθανόν να έχει προσβληθεί από λύκο. Τα επίπεδα συνήθως αυξάνονται όταν ο λύκος παρουσιάζει έξαρση, γι’ αυτό πρέπει να επαναλαμβάνεται η εξέταση ώστε να παρακολουθείται η ασθένεια και να προσαρμόζεται η θεραπεία.
• Εξέταση ανίχνευσης αντισωμάτων αντι-Ro
Εάν οι εξέταση είναι θετική, υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα οι ασθενείς να εμφανίσουν δερματικά εξανθήματα ή να έχουν προσβληθεί από το σύνδρομο Sjögren. Μπορεί να περάσουν από τον πλακούντα κατά την εγκυμοσύνη. Στις γυναίκες που είναι φορείς και αποφασίζουν να τεκνοποιήσουν, η εγκυμοσύνη πρέπει να παρακολουθείται πολύ πιο στενά.
• Εξέταση ανίχνευσης αντιφωσφολιπιδικών αντισωμάτων
Εάν η εξέταση είναι θετική, αυξάνεται ο κίνδυνος αποβολής ή εμφάνισης θρομβώσεων.
• Εξέταση μέτρησης επιπέδων συμπληρώματος
Το συμπλήρωμα αναφέρεται σε μια ομάδα πρωτεϊνών στο αίμα που προστατεύουν από λοιμώξεις. Συνήθως τα επίπεδα είναι ιδιαίτερα χαμηλά όταν ο λύκος είναι σε έξαρση.
• Εξέταση ταχύτητας καθίζησης ερυθρών (ΤΚΕ)
Η εξέταση αυτή μετρά τη φλεγμονή. Η ΤΚΕ είναι συνήθως υψηλή σε άτομα που πάσχουν από λύκο.
• Εξετάσεις λειτουργικότητας νεφρών και ήπατος
Περιλαμβάνουν αιματολογικές εξετάσεις και ούρων. Πραγματοποιούνται συχνά, έτσι ώστε να αναγνωρίζονται και να αντιμετωπίζονται έγκαιρα όσα προβλήματα προκαλούνται από την ασθένεια ή τα φάρμακα.
• Γενική Αίματος
Η αιμοσφαιρίνη, τα λευκά, τα ερυθρά αιμοσφαίρια και τα αιμοπετάλια δημιουργούνται στο μυελό των οστών. Οι μετρήσεις δείχνουν εάν έχει προσβληθεί ο μυελός των οστών από την ασθένεια ή από τα φάρμακα που χορηγούνται.
Επίσης, οι εξετάσεις βοηθούν στην παρακολούθηση της ασθένειας μετά τη διάγνωση.
Υπάρχουν αρκετές εξετάσεις για τον έλεγχο της λειτουργικότητας της καρδιάς, των πνευμόνων, του ήπατος και του σπλήνα. Ανάλογα με τα όργανα που πιστεύει ο γιατρός ότι έχουν προβληθεί, ο ασθενής μπορεί να υποβληθεί σε ακτινογραφία, υπέρηχους, αξονική ή μαγνητική τομογραφία.
Επίσης, η εξέταση ούρων μπορεί να δείξει αν υπάρχουν πρωτεΐνες ή αίμα στα ούρα. Έτσι, ο γιατρός μπορεί να εντοπίσει έγκαιρα αν υπάρχει πρόβλημα στους νεφρούς. Ενδέχεται να χρειαστούν περαιτέρω εξετάσεις, όπως εξετάσεις σπειραματικής διήθησης κ.ά.
Ο γιατρός μπορεί να προβεί σε βιοψία λεμφαδένα ώστε να αποκλείσει τον καρκίνο, σε περίπτωση που εμφανιστούν τα παρακάτω συμπτώματα:
• Πυρετός
• Απώλεια βάρους
• Διόγκωση των λεμφαδένων
Τι θεραπείες υπάρχουν για το λύκο;
Η θεραπεία αποτελεί συνδυασμό φαρμακευτικής αγωγής και αυτοβοήθειας, ανάλογα με τα συμπτώματα.
Η φαρμακευτική αγωγή περιλαμβάνει:
• Αντιφλεγμονώδη φάρμακα
• Χάπια, κρέμες και ενέσεις κορτιζόνης
• Ανοσοκατασταλτικά φάρμακα
• Φάρμακα για την υπέρταση και την υψηλή χοληστερίνη
Αν και δεν έχει βρεθεί θεραπεία για το λύκο, η ασθένεια αντιμετωπίζεται. Συνήθως ανταποκρίνεται καλά σε αρκετά είδη φαρμάκων, ειδικά όταν η αγωγή ξεκινήσει έγκαιρα.