Ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος (ΣΕΛ), κοινώς γνωστός ως λύκος, είναι αυτοάνοση πάθηση, κατά την οποία το ανοσοποιητικό σύστημα παράγει αντισώματα που επιτίθενται στους ιστούς του οργανισμού και προκαλούν φλεγμονή. Οι εκδηλώσεις του λύκου στο σώμα καλύπτουν ένα πολύ ευρύ φάσμα, με τα συμπτώματα να επηρεάζουν πολλαπλά όργανα και συστήματα. Επίσης, εκδήλωσή του εμπλέκονται γενετικοί, ορμονικοί αλλά και περιβαλλοντικοί παράγοντες. Στόχος της θεραπείας, που προτείνεται στους ασθενείς, είναι πρωτίστως η αντιμετώπιση του πόνου και της φλεγμονής.
Ερυθηματώδης Λύκος: Συμπτώματα
Ο λύκος επηρεάζει διάφορα μέρη του σώματος. Εάν έχουν προσβληθεί η καρδιά ή οι νεφροί, η ασθένεια θεωρείται πολύ σοβαρή, αλλά στους περισσότερους εμφανίζονται μόνο ένα ή δύο από τα παρακάτω συμπτώματα. Σε πολλούς τα συμπτώματα είναι παροδικά.
- Πόνος στις αρθρώσεις
- Δερματικά εξανθήματα
- Υπερβολική κόπωση
- Πυρετός
- Απώλεια βάρους
- Πονοκέφαλος / Ημικρανίες
- Στοματικά έλκη (άφθες)
- Τριχόπτωση
- Διόγκωση των λεμφαδένων
- Αλλαγή στο χρώμα των δακτύλων όταν κάνει κρύο (φαινόμενο Raynaud)
- Σύνδρομο Sjögren – προσβάλλει 1 στους 8 ασθενείς με λύκο και προκαλεί ξηροστομία και ξηροφθαλμία
- Φλεγμονή στους νεφρούς
- Υπέρταση
- Αύξηση της χοληστερίνης
- Αναιμία
- Θρόμβοι σε φλέβες ή αρτηρίες
- Άγχος ή κατάθλιψη
- Ζαλάδα
- Απώλεια μνήμης ή σύγχυση
- Φλεγμονή στους ιστούς που περιβάλλουν την καρδιά (περικαρδίτιδα) και τους πνεύμονες (πλευρίτιδα)
- Στένωση των αγγείων
- Διόγκωση των λεμφαδένων
- Κοιλιακό άλγος
- Πόνος και ερυθρότητα στα μάτια ή προβλήματα όρασης
Ερυθηματώδης Λύκος: Διάγνωση
Δεν υπάρχει συγκεκριμένη εξέταση για τη διάγνωση του λύκου. Ο γιατρός κάνει διάγνωση βάσει του ιστορικού της ασθένειας, της κλινικής εξέτασης και των αιματολογικών εξετάσεων. Τα αποτελέσματα των εξετάσεων βοηθούν ώστε να βεβαιωθεί ο γιατρός ότι πρόκειται για λύκο και όχι για άλλες παθήσεις με παρόμοια συμπτώματα. Επίσης, οι εξετάσεις βοηθούν στην παρακολούθηση της ασθένειας μετά τη διάγνωση.
Υπάρχουν αρκετές εξετάσεις για τον έλεγχο της λειτουργικότητας της καρδιάς, των πνευμόνων, του ήπατος και του σπλήνα. Ανάλογα με τα όργανα, που πιστεύει ο γιατρός ότι έχουν προβληθεί, ο ασθενής μπορεί να υποβληθεί σε ακτινογραφία, υπέρηχους, αξονική ή μαγνητική τομογραφία.
Επίσης, η εξέταση ούρων μπορεί να δείξει αν υπάρχουν πρωτεΐνες ή αίμα στα ούρα. Έτσι, ο γιατρός μπορεί να εντοπίσει έγκαιρα αν υπάρχει πρόβλημα στους νεφρούς. Ενδέχεται να χρειαστούν περαιτέρω εξετάσεις, όπως εξετάσεις σπειραματικής διήθησης κ.ά. Ο γιατρός μπορεί να προβεί σε βιοψία λεμφαδένα ώστε να αποκλείσει τον καρκίνο.
Ερυθηματώδης Λύκος: Θεραπεία
Η θεραπεία αποτελεί συνδυασμό φαρμακευτικής αγωγής και αυτοβοήθειας, ανάλογα με τα συμπτώματα.
Η φαρμακευτική αγωγή περιλαμβάνει:
- Αντιφλεγμονώδη φάρμακα
- Χάπια, κρέμες και ενέσεις κορτιζόνης
- Ανοσοκατασταλτικά φάρμακα
- Φάρμακα για την υπέρταση και την υψηλή χοληστερίνη
Αν και δεν έχει βρεθεί θεραπεία για το λύκο, η ασθένεια αντιμετωπίζεται. Συνήθως ανταποκρίνεται καλά σε αρκετά είδη φαρμάκων, ειδικά όταν η αγωγή ξεκινήσει έγκαιρα. Εάν ο πόνος στις αρθρώσεις είναι έντονος, ο βελονισμός μπορεί να βοηθήσει. Αρχικά, η ανακούφιση διαρκεί λίγο, ωστόσο η επαναλαμβανόμενη θεραπεία μπορεί να επιφέρει σημαντικά οφέλη μακροπρόθεσμα. Πολύ σπάνια, οι ασθενείς με λύκο μπορεί να εμφανίσουν νεφρική ανεπάρκεια, που ίσως χρειαστεί αιμοκάθαρση ή μεταμόσχευση νεφρού. Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία μπορεί να εμποδίσουν σοβαρή νεφρική βλάβη.
Λύκος: Περιοχές του σώματος
Δέρμα και στόμα
- Εξάνθημα σε μέρη του σώματος που εκτίθενται στον ήλιο – πολύ κοινή είναι η εμφάνιση εξανθήματος σε σχήμα πεταλούδας στα μάγουλα και τη μύτη.
- Αλλαγή στο χρώμα των δακτύλων όταν κάνει κρύο – αρχικά ασπρίζουν, μετά γίνονται μπλε και μετά κόκκινα (γνωστό ως φαινόμενο Raynaud).
- Στοματικά έλκη (άφθες) που επανεμφανίζονται.
- Σύνδρομο Sjögren – προσβάλλει 1 στους 8 ασθενείς με λύκο και προκαλεί ξηροστομία και ξηροφθαλμία
Μαλλιά
Η τριχόπτωση είναι συχνή και ενδέχεται να είναι έντονη, αλλά μόλις η κρίση τεθεί υπό έλεγχο, τα μαλλιά συνήθως ξαναφυτρώνουν.
Αρθρώσεις
Ο πόνος στις αρθρώσεις, ειδικά στα χέρια και στα πόδια, είναι κοινό σύμπτωμα. Ο πόνος μεταφέρεται από άρθρωση σε άρθρωση και συχνά χαρακτηρίζεται ως μετακινούμενος.
Ο λύκος δεν προκαλεί μόνιμη βλάβη ή παραμόρφωση των αρθρώσεων. Περίπου 1 στα 20 άτομα με λύκο εμφανίζουν πολύ σοβαρά προβλήματα στις αρθρώσεις.
Λιγότεροι από 1 στους 20 πάσχουν από υπερελαστικές αρθρώσεις ή από μια μορφή αρθρίτιδας που ονομάζεται αρθροπάθεια Jaccoud και μπορεί να αλλάξει το σχήμα των αρθρώσεων.
Νεφροί
Περίπου 1 στα 3 άτομα με λύκο εμφανίζει σημαντική φλεγμονή στους νεφρούς, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί και να προκληθεί νεφρική βλάβη.
Στους περισσότερους, η φλεγμονή στους νεφρούς θεραπεύεται με επιτυχία αν εντοπιστεί εγκαίρως μέσω τακτικών εξετάσεων (γενικές ούρων).
Αίμα και αγγεία
- Υπέρταση, ιδιαίτερα εάν έχουν επηρεαστεί οι νεφροί.
- Αύξηση της χοληστερίνης, η οποία πρέπει να ελέγχεται ετησίως.
- Αναιμία και μείωση του αριθμού των αιμοπεταλίων ή/και των λευκών αιμοσφαιρίων (πιο συχνά σε παιδιά).
- Θρόμβοι σε φλέβες ή αρτηρίες, που συνήθως προκαλούνται από αντιφωσφολιπιδικά αντισώματα – κάποια από αυτά τα αντισώματα μπορούν να επηρεάσουν και την εγκυμοσύνη, αυξάνοντας τον κίνδυνο αποβολών (αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο).
- Τα χάπια κορτιζόνης, τα οποία χορηγούνται συχνά για τη θεραπεία του λύκου, μπορεί να προκαλέσουν υπέρταση.
Εγκέφαλος και νευρικό σύστημα
- Ημικρανίες (προσβάλλουν 1 στους 3 ασθενείς)
- Άγχος ή κατάθλιψη
- Ζαλάδα
- Απώλεια μνήμης ή σύγχυση
- Κρίσεις (παρόμοιες με την επιληψία) ή αισθήματα παράνοιας (παρόμοια με τη σχιζοφρένεια) – αυτά τα συμπτώματα εμφανίζονται σε πολύ λίγους ανθρώπους.
Καρδιά και πνεύμονες
- Φλεγμονή στους ιστούς που περιβάλλουν την καρδιά (περικαρδίτιδα) και τους πνεύμονες (πλευρίτιδα), με αποτέλεσμα δύσπνοια και έντονο θωρακικό πόνο.
- Μεγάλη συσσώρευση υγρών στους ιστούς αυτούς, γεγονός που προκαλεί έντονη δύσπνοια, αν και αυτό είναι πολύ σπάνιο.
- Στένωση των αγγείων, που αυξάνει τον κίνδυνο στηθάγχης, εμφράγματος ή εγκεφαλικού επεισοδίου.
Άλλα όργανα
- Διόγκωση των λεμφαδένων
- Κοιλιακό άλγος, αν έχει προσβληθεί το στομάχι, το πάγκρεας, το συκώτι ή ο σπλήνας.
- Πόνος και ερυθρότητα στα μάτια ή προβλήματα όρασης.
- Αυτοάνοση ασθένεια που επηρεάζει τον θυρεοειδή, ιδιαίτερα ασθένειες που προκαλούν υποθυρεοειδισμό (προσβάλλει 1 στους 10 ασθενείς).
- Ρευματοειδής αρθρίτιδα ή μυϊκή φλεγμονή (μυοσίτιδα) – πολύ σπάνια.