Μηνιγγίτιδα: Η μηνιγγίτιδα είναι η φλεγμονή (πρήξιμο/οίδημα, ερεθισμός) των μεμβρανών που καλύπτουν τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό (μήνιγγες). Αυτή η φλεγμονή προκαλεί αλλαγές στο υγρό (εγκεφαλονωτιαίο υγρό) που περιβάλλει τα όργανα αυτά.
Η ιογενής μηνιγγίτιδα είναι πολύ συχνή, αλλά σπάνια θανατηφόρα. Παρουσιάζει ήπια συμπτωματολογία και δεν αντιμετωπίζεται με αντιμικροβιακή αγωγή. Αντίθετα, η βακτηριακή μηνιγγίτιδα είναι μεν πιο σπάνια, συγκριτικά με την ιογενή, αλλά και πιο επικίνδυνη έως και θανατηφόρα, σε κάποιες μορφές της.
Κύριοι παράγοντες κινδύνου είναι:
- Άτομα με κατεσταλμένο ανοσοποιητικό σύστημα, συμπεριλαμβανομένου και αυτών με AIDS, αυτών που έχουν κάνει μεταμόσχευση ή λαμβάνουν κάποιο φάρμακο
- Παρατεταμένη επαφή με πάσχοντες από μηνιγγίτιδα
- Μικρά παιδιά και παιδιά που δεν έχουν πρόσβαση στα απαραίτητα εμβόλια
Μηνιγγίτιδα: Ποια είναι τα συμπτώματα που εμφανίζει;
Τα αρχικά συμπτώματα της μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου είναι συχνά μη ειδικά και μοιάζουν με αυτά της γρίπης, με αποτέλεσμα να είναι δύσκολο ακόμα και για τον ιατρό να μπορέσει να διαγνώσει σε πρώιμο στάδιο τη νόσο.
Τα τυπικά συμπτώματα, όπως είναι η αυχενική δυσκαμψία και το πετεχιώδες (μικρού μεγέθους ιώδες) εξάνθημα, δεν εμφανίζονται μέχρι τις σχετικά όψιμες φάσεις της νόσου, κάτι που μπορεί να καθυστερήσει τη χορήγηση της σωτήριας θεραπείας. Μερικά ακόμη συμπτώματα είναι:
- Έμετος
- Έντονος πονοκέφαλος
- Επώδυνη αυχενική δυσκαμψία
- Ευαισθησία στο φως
- Σημαντική υπνηλία
- Σύγχυση
- Εξάνθημα (δεν παρουσιάζεται σε όλες τις περιπτώσεις)
- Επιληπτικές κρίσεις
Μηνιγγίτιδα: Ποια είδη υπάρχουν;
Ιογενής Μηνιγγίτιδα
Η Ιογενής μηνιγγίτιδα, λέγεται και άσηπτη μηνιγγίτιδα, είναι πιο ήπια και πιο συχνή από την προηγούμενη. Εμφανίζεται συχνότερα αργά το καλοκαίρι ή νωρίς το φθινόπωρο, σε παιδιά και νέους ενήλικες (<30 ετών).
Οι περισσότερες συμβαίνουν σε παιδιά κάτω των 5 ετών. Το πιο συχνό αίτιό τους είναι οι εντεροϊοί, οι οποίοι προκαλούν και γαστρεντερίτιδες.
Άλλοι ιοί που την προκαλούν είναι οι ιοί του απλού έρπη, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι κάποιος που έχει έρπη (π.χ. επιχείλιο έρπη ή έρπη γεννητικών οργάνων) εμφανίζει μεγαλύτερες πιθανότητες να νοσήσει από μηνιγγίτιδα. Τα συμπτώματά της διαρκούν από 7 έως 10 ημέρες και η πλήρης θεραπεία είναι πολύ πιθανή.
Βακτηριακή Μηνιγγίτιδα
Η βακτηριακή μηνιγγίτιδα είναι σπάνια, αλλά δυνητικά θανατηφόρος πάθηση. Μπορεί να προκληθεί από διάφορα βακτήρια, τα οποία πρώτα προκαλούν κάποια λοίμωξη του αναπνευστικού συστήματος (όπως ωτίτιδα, ιγμορίτιδα, πνευμονία) και μετά ταξιδεύουν με το αίμα στον εγκέφαλο.
Η νόσος εμφανίζεται ακόμη και όταν το βακτήριο “επιτίθεται” κατευθείαν στις μήνιγγες (τις μεμβράνες που καλύπτουν τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό). Η νόσος μπορεί να αποφράξει αγγεία στον εγκέφαλο και να οδηγήσει σε εγκεφαλικό επεισόδιο ή / και μόνιμη εγκεφαλική βλάβη.
Η οξεία βακτηριακή μηνιγγίτιδα είναι πολύ επείγουσα κατάσταση και χρειάζεται ΑΜΕΣΗ αντιμετώπιση στο νοσοκομείο.
Πνευμονιοκοκκική Μηνιγγίτιδα
Η πνευμονιοκοκκική μηνιγγίτιδα είναι ο πιο συχνός και ο πιο σοβαρός τύπος βακτηριακής μηνιγγίτιδας. Περίπου 6000 περιπτώσεις δηλώνονται κάθε χρόνο στις ΗΠΑ.
Η νόσος προκαλείται από το “στρεπτόκοκκο της πνευμονίας” (Streptococcus pneumoniae). Οι νευρολογικές επιπλοκές της κυμαίνονται από κώφωση έως σοβαρή εγκεφαλική βλάβη.
ΜηνιγγιτιδοκοκκικήΜηνιγγίτιδα
Η μηνιγγιτιδοκοκκική μηνιγγίτιδα προκαλείται από το βακτήριο “ναϊσέρια της μηνιγγίτιδας” (Naisseria meningitidis) και είναι συχνή σε παιδιά μεταξύ 2 και 18 ετών.
Καταγράφονται περίπου 2600 περιπτώσεις το χρόνο στις ΗΠΑ, ενώ το 10 – 15% των περιπτώσεων είναι θανατηφόρες και άλλο ένα 10 – 15% καταλήγει με εγκεφαλική βλάβη ή άλλες επιπλοκές. Παράγοντες υψηλού κινδύνου είναι τα νεογνά, άτομα με κατεσταλμένο ανοσοποιητικό σύστημα (μεταμοσχευθέντες, κλπ), άτομα που ταξίδεψαν σε χώρες που ενδημεί η νόσος, αλκοολικοί, κ.ά.
Η εμφάνιση της μηνιγγίτιδας που οφείλεται στον αιμόφιλο της ινφλουένζαςέχει μειωθεί πολύ, λόγω της χρήσης του εμβολίου (Hib).
Άλλες μορφές μηνιγγίτιδας
- Μηνιγγίτιδα που οφείλεται στη Λιστέρια πρέπει να ερευνάται πάντα στις εγκύους (διότι μπορεί να προκαλέσει γέννηση νεκρού εμβρύου ή θάνατο στο νεογνό), στους ηλικιωμένους (>60 ετών), στους αλκοολικούς και τους ανοσοκατεσταλμένους (π.χ. μεταμοσχευθέντες).
- Μηνιγγίτιδα που οφείλεται σε κολοβακτηρίδιο (Escherichia coli) εμφανίζεται συνήθως σε ηλικιωμένους και νεογέννητα (στα οποία μεταδίδεται με τη δίοδό τους από το γεννητικό σωλήνα κατά τη γέννα).
- Μηνιγγίτιδα που οφείλεται στο μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης είναι σπάνια και εμφανίζεται στα πλαίσια γενικευμένης φυματίωσης.
- Σταφυλοκκοκικές μηνιγγίτιδες συνήθως εμφανίζονται μετά από νευροχειρουργικές επεμβάσεις.
Μηνιγγίτιδα: Τι την προκαλεί;
Η μηνιγγίτιδα προκαλείται από διάφορους αιτιολογικούς παράγοντες, συνήθως βακτήρια και ιούς. Η ιογενής μηνιγγίτιδα είναι πολύ συχνή αλλά σπάνια θανατηφόρα.
Παρουσιάζει ήπια συμπτωματολογία και δεν αντιμετωπίζεται με αντιμικροβιακή αγωγή. Η βακτηριακή μηνιγγίτιδα είναι πιο σπάνια, συγκριτικά με την ιογενή, αλλά πιο επικίνδυνη έως και θανατηφόρα, σε κάποιες μορφές της.
Συχνά αίτια τα οποία προκαλούν βακτηριακή μηνιγγίτιδα είναι ο μηνιγγιτιδόκοκκος, ο πνευμονιόκοκκος, ο αιμόφιλος ινφλουέντζας τύπου b, ο στρεπτόκοκκος, το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης κ.α.
Μηνιγγίτιδα: Πώς μεταδίδεται;
Ο μηνιγγιτιδόκοκκος είναι ένα μικρόβιο το οποίο υπάρχει φυσιολογικά στον φάρυγγα και μεταδίδεται με τον βήχα, το φτέρνισμα και την άμεση παρατεταμένη επαφή.
Ο μηνιγγιτιδόκοκκος είναι ιδιαίτερα ευαίσθητος και δεν επιβιώνει στο περιβάλλον. Το ποσοστό των ασυμπτωματικών φορέων ανέρχεται στο 10% του πληθυσμού. Ο εντεροϊός, ο πιο συχνός αιτιολογικός παράγοντας, της ιογενούς μηνιγγίτιδας, μεταδίδονται από άνθρωπο σε άνθρωπο μέσω της κοπρανοστοματικής οδού.
Ο εντεροιός μπορεί να μεταδοθεί και μέσω των αναπνευστικών εκκρίσεων (σάλιο, πτύελα ή ρινικές εκκρίσεις) του μολυσμένου ατόμου. Άλλοι ιοί, οι οποίοι μπορούν να προκαλέσουν μηνιγγίτιδα όπως ο ιός της παρωτίτιδας και της ανεμευλογιάς, μεταδίδονται επίσης με άμεση ή έμμεση επαφή με τις εκκρίσεις του πάσχοντα.
Μηνιγγίτιδα: Πώς πραγματοποιείται η διάγνωση;
Η έγκαιρη διάγνωση είναι το κλειδί της θεραπείας της μηνιγγίτιδας. Όσο νωρίτερα επισκεφθεί τον ιατρό κάποιος που εμφανίζει συμπτώματα της νόσου, τόσο καλύτερα είναι για τη θεραπεία του.
Το καλό και πλήρες ιστορικό, καθώς και μια καλή κλινική εξέταση προσανατολίζουν τον θεράποντα ιατρό στη διάγνωση.
Πιθανές εξετάσεις που χρειάζονται για τη διάγνωση περιλαμβάνουν την καλλιέργεια αίματος, ακτινογραφία θώρακος, αξονική τομογραφία εγκεφάλου και ειδικές εξετάσεις του εγκεφαλονωτιαίου υγρού (λήψη υγρού με οσφυονωτιαία παρακέντηση).
Μηνιγγίτιδα: Πώς αντιμετωπίζεται;
Η θεραπεία της μηνιγγίτιδας διαφοροποιείται ανάλογα με το αίτιο. Η βακτηριακή μηνιγγίτιδα αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά με αντιμικροβιακά φάρμακα. Είναι σημαντικό η θεραπεία της μηνιγγίτιδας να ξεκινήσει άμεσα.
Παρ’ όλο που η αντιμικροβιακή θεραπεία μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο θανάτου, μερικές φορές η λοίμωξη είναι δυνατόν να έχει πολύ σοβαρές συνέπειες για τον οργανισμό.
Η πρόγνωση της νόσου ποικίλει, με κάποιους ασθενείς να αναρρώνουν μέσα σε λίγες ημέρες και με κάποιους άλλους να χρειάζονται μεγαλύτερο διάστημα παραμονής στο νοσοκομείο ή ακόμα και στη μονάδα εντατικής θεραπείας.
Η ιογενής μηνιγγίτιδα, δε θεραπεύεται. Οι περισσότεροι ασθενείς αναρρώνουν μετά από 7-10 ημέρες. Η νοσηλεία κρίνεται απαραίτητη ειδικά σε σοβαρές περιπτώσεις μηνιγγίτιδας ή σε ανοσοκατεσταλμένα άτομα.
Μηνιγγίτιδα: Πιθανές επιπλοκές που μπορεί να προκληθούν
Η συχνότερη επιπλοκή τόσο της ιογενούς όσο και της μικροβιακής μηνιγγίτιδας είναι η κώφωση. Επίσης, στις επιπλοκές περιλαμβάνονται οι εξής:
- Επιληψία
- Μαθησιακές δυσκολίες
- Προβλήματα οράσεως
- Αλλαγές συμπεριφοράς
- Κεφαλαλγία
- Κόπωση
- Απώλεια μνήμης
- Δυσκολίες συγκέντρωσης
Μηνιγγίτιδα: Πώς επιτυγχάνεται η πρόληψη;
Μέτρα πρόληψης της εμφάνισης της μηνιγγίτιδας περιλαμβάνουν:
1. Το εμβόλιο του αιμόφιλου της ινφλουένζας στα παιδιά (Hib).
2. Το συζευγμένο εμβόλιο του πνευμονιοκόκκου είναι πλέον ρουτίνα στον παιδικό εμβολιασμό.
3. Όταν κάποιος πάσχει από μηνιγγίτιδα (από μηνιγγιτιδόκοκκο κυρίως) θα πρέπει το οικογενειακό και κοντινό του περιβάλλον να λάβει αντιβιοτική αγωγή προληπτικά, για να μην νοσήσουν και οι ίδιοι.
4. Ο εμβολιασμός κατά του μηνιγγιτιδοκόκκου συστήνεται σε εφήβους μεταξύ 11 -12 ετών και εφήβους γύρω στα 15, που δεν έχουν εμβολιασθεί σε μικρή ηλικία, σε όλους τους πρωτοετείς φοιτητές που δεν έχουν εμβολιασθεί, παιδιά 2 ετών και άνω που δεν έχουν το σπλήνα τους (ασπληνία, σπληνεκτομή) ή που έχουν προβλήματα στο ανοσοποιητικό τους και άτομα που ταξιδεύουν σε χώρες που ενδημεί ο μηνιγγιτιδόκοκκος.