Ο μόλυβδος (Pb) αποτελεί το 5ο πιο κοινό χρησιμοποιούμενο μέταλλο παγκοσμίως. Εξορύσσεται ευρέως στις Η.Π.Α από το Μισούρι, το Κολοράντο, το Αϊντάχο και την Γιούτα από όπου μεταφέρεται για να χρησιμοποιηθεί στην βιομηχανία. Αποτελεί ένα από τα περισσότερο τοξικά στοιχεία της φύσης, ενώ η δηλητηρίαση από μόλυβδο, η λεγόμενη μολυβδίαση, προσβάλει συχνότερα τα σαφώς πιο ευαίσθητα παιδιά.

Οι χρήσεις του μόλυβδου

Στην σημερινή εποχή ο μόλυβδος λόγω της ευρείας εξόρυξης του από την γη αλλά και του γεγονότος ότι είναι σταθερό μέταλλο που δεν καίγεται και δεν διασπάται, χρησιμοποιείται σε μεγάλη κλίμακα στην παραγωγή πυρομαχικών, μεταλλικών δοχείων, στην κατασκευή του ορείχαλκου, διαφόρων υλικών σωληνώσεων, σταθεροποιητικών υλών συγκολλήσεως, στην παραγωγή εμπορευματοκιβωτίων, προϊόντων βενζίνης, προϊόντων κεραμικής, αλλά και στην παρασκευή γραφικής ύλης. Βρίσκεται στις βαφές των υλικών, σε αποστακτήρες οινοπνευματωδών ποτών, στα μολύβια των παιδιών, σε μεταλλικά δοχεία φαγητού, σε πήλινα ή υαλωμένα δοχεία φαγητού και νερού, σε μεταλλικά κοσμήματα ακόμα και σε παιδικά παιχνίδια, καθώς επίσης και στις σωληνώσεις του σπιτιού μας, από όπου περνά «απαρατήρητος» στον οργανισμό μας.

Πηγές έκθεσης στον μόλυβδο

Η ανθρώπινη έκθεση στον μόλυβδο προκύπτει κυρίως :

• από την κατάποση νερού που έχει μολυνθεί από το τοξικό αυτό στοιχείο κυρίως μέσω των σωληνώσεων νερού ή μεταλλικών και κεραμικών δοχείων μαγειρικής.
• πολύ συνηθισμένη πηγή μόλυνσης είναι τα μόρια μολύβδου που αιωρούνται στην ατμόσφαιρα και εισέρχονται στον οργανισμό μέσω της εισπνοής. Οι βαφές των υλικών ένδυσης, υπόδησης, κάποια είδη βαφής σπιτιών αλλά και κάποια σπρέι βαφής, περιέχουν ποσοστά μολύβδου. Η μεγαλύτερη πηγή έκθεσης μολύβδου στην ατμόσφαιρα είναι τα καυσαέρια των αυτοκινήτων που χρησιμοποιούν βενζίνη με ποσοστό μολύβδου.
• Ο καπνός από τα τσιγάρα αποτελεί επίσης μια σημαντική πηγή έκθεσης στον μόλυβδο. Άτομα τα οποία καπνίζουν ή αναπνέουν καπνό από τσιγάρα είναι περισσότερο εκτεθειμένα σε μεγαλύτερα επίπεδα μολύβδου απ’ ότι άτομα που δεν εκτίθενται στον καπνό του τσιγάρου.

Ιστοί στόχοι

Η μολυβδίαση συμβαίνει γιατί ο μόλυβδος απορροφάται από τον οργανισμό μετά από εισπνοή ή με την κατάποση. Τα παιδιά απορροφούν τον μόλυβδο με πολύ μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα απ’ ότι οι ενήλικες μετά από έκθεση σε αυτόν :

Όταν ο μόλυβδος ο οποίος έχει εισέλθει στον οργανισμό του παιδιού μετά από κατάποση : είναι πολύ ευκολότερα απορροφήσιμος.

Όταν ο μόλυβδος εισαχθεί στον οργανισμό με την εισπνοή : απορροφάται άμεσα και σε ποσοστό μεγαλύτερο του 90% από το αίμα. Κυκλοφορεί στην ροή του αίματος και διανέμεται πρωταρχικά στους μαλακούς ιστούς : νεφρά, εγκέφαλος, μύες και οστά, όπου συναθροίζεται. Οι ενήλικες διανέμουν περί το 95% του ποσοστού μολύβδου στον οργανισμό τους στα οστά, ενώ αντιθέτως τα παιδιά ένα μικρότερο ποσοστό, της τάξης του 75%.Το υπόλοιπο συσσωρεύεται σε εσωτερικά όργανα και στον εγκέφαλο των παιδιών.

Μολυβδίαση: Σημάδια και συμπτώματα

Τα πρώιμα συμπτώματα επίπεδα μολύβδου πάνω από 5 μg/dL, περιλαμβάνουν την απώλεια της όρεξης και βάρους, τον έμετο, την κόπωση, την αδυναμία, την κεφαλαλγία, την ύπαρξη κυανής γραμμής στα ούλα, την μεταλλική γεύση στο στόμα.

Όσο οι συγκεντρώσεις του στοιχείου αυξάνονται στον οργανισμό προκαλούνται :οξυθυμία, κούραση, δυσκολία στην επεξεργασία πληροφοριών, προβλήματα μνήμης, μείωση των χρόνων αίσθησης και μηχανικής αντίδρασης, βλάβη στην διαδικασία λήψης αποφάσεων καθώς και μειωμένη ικανότητα συγκέντρωσης σε ενήλικες αλλά και παιδιά.

Η βλάβη που προκαλείται στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα (ΚΝΣ) λαμβάνεται ως ιδιαίτερα σοβαρή : εφόσον η συγκέντρωση μολύβδου στο αίμα ξεκινά από 40 mcg/dL, αφού τότε μπορεί να προκαλέσει μείωση των ταχυτήτων διεξαγωγής της νευρικής ώσης και νευρίτιδα. Αρχίζουν να εμφανίζονται νευροψυχολογικές αδυναμίες.

Συγκεντρώσεις μολύβδου στο αίμα μεγαλύτερες από 70 mcg/dL προκαλούν αναιμία η οποία χαρακτηρίζεται από μείωση των επιπέδων αιμοσφαιρίνης και ερυθροποιητίνης  καθώς και μικρότερη διάρκεια ζωής των ερυθρών αιμοσφαιρίων.

Σε συγκεντρώσεις μολύβδου στο αίμα περίπου 80-100 mcg/dL, προκύπτει ιδιαίτερα σοβαρή εγκεφαλοπάθεια. Παιδιά τα οποία καταφέρνουν να επιζήσουν μετά από εγκεφαλοπάθεια προκαλούμενη από τον μόλυβδο, συνήθως υποφέρουν από μόνιμη εγκεφαλική βλάβη, η οποία χαρακτηρίζεται από νοητική καθυστέρηση και διαταραχές συμπεριφοράς. Τα παιδιά αυτά επίσης πάσχουν από περιφερικές νευροπάθειες, γνωστική εξασθένιση και σοβαρές διαταραχές της προσωπικότητας.

Πολύ υψηλές συγκεντρώσεις μολύβδου: μπορούν να οδηγήσουν σε αμετάκλητη εγκεφαλική βλάβη, ανακοπή, κώμα, ακόμη και θάνατο εφόσον δεν αντιμετωπιστούν άμεσα.

Συμβουλές για να αποφύγουμε την  μολυβδίαση στα παιδιά μας:

1. Δεν καπνίζουμε μπροστά στα παιδιά μας και δεν τα εκθέτουμε στον καπνό.
2. Αγοράζουμε σκεύη μαγειρικής που δεν είναι κεραμικά υαλωμένα. Αν ήδη χρησιμοποιούμε τέτοια σκεύη, δεν βάζουμε πολύ ζεστά τρόφιμα και νερό μέσα σε αυτά.
3. Προσέχουμε τα υλικά βαφής της τοιχοποιίας του σπιτιού μας να μην περιέχουν μόλυβδο.
4. Αγοράζουμε γραφική ύλη για τα παιδιά χωρίς το τοξικό αυτό μέταλλο.
5. Αλλάζουμε τις σωληνώσεις του σπιτιού μας αν γνωρίζουμε ότι είναι πολύ παλιές και αν έχουν χαλκό με κράμα μολύβδου.
6. Αγοράζουμε ασφαλή παιχνίδια για τα παιδιά και ειδικά αυτά που θα πιπιλίσουν ή θα βάλουν στο στόμα τους.
7. Αγοράζουμε προϊόντα ένδυσης και υπόδησης από ασφαλή πιστοποιημένα υλικά.
8. Δεν χρησιμοποιούμε μη αμόλυβδη βενζίνη στο αυτοκίνητο μας.