Ενδέχεται να υπάρξουν λειτουργικές ή ανατομικές παθολογικές καταστάσεις του ουροποιογεννητικού συστήματος σε παιδιά. Συχνά πρόκειται για συγγενείς νόσους που διαγιγνώσκονται κατά τον προγεννητικό έλεγχο και θεραπεύονται σε βρεφική ή πρώιμη παιδική ηλικία. Άλλοτε, πρόκειται για καταστάσεις που εμφανίζονται κατά την ανάπτυξη του παιδιού (επίκτητες).
Ενούρηση
Ως ενούρηση ορίζεται η απώλεια ούρων από το παιδί κατά τη διάρκεια της νύχτας στο κρεβάτι σε παιδιά ηλικίας μεγαλύτερης των 5 ετών. Η ενούρηση αποτελεί μία από τις συχνότερες διαταραχές της παιδικής ηλικίας και συχνά προκαλεί στο παιδί συναισθήματα ντροπής και αμηχανίας ενώ μπορεί να διαταράσσει και τις ενδοοικογενειακές σχέσεις.
Τρεις είναι οι κύριοι παράγοντες που οδηγούν στην εμφάνιση της ενούρησης:
- η μειωμένη χωρητικότητα της ουροδόχου κύστης,
- η αυξημένη λήψη υγρών προ της κατάκλισης
- και ο βαθύς ύπνος.
Στην τελευταία περίπτωση το παιδί δεν αφυπνίζεται από τα προσαγωγά ερεθίσματα τα προερχόμενα από τη διατεταμένη κύστη και βρέχεται ενώ συνεχίζει να κοιμάται.
Η ενούρηση διακρίνεται σε πρωτοπαθή και αφορά σε παιδιά που δεν έχουν ποτέ αποκτήσει τον έλεγχο της ούρησης και σε δευτεροπαθή που αναφέρεται σε παιδιά, τα οποία, ενώ είχαν ‘’μείνει στεγνά’’ για τουλάχιστον 6 μήνες, ξανάρχισαν να βρέχονται.
Η πρωτοπαθής ενούρηση απαντά στο 80% των περιπτώσεων.
Οι θεραπευτικές επιλογές κυμαίνονται από τη συντηρητική αντιμετώπιση με την μείωση της λήψης υγρών κατά το χρονικό διάστημα προ της κατάκλισης ως τη χρήση alarm ενούρησης ή τη χορήγηση δεσμοπρεσσίνης.
Νυκτουρία
Η νυκτουρία ορίζεται ως η ανάγκη να διακόψει κάποιος τον ύπνο του, για να πάει να ουρήσει μία ή περισσότερες φορές. Της κάθε αφύπνισης πρέπει να προηγείται και να ακολουθεί ύπνος.
Η νυκτουρία:
- Είναι ένα κοινό σύμπτωμα στους άντρες και στις γυναίκες και αυξάνεται με την ηλικία. Σε νεότερες ηλικίες είναι συχνότερη στις γυναίκες ενώ σε προχωρημένες ηλικίες επικρατούν οι άνδρες.
- Μπορεί να είναι ενοχλητική από μόνη της ή με τη διαταραχή του ύπνου που προκαλεί να υπάρχουν σημαντικές επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής. Άτομα κοινωνικά και επαγγελματικά ενεργά καθώς και άτομα με περισσότερα των δυο επεισοδίων νυκτουρίας φαίνεται να επηρεάζονται πλέον αρνητικά.
- Είναι ένα σύμπτωμα, όχι η διάγνωση. Συχνά η αιτιολογία είναι πολυπαραγοντική και η διαγνωστική προσπέλαση μπορεί να περιλαμβάνει διαφορετικές ιατρικές ειδικότητες. Είναι σημαντικό να την αξιολογήσει ο γιατρός και να βρει τα βαθύτερα αίτια που μπορεί να σχετίζονται με την εμφάνισή της, π.χ. σακχαρώδης διαβήτης, υπερτροφία προστάτη
- Τρεις είναι οι κατηγορίες στις οποίες μπορούν να υπαχθούν οι παθολογικές καταστάσεις που οδηγούν στην εμφάνιση της νυκτουρίας. Είναι η πολυουρία, η νυκτερινή πολυουρία και η μειωμένη χωρητικότητα της ουροδόχου κύστης. Άτομα με διαταραχές ύπνου συχνά εκλαμβάνουν λανθασμένα τις αφυπνίσεις ως ανάγκη προς ούρηση.
Πολυουρία
Πολυουρία είναι η κατάσταση, κατά την οποία η 24ωρη παραγωγή ούρων υπερβαίνει τα 40ml/kg. Χαρακτηριστική είναι η συχνουρία με φυσιολογικούς όγκους ούρησης. Σημαντικό είναι να εκτιμηθεί και ο όγκος των προσλαμβανόμενων υγρών.
Υπάρχουν πολλά αίτια που μπορεί να την προκαλέσουν, όπως:
- Σακχαρώδης διαβήτης
- Άποιος διαβήτης (πρόβλημα στη συμπύκνωση των ούρων)
- Νεφρική νόσος
- Φάρμακα, όπως τα διουρητικά, λίθιο,τετρακυκλινες
- Υπερβολική κατανάλωση καφέ ή αλκοόλ
- Μεταβολικές διαταραχές, όπως υπερασβαστιαιμία ή απώλεια νατρίου
- Ψυχογενής πολυδιψία, δηλαδή υπερβολική λήψη νερού.
Παιδιά με μονόνεφρο
Κάθε άνθρωπος έχει φυσιολογικά δύο νεφρούς. Η λειτουργία των νεφρών συνίσταται στην απομάκρυνση με τα ούρα από το αίμα προϊόντων του μεταβολισμού που δεν είναι χρήσιμα (ή μπορεί να είναι και τοξικά). Ο όρος μονόνεφρος χρησιμοποείται για να περιγράψει την κατάσταση κατά την οποία ο ένας νεφρός απουσιάζει ή δεν λειτουργεί επαρκώς. Διάφορες παθολογικές καταστάσεις μπορούν να οδηγήσουν στην έκπτωση νεφρικής λειτουργίας ή στην ανάγκη χειρουργικής αφαίρεσης του νεφρού. Ο νεφρός που παραμένει λειτουργεί επαρκώς και αναλαμβάνει το φορτίο λειτουργίας του απωλεσθέντος νεφρού. Για τον λόγο αυτό είναι συνήθως μεγαλύτερος σε μέγεθος σε σύγκριση με τους νεφρούς ατόμων ίδιας ηλικίας που δεν αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας.
Το μέγεθος και η μορφολογία του νεφρού εκτιμούνται με το υπερηχογράφημα. Η λειτουργικότητα του νεφρού εκτιμάται με το σπινθηρογράφημα νεφρού ή νεφρόγραμμα (DMSA ή MAG3).
Διερεύνηση
Η γενική εξέταση αίματος, ο καθορισμός της ουρίας και της κρεατινίνης αίματος καθώς και η γενική εξέταση των ούρων επίσης συμβάλλουν στην εκτίμηση της νεφρικής λειτουργίας.
Μεγαλώνοντας με ένα νεφρό
Καθώς το παιδί αναπτύσσεται, αυτό που έχει σημασία είναι να διαφυλαχθεί σταθερή η νεφρική λειτουργία. Τα άτομα με μονόνεφρο εμφανίζουν συχνότερα υπέρταση ή πρωτεϊνουρία και πρέπει να βρίσκονται υπό τακτικό έλεγχο. Επίσης προσοχή πρέπει να δίνεται στις καθημερινές δραστηριότητες προς αποφυγή κάκωσης του υγιούς νεφρού (π.χ. μετά χτύπημα). Καλό είναι να αποφεύγονται τα αθλήματα επαφής και τα σπορ με συχνούς τραυματισμούς. Σε περίπτωση εμφάνισης σημείων έκπτωσης της νεφρικής λειτουργίας είναι χρήσιμη η νεφρολογική εκτίμηση.
Σύνοψη
Το παιδί με μονόνεφρο μπορεί να μεγαλώσει φυσιολογικά όπως τα υπόλοιπα παιδιά. Η κατανόηση των περιορισμών που αναφέρθηκαν μπορεί να οδηγήσει σε έναν τρόπο ζωής χωρίς ιδιαίτερες στερήσεις.
Η καλή ποιότητα ζωής διασφαλίζεται μέσω του τακτικού έλεγχου της νεφρικής λειτουργίας.