Οι όρχεις είναι το ευαίσθητο σημείο των ανδρών, και ο παραμικρός πόνος προκαλεί μεγάλη δυσφορία και ενόχληση. Ο πόνος εντοπίζεται πάνω στους ίδιους τους όρχεις, ενδέχεται όμως να αντανακλά στο κάτω μέρος της κοιλιάς. Το ορχικό άλγος, όπως λέγεται επιστημονικά, έχει πολλές αιτίες και γενικά είναι μία επείγουσα κατάσταση που χρήζει άμεσης αντιμετώπισης. Ποιοι είναι, λοιπόν, οι λόγοι που μπορεί να οδηγήσουν στην εμφάνιση του πόνου;
1. Συστροφή των όρχεων
Είναι η κατάσταση κατά την οποία ο όρχις έχει περιστραφεί μέσα στο όσχεο, προκαλώντας στραγγαλισμό στα αιμοφόρα αγγεία που περιέχονται στο σπερματικό τόνο, με αποτέλεσμα την διακοπή της παροχής αίματος προς τον όρχι. Επειδή το αίμα περιέχει οξυγόνο, και οι όρχεις χρειάζονται οξυγόνο για να παραμείνουν ζωντανοί, η συστροφή μπορεί να οδηγήσει στο «θάνατο» του όρχι. Έτσι, ή συστροφή των όρχεων απαιτεί επείγουσα χειρουργική επέμβαση για να σώσει τον όρχι. Συστροφή όρχεως μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, αλλά είναι πιο συχνή κατά τους πρώτους μήνες της ζωής (στα νεογνά) και στα αγόρια μεταξύ των ηλικιών 12-18 ετών.
2. Τραύμα
Ένα τραύμα στους όρχεις μπορεί να προκαλέσει οξύ πόνο, τις περισσότερες φορές όμως, υποχωρεί σχετικά γρήγορα. Αν ωστόσο προκληθεί αιματοκήλη (συλλογή αίματος που περιβάλλει τον όρχι) ή ρήξη του όρχεως απαιτείται άμεση χειρουργική επέμβαση.
3. Επιδιδυμίτιδα
Είναι η πιο κοινή αιτία του πόνου των όρχεων στους άνδρες ηλικίας άνω των 18 ετών. Σε σεξουαλικά ενεργούς άνδρες, η πιο κοινή αιτία της επιδιδυμίτιδας είναι μια σεξουαλικά μεταδιδόμενη ασθένεια, όπως η γονόρροια ή χλαμύδια. Σε νεότερους επίσης άνδρες πολύ κοινή αιτία λοίμωξης της επιδιδυμίδας είναι ή λοίμωξη του προστάτη αδένα και κυρίως οι χρόνιες μορφές (προστατίτιδες), από όπου τα μικρόβια μεταναστεύουν στο υπόλοιπο ουρογεννητικό σύστημα και πολύ συχνά στις επιδυδιμίδες , προκαλώντας και προβλήματα στειρότητας.
4. Ορχίτιδα (φλεγμονή των όρχεων)
Είναι μόλυνση που συνοδεύεται από μια επιδιδυμίτιδα, ειδικά όταν η τελευταία έχει αφεθεί χωρίς θεραπεία για μέρες. Οι περισσότερες περιπτώσεις ορχίτιδας προκαλούνται από μια ιογενή λοίμωξη όπως αυτή της παρωτίτιδας.
5. Ορχικός όγκος
Σπάνια προκαλεί πόνο, αλλά μπορεί να προκαλέσει οίδημα και συνήθως ένα αίσθημα βάρους στον όρχι. H έγκαιρη ανίχνευση και ή άμεση χειρουργική αφαίρεση του, μπορεί να βελτιώσει αισθητά την πρόγνωση για επιβίωση των ασθενών με καρκίνο των όρχεων.
6. Κιρσοκήλη
Είναι η κιρσοειδής διάταση των φλεβών του σπερματικού τόνου, που οφείλεται στην ανεπαρκή λειτουργία κάποιων βαλβίδων που βρίσκονται κατά μήκος του φλεβικού δικτύου. Είναι αρκετά συχνή κατάσταση και έχει σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας μαλθακής μάζας πάνω και γύρω από τον όρχι , συνήθως χωρίς συμπτώματα, εκτός αν η κιρσοκήλη είναι μεγάλη, οπότε ο ασθενής μπορεί να αισθανθεί πόνο ή τράβηγμα στον όρχι. Εμφανίζεται συνήθως σε άτομα νεαρής ηλικίας και αποτελεί μία από τις πιθανές αιτίες υπογονιμότητας. Η αντιμετώπισή της είναι χειρουργική.
7. Βουβωνοκήλη
Αυτή η κατάσταση συμβαίνει όταν μέρος του εντέρου βγαίνει μέσα από ένα ελαττωμένης αντίστασης άνοιγμα στο κοιλιακό τοίχωμα και κατέρχεται στο όσχεο. Αυτό μπορεί να προκαλέσει πόνο ή πρήξιμο στους όρχεις.
8. Καρκίνος των όρχεων
Είναι ένας σχετικά σπάνιος και σε μεγάλο ποσοστό θεραπεύσιμος καρκίνος αν διαγνωστεί στα αρχικά στάδια , ο οποίος δυστυχώς συνήθως εμφανίζεται σε εφήβους και νέους ηλικίας 15-35 ετών. Στις περισσότερες περιπτώσεις εμφανίζεται μια σκληρή διόγκωση στον όρχι, χωρίς έντονο πόνο, η οποία μπορεί να συνοδεύεται από υδροκήλη και απαιτεί άμεση χειρουργική αντιμετώπιση.
9. Κρυψορχία
Είναι μια κατάσταση κατά την οποία ο όρχις δεν βρίσκεται στη φυσιολογική του θέση μέσα στο όσχεο, αλλά σε κάποιο σημείο της φυσιολογικής του καθόδου από τον νεφρό προς το όσχεο και διαγιγνώσκεται εύκολα κλινικά. Η κρυψορχία είναι ασυμπτωματική. Η κρυψορχία παρουσιάζει διάφορες μορφές: ψευδοκρυψορχία (ανασπώμενος όρχις), βουβωνική κρυψορχία, και κοιλιακή κρυψορχία.
Στην ψευδοκρυψορχία, ο όρχις που βρίσκεται ψηλά ψηλαφίζεται ανάμεσα στο όσχεο ή μέσα στο βουβωνικό πόρο και μπορεί να μετατοπιστεί εύκολα μέσα στο όσχεο. Η ιδιαιτερότητα είναι ότι σε ψυχρές συνθήκες ο όρχις βρίσκεται στη βουβωνική χώρα, ενώ σε ζεστές (π.χ. στο νερό της μπανιέρας και στο ζεστό κρεβάτι) μετακινείται στο όσχεο. Στη βουβωνική κρυψορχία οι όρχεις ψηλαφίζονται στη βουβωνική χώρα αλλά δεν μπορούν να μετακινηθούν τόσο μακριά ώστε να φτάσουν στο όσχεο.Στην κοιλιακή κρυψορχία ο όρχις δεν ψηλαφίζεται ούτε στο όσχεο ούτε στο βουβωνικό πόρο. Η κοιλιακή κρυψορχία επιβεβαιώνεται με υπερηχογράφημα στην κοιλιακή χώρα.
10. Υδροκήλη
Η συλλογή υγρού στην κοιλότητα που περιβάλλει τους όρχεις και προκαλεί συνήθως ανώδυνη διόγκωση του οσχέου, ή αίσθημα βάρους ή τάσης. Μπορεί να είναι ιδιοπαθής ή δευτεροπαθής (συνηθέστερα μετά από κάποια φλεγμονή, τραυματισμό ή και όγκο του όρχεως ή της επιδιδυμίδας). Διακρίνεται σε υδροκήλη του όρχεως, όταν το υγρό περιβάλλει τον όρχι, υδροκήλη ή κύστη του σπερματικού τόνου, όταν το υγρό περιορίζεται στους χιτώνες του σπερματικού τόνου και συγγενή (επικοινωνούσα) υδροκήλη, όταν υπάρχει επικοινωνία με την περιτοναϊκή κοιλότητα, λόγω παραμονής ανοιχτού του ελυτροπεριτοναϊκού πόρου. Οι περισσότερες περιπτώσεις συγγενούς υδροκήλης διορθώνονται αυτόματα πριν τη συμπλήρωση του πρώτου έτους της ζωής.