Υπάρχει τρόπος για να προβλεφθεί ποιες έγκυες κινδυνεύουν με προεκλαμψία, αυτή τη σοβαρή διαταραχή που χαρακτηρίζεται από υψηλή αρτηριακή πίεση και δυσλειτουργία των νεφρών και μπορεί να οδηγήσει σε πρόωρο τοκετό, επιληπτικές κρίσεις ακόμη και θάνατο.
Οι επιστήμονες με επικεφαλής τον Charles E. Chalfant, διαπίστωσαν ότι μπορούν να προβλέψουν τον κίνδυνο προεκλαμψίας εξετάζοντας τα λιπίδια στο αίμα των γυναικών κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Οι ερευνητές λένε ότι το εύρημά τους ανοίγει το δρόμο σε απλές εξετάσεις αίματος για τον έλεγχο των ασθενών.
Επιπλέον, η προσέγγιση λειτούργησε ανεξάρτητα από το εάν οι γυναίκες υποβάλλονταν σε θεραπεία με ασπιρίνη, η οποία συνήθως συνταγογραφείται σε γυναίκες που πιστεύεται ότι διατρέχουν κίνδυνο.
«Οι γιατροί αναζητούν απλές εξετάσεις για να προβλέψουν τον κίνδυνο προεκλαμψίας πριν την εμφάνιση των συμπτωμάτων. Αν και είναι γνωστό ότι στην προεκλαμψία συμβαίνουν αλλαγές σε ορισμένα επίπεδα λιπιδίων στο αίμα, δεν έχουν εγκριθεί ως χρήσιμοι βιοδείκτες. Η μελέτη μας παρουσιάζει την πρώτη ολοκληρωμένη ανάλυση των ειδών λιπιδίων, που συνθέτουν ένα χαρακτηριστικό προφίλ που σχετίζεται με την ανάπτυξη της προεκλαμψίας», δήλωσε ο Chalfant, από το Τμήμα Αιματολογίας και Ογκολογίας και το Τμήμα Κυτταρικής Βιολογίας του πανεπιστημίου.
«Το προφίλ των λιπιδίων θα μπορούσε να βελτιώσει σημαντικά την ικανότητα εντοπισμού ασθενών που χρειάζονται προληπτική θεραπεία, όπως ασπιρίνη, ή πιο προσεκτική παρακολούθηση για πρώιμα σημάδια της νόσου, ώστε η θεραπεία να ξεκινήσει εγκαίρως».
Κατανοώντας την προεκλαμψία
Η προεκλαμψία επηρεάζει έως και το 7% όλων των κυήσεων. Τα συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως την 20η εβδομάδα και περιλαμβάνουν υψηλή αρτηριακή πίεση, προβλήματα στα νεφρά και ανωμαλίες στην πήξη του αίματος. Η πάθηση σχετίζεται με επικίνδυνες επιπλοκές, όπως δυσλειτουργία των νεφρών και του ήπατος και επιληπτικές κρίσεις, καθώς και με αυξημένο δια βίου κίνδυνο καρδιακής νόσου για τις μητέρες. Εκτιμάται ότι κάθε χρόνο πεθαίνουν 70.000 γυναίκες σε όλο τον κόσμο λόγω της προεκλαμψίας και των επιπλοκών της.
Οι γιατροί συστήνουν συνήθως χαμηλή δόση ασπιρίνης για γυναίκες που διατρέχουν κίνδυνο, αλλά λειτουργεί μόνο στις μισές ασθενείς και αυτή πρέπει να ξεκινήσει μέσα στις πρώτες 16 εβδομάδες της εγκυμοσύνης – πολύ πριν εμφανιστούν τα συμπτώματα. Αυτό καθιστά ακόμη πιο σημαντικό τον έγκαιρο εντοπισμό των γυναικών που κινδυνεύουν και την καλύτερη κατανόηση της προεκλαμψίας γενικά.
Ο Chalfant και οι συνεργάτες του, ήθελαν να βρουν βιοδείκτες, δηλαδή βιολογικούς δείκτες, στο αίμα εγκύων γυναικών που θα μπορούσαν να αποκαλύψουν τον κίνδυνο εμφάνισης προεκλαμψίας. Εξέτασαν δείγματα πλάσματος αίματος που συλλέχθηκαν από 57 γυναίκες στις πρώτες 24 εβδομάδες της εγκυμοσύνης τους και στη συνέχεια εξέτασαν εάν οι γυναίκες εμφάνισαν προεκλαμψία. Οι ερευνητές βρήκαν σημαντικές διαφορές στα «βιοενεργά λιπίδια» στο αίμα των γυναικών που εμφάνισαν προεκλαμψία και εκείνων που δεν εμφάνισαν προεκλαμψία.
Αυτό, λένε οι ερευνητές, θα επιτρέψει στους γιατρούς να διαστρωματώσουν τον κίνδυνο εμφάνισης προεκλαμψίας στις γυναίκες, εξετάζοντας τις αλλαγές των λιπιδίων στο αίμα τους.
Οι αλλαγές αντιπροσωπεύουν ένα σημαντικό «λιπιδαιμικό αποτύπωμα», λένε οι επιστήμονες, που θα μπορούσε να είναι ένα χρήσιμο εργαλείο για τον εντοπισμό, την πρόληψη και την καλύτερη αντιμετώπιση της προεκλαμψίας.
«Η εφαρμογή της ολοκληρωμένης μας μεθόδου λιπιδαιμικού προφίλ στη συνήθη μαιευτική φροντίδα θα μπορούσε να μειώσει σημαντικά τη μητρική και νεογνική νοσηρότητα και θνησιμότητα», δήλωσε ο Chalfant. «Αποτελεί ένα παράδειγμα του πώς η εξατομικευμένη ιατρική θα μπορούσε να αντιμετωπίσει μια σημαντική πρόκληση για τη δημόσια υγεία».
Προεκλαμψία: Αίτια, Συμπτώματα και Θεραπεία – Πρόληψη μέσω διατροφής
Η προεκλαμψία είναι μια νόσος που εμφανίζεται μετά την 20η εβδομάδα κύησης με κύρια χαρακτηριστικά την υπέρταση και την πρωτεϊνουρία (παρουσία λευκώματος στα ούρα), με ή χωρίς εμφάνιση οιδημάτων. Ως υπέρταση ορίζεται η αυξημένη αρτηριακή πίεση >140/90mmHg και ως πρωτεϊνοουρία ορίζεται η παρουσία περισσότερων από 300mg πρωτεΐνης στα ούρα 24ώρου.
Στην προεκλαμψία εμφανίζεται για πρώτη φορά υπέρταση, συνήθως στο τρίτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης, καθώς και πρωτεϊνοουρία αν και δεν αποτελεί πλέον κριτήριο διάγνωσης σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες οδηγίες του Αμερικάνικου Κολλεγίου Γυναικολόγων και Μαιευτήρων.
Η προεκλαμψία μπορεί να επηρεάσει σημαντικά όργανα όπως την καρδιά, τους πνεύμονες, τους νεφρούς καθώς και το αίμα και να προκαλέσει αιμόλυση, πνευμονικό οίδημα, νεφρική ανεπάρκεια, αυξημένα ηπατικά ένζυμα και χαμηλά αιμοπετάλια. Ακόμη, μπορεί να επηρεάσει και το έμβρυο εξαιτίας της περιορισμένης παροχής αίματος από τον πλακούντα και να οδηγήσει σε ρήξη πλακούντα και καθυστερημένη εμβρυϊκή ανάπτυξη.
Προεκλαμψία: Σε ποια αίτια οφείλεται;
Πιθανή αίτια μπορεί να είναι η ανεπιτυχής εμφύτευση του πλακούντα, βλάβες στα τοιχώματα των αγγείων, προβλήματα στο ανοσοποιητικό σύστημα και η φτωχή διατροφή.
Οι γυναίκες με αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης είναι όσες πάσχουν από χρόνια υπέρταση ή είχαν εμφανίσει προεκλαμψία σε προηγούμενη εγκυμοσύνη, όσες έχουν σακχαρώδη διαβήτη, νεφρική νόσο, πάσχουν από αυτοάνοσο νόσημα, είναι παχύσαρκες, έχουν ηλικία άνω των 40 ετών, έχουν οικογενειακό ιστορικό ή πολύδυμη κύηση.
Προεκλαμψία: Ποια συμπτώματα πρέπει να σας αφυπνίσουν;
Στις περισσότερες γυναίκες δεν εμφανίζεται κάποιο σύμπτωμα και συνήθως είναι ελαφριάς μορφής και εντοπίζεται από το γυναικολόγο. Βέβαια, τα συχνότερα συμπτώματα που μπορεί να ενοχοποιούνται για την εμφάνιση της προεκλαμψίας είναι:
- ο ξαφνικός πονοκέφαλος,
- οι διαταραχές στην όραση όπου ξαφνικά οι εγκυμονούσες παραπονιούνται ότι έχουν θαμπώματα ή βλέπουν «μυγάκια»,
- ο ξαφνικός πόνος στην κοιλιακή χώρα, ιδιαίτερα δεξιά στην περιοχή του ήπατος που μπορεί να συνοδεύεται και από έμετους ή ναυτία,
- η μειωμένη ποσότητα ούρων και
- η ξαφνική αύξηση βάρους μεγαλύτερη από 1 κιλό την εβδομάδα.
Επίσης, επειδή η προεκλαμψία σχετίζεται με την ανάπτυξη του πλακούντα, ενδεχομένως να διαπιστωθεί καθυστερημένη εμβρυική ανάπτυξη σε επαναλαμβανόμενους υπερήχους.
Προεκλαμψία: Ποια είναι η θεραπεία;
Η πιο αποτελεσματική θεραπεία της προεκλαμψίας είναι ο τοκετός και η απομάκρυνση του πλακούντα από το σώμα της μητέρας. Μέχρι όμως να φτάσει εκεί η εγκυμονούσα μπορούμε να διαχειριστεί η κατάσταση της ανάλογα με τη βαρύτητα της νόσου καθώς και την εβδομάδα κύησης.
Συνηθίζεται γυναίκες με διαπιστωμένη προεκλαμψία να οδηγούνται σε πρόκληση τοκετού με τη χρήση ειδικών φαρμάκων ή σε καισαρική τομή όταν επιβάλλεται άμεσος τοκετός γιατί κινδυνεύει η μητέρα ή το βρέφος. Αν διαγνωστεί πολύ νωρίς, συστήνεται κατάκλιση στην εγκυμονούσα και περιορισμός των δραστηριοτήτων της ώστε να μειωθεί η αρτηριακή πίεση και να κερδηθεί χρόνος για το έμβρυο.
Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, απαιτείται νοσηλεία για εντατική παρακολούθηση τόσο της μητέρας όσο και του εμβρύου.
Προεκλαμψία: Πρόληψη και Αντιμετώπιση μέσω της διατροφής
Σωματικό βάρος
Η διατήρηση ενός φυσιολογικού βάρους πριν την εγκυμοσύνη καθώς και η τήρηση της προβλεπόμενης αύξησης βάρους κατά τη διάρκεια αυτής ανάλογα με το αρχικό βάρος της εγκυμονούσας, μπορούν να αποτελέσουν παράγοντα πρόληψης της προεκλαμψίας.
Θρεπτικά συστατικά
Κάποιες έρευνες συσχετίζουν την προεκλαμψία με την έλλειψη βιταμίνης Β12 και D, χωρίς όμως να υπάρχουν ισχυρές αποδείξεις. Η κατανάλωση ιχθυελαίων δε φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο. Παρολ’ αυτά, οι εγκυμονούσες θα μπορούσαν να ενισχύσουν τη διατροφή τους με ζωικά προϊόντα και γαλακτοκομικά, ώστε να μην εμφανίζουν ελλείψεις.
Αν και υπάρχουν ενδείξεις ότι το οξειδωτικό στρες ενδεχομένως εμπλέκεται στην εμφάνιση της προεκλαμψίας, η χρήση αντιοξειδωτικών συμπληρωμάτων βρίσκεται ακόμα σε πολύ αρχικό στάδιο διερεύνησης. Αρκετές έρευνες ασχολούνται με το κατά πόσο η έξτρα χορήγηση βιταμίνης Ε και C, μπορεί ιουσυμβάλλει στην πρόληψη της προεκλαμψίας. Τα έως τώρα αποτελέσματα δείχνουν ότι η χορήγησή τους δεν προλαμβάνει ή μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης της προεκλαμψίας και για αυτό απαιτούνται περαιτέρω έρευνες.
Μείωση Νατρίου
Η μείωση της κατανάλωσης νατρίου, κυρίως μέσω του αλατιού αλλά και του νατίου που υπάρχει κρυμμένο μέσα σε συσκευασμένες και επεξεργασμένες τροφές, φαίνεται να επιδρά στη μείωση της αρτηριακής πίεσης, χωρίς και πάλι να μπορεί να αποκλείσει το ενδεχόμενο εμφάνισης προεκλαμψίας. Καλό θα ήταν οι εγκυμονούσες να ακολουθούν μια ισορροπημένη διατροφή, ώστε να καλύπτουν τις ανάγκες τους σε θρεπτικά συστατικά, χωρίς να καταφεύγουν σε ακρότητες.