Πνιγμός: Τα καλοκαιρινά μπάνια στη θάλασσα μπορούν να αποτελέσουν υπό συνθήκες ακραίο κίνδυνο για τη ζωή. Άλλωστε από τις αρχές του καλοκαιριού έχουν καταγραφεί δεκάδες πνιγκοί στις ελληνικές θάλασσες.

Πνιγμός: Τι πρέπει να προσέχουμε για να αποφύγουμε τον κίνδυνο

1. Τα άτομα που δεν γνωρίζουν κολύμβηση θα πρέπει να κολυμπούν αυστηρά στα ρηχά νερά.

2. Τα άτομα θα πρέπει να γνωρίζουν πολύ καλά τη περιοχή και τα νερά που κολυμπούν

3. Είναι γνωστό ότι είναι πιο ασφαλές οι λουόμενοι να κολυμπούν παράλληλα προς την ακτή.

4. Η κολύμβηση σε βαθιά νερά απαιτεί μεγάλη προσοχή εκ μέρους του λουόμενου καθόσον πρέπει πάντα να εκτιμά σωστά την αντοχή του και την απόσταση από την ακτή.

5. Σε περίπτωση κοπώσεως δεν πρέπει να ξεχνά ο λουόμενος τον χρυσό κανόνα ξεκούρασης:

«Ύπτια θέση χωρίς ενεργητικές κινήσεις και εφόσον ξεκουραστεί παραμένει στην ίδια θέση όπου με ήπιες κινήσεις οδηγείται ΜΟΝΟ προς την ακτή».

6. Δεν πρέπει ΠΟΤΕ ο λουόμενος να επιχειρεί βουτιά στο νερό, είτε θαλάσσιο είτε γλυκό, εάν δεν γνωρίζει με σαφήνεια το βάθος του πυθμένα.

Πολλά άτομα έχουν υποστεί κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις ή/και κατάγματα σπονδυλικής στήλης με αποτέλεσμα τετραπληγία ή θάνατο, διότι επιχείρησαν βουτιά σε αβαθή νερά ενώ υπολόγιζαν ότι ήταν βαθιά.

7. Δεν πρέπει να κολυμπά ένα άτομο εάν προηγουμένως έχει καταναλώσει αλκοόλ.

8. Μετά από τα ημερήσια γεύματα και κυρίως το μεσημεριανό δεν επιτρέπεται η κολύμβηση.

9. Άτομα με χρόνια νοσήματα πρέπει να κολυμπούν εφόσον λάβουν τις απαραίτητες οδηγίες από τον ιατρό τους.

10. Η οδήγηση με οποιοδήποτε μεταφορικό μέσο σε λιμάνια ή άλλα σημεία που συνορεύουν με βαθιά νερά απαιτεί μεγάλη προσοχή, χαμηλές ταχύτητες και ιδιαίτερη μέριμνα για την αποφυγή κάθε ενδεχόμενου ατυχήματος.

Πνιγμός: Κύριο ρόλο παίζει η ηλικία

Το βρέφος και το μικρό παιδί είναι υπό την επίβλεψη των γονέων του, άρα η ευθύνη πέφτει σ’ αυτούς, στους οποίους άλλωστε απευθύνονται και οι οδηγίες πρόληψης και αντιμετώπισης του πνιγμού.

Ετσι, από τη βρεφική και νηπιακή ηλικία θα πρέπει να φροντίζουμε τα παιδιά μας να εξοικειώνονται με το νερό και να μαθαίνουν κολύμβηση. Μέχρι να μεγαλώσουν, εμείς θα πρέπει να τα επιτηρούμε και να παρεμβαίνουμε, όταν βλέπουμε ότι υπάρχει κάποιος κίνδυνος, που συνήθως προέρχεται από άλλους λουόμενους, οι οποίοι δυστυχώς δε σέβονται την παρουσία μικρών παιδιών.

Εννοείται ότι αποτελεί υποχρέωση να φορούν συνεχώς τα μπρατσάκια ακόμη κι όταν είναι έξω από το νερό. Και τούτο γιατί μπορεί κάποια στιγμή να μην τα προσέξουμε και να μπουν μόνα τους στη θάλασσα.

Στα μεγαλύτερα παιδιά και ιδιαίτερα στους εφήβους το θέμα του πνιγμού τίθεται τελείως διαφορετικά:

Ελπίζουμε ότι ήδη ξέρουν να κολυμπούν, γνωρίζουν και τηρούν τους κανόνες καλής συμπεριφοράς και συμμόρφωσης στη θάλασσα.

Είναι αυτονόητο ότι σταδιακά απομακρύνονται από την άμεση επίβλεψη των γονιών τους. Αρα θα πρέπει να τους έχουμε διδάξει επαρκώς τους μηχανισμούς αυτοπροστασίας, που θα τους προφυλάξει από το πιθανό ατύχημα.

Θα πρέπει να γνωρίζουν τον αυξημένο κίνδυνο ατυχήματος και πνιγμού κάτω από ειδικές συνθήκες, όταν λχ είναι κοντά σε βράχια ή σκάφη (ειδικά ταχύπλοα), όταν πηγαίνουν στα βαθιά ή όταν κάνουν επικίνδυνα παιχνίδια («πατητή»), τα οποία καλό είναι να μην κάνουν.

Σ’ αυτήν την ηλικία προτεραιότητα έχει η καλή γνώση των ορίων τους και της επικινδυνότητας όταν τα υπερβούν. Για παράδειγμα το γνωστό «μακροβούτι» αποτελεί πηγή κινδύνου για δύο λόγους:

Αφ’ ενός γιατί γίνεται το κλασσικό λάθος των πολλών και βαθιών αναπνοών πριν την κατάδυση με την εντύπωση ότι έτσι αποκτούν μεγαλύτερο απόθεμα οξυγόνου. Το μόνο που πετυχαίνουν είναι να μειώσουν το διοξείδιο του άνθρακα, που προκαλεί ζαλάδα και υπνηλία.

Αφ’ ετέρου, επειδή το μακροβούτι είναι ανταγωνιστικό, το κάθε παιδί προσπαθεί να πάει όσο πιο μακριά γίνεται. Οπότε κρατώντας την αναπνοή του παρατείνει την έλλειψη οξυγόνου. Ποιο είναι το όριο; Δεν υπάρχει. Γιατί, αν το παιδί χάσει τις αισθήσεις του μέσα στο νερό, θα επιβεβαιωθεί με τον πιο δραματικό τρόπο ότι είχε περάσει το όριο του.

Συμπληρωματικά με τα παραπάνω ο κίνδυνος πνιγμού αυξάνει αν προστεθούν κι άλλοι παράγοντες που επιτείνουν την κόπωση και τη μειωμένη αντίδραση, όπως ξενύχτι, έντονη σωματική άσκηση, παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο, φαγητό πριν το μπάνιο, κατανάλωση οινοπνεύματος κλπ.

Πώς αντιδρούμε όταν βρεθούμε αντιμέτωποι με περιστατικό πνιγμού

Ομως στην περίπτωση που θα βρεθούμε μπροστά σε ένα επεισόδιο πνιγμού καλό θα είναι να ξέρουμε όχι μόνο τι πρέπει αλλά και τι δεν πρέπει να κάνουμε:

Αν πρόκειται για βρέφος ή νήπιο η παρέμβαση μας είναι σχετικά πιο εύκολη, καθ’ όσον το μικρό αναλογικά μέγεθος του παιδιού μας επιτρέπει να κάνουμε πιο εύκολα τις σωστές κινήσεις διάσωσης:

Να βγάλουμε άμεσα το παιδί από το νερό.

Πνιγμός: Πώς θα τον προλάβουμε και πώς θα τον αντιμετωπίσουμε

Να αξιολογήσουμε ταχέως την κατάστασή του:

Αν αναπνέει, οπότε πιθανότατα θα κλαίει και θα βήχει, πρακτικά δεν κάνουμε τίποτα, παρά το δίνουμε στην αγκαλιά των γονιών του, οι οποίοι με τη σειρά τους θα πρέπει να φροντίσουν για την περαιτέρω αντιμετώπιση. Το πιο σωστό είναι άμεσα να αναζητήσουν ειδική βοήθεια σε κάποιο κέντρο υγείας.

Αν δεν αναπνέει και είναι αναίσθητο, το ξαπλώνουμε ανάσκελα, καθαρίζουμε μέσα το στόμα από τυχόν περιεχόμενο και κάνουμε αναπνοή στόμα με στόμα και μύτη.

Ομως στην περίπτωση που θα βρεθούμε μπροστά σε ένα επεισόδιο πνιγμού καλό θα είναι να ξέρουμε όχι μόνο τι πρέπει αλλά και τι δεν πρέπει να κάνουμε.

Οι λανθασμένοι και επικίνδυνοι χειρισμοί «αφαίρεσης νερού από τους πνεύμονες» είναι ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΙ και ΑΝΕΠΙΤΡΕΠΤΟΙ.

Κατ’ αρχάς, γιατί δεν ξέρουμε αν οι πνεύμονες έχουν νερό. Όμως, ακόμη και αν έχουν, το νερό δε μπορεί να βγει με οποιοδήποτε χειρισμό.

Οι πνεύμονες δεν είναι μια σακούλα, που γεμίζει κι αδειάζει εύκολα. Οι πνεύμονες αποτελούνται από εκατομμύρια μικροσκοπικές κυψελίδες, που δύσκολα γεμίζουν με νερό μέσω της αναπνοής λόγω αντίθετων αντανακλαστικών (βήχας). Όταν όμως γεμίσουν με νερό είτε γιατί το θύμα παρέλυσε, είτε μέσω της κυκλοφορίας, γνωστό ως πνευμονικό οίδημα, αυτό αντιμετωπίζεται με χορήγηση φαρμάκων, οξυγόνου και αναπνευστική υποστήριξη, άρα απαιτείται νοσηλεία στο νοσοκομείο, πιθανότατα σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας.

Το πιο πιθανό, μάλλον σίγουρο, είναι ότι μ’ αυτήν την κίνηση (χειρισμοί «αφαίρεσης νερού από τους πνεύμονες») θα προκαλέσουμε αναγωγή γαστρικού υγρού και τροφών από το στομάχι και εισρόφηση από τον πνεύμονα.

Ο μηχανισμός του πνιγμού

Εδώ θα πρέπει να εξηγηθεί ποιος είναι ο μηχανισμός του πνιγμού, που άμεσα εξηγεί τι πρέπει και τι δεν πρέπει να κάνουμε:

Αρχικά, όταν το θύμα βρεθεί μέσα στο νερό, αυτόματα κρατάει την αναπνοή του, που έχει ως επακόλουθο τη μείωση του οξυγόνου στο αίμα (υποξαιμία).

Αν ταυτόχρονα κάνει κινήσεις πανικού, που αυξάνουν την κατανάλωση οξυγόνου από τους μυς, η έλλειψη του είναι πλήρης (ανοξαιμία). Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να χάσει τις αισθήσεις του και να χαλαρώσει.

Τότε το νερό εισέρχεται στουςαεροφόρους οδούς, αντανακλαστικά προκαλεί λαρυγγόσπασμο και άπνοια, με αποτέλεσμα εγκεφαλική ανοξία. Αν σε αυτή τη φάση το θύμα δεν ανασυρθεί από τη θάλασσα, παρουσιάζει λόγω της ανοξίας βραδυκαρδία και μετά καρδιακή ανακοπή, οπότε σταματάει τελείως να πηγαίνει αίμα στον εγκέφαλο (ισχαιμία).

Με βάση τα παραπάνω η αντιμετώπιση του πνιγμού δε διαφέρει από την αντιμετώπιση της καρδιοαναπνευστικής ανακοπής, άρα συνίσταται στην εφαρμογή της ολοκληρωμένης τεχνικής της καρδιοαναπνευστικής αναζωογόνησης.

Με τα παραπάνω πλέον ως γνώσεις αν πρόκειται για μεγάλο παιδί ή έφηβο (ακόμη και ενήλικα) ακολουθούμε πιστά τους κανόνες της ΚΑΑ:

Φροντίζουμε για την ασφάλεια του διασώστη, ο οποίος θα πρέπει να προσεγγίζει το θύμα πάντα από πίσω, ακόμη και αν είναι αναίσθητο. Είναι δυστυχώς παρατηρημένο ότι ο «πνιγόμενος» πάνω στον πανικό του μπορεί να πνίξει το διασώστη του, τον οποίο «βλέπει» ως σανίδα σωτηρίας.

Αμεσα φωνάζουμε για βοήθεια και αν μπορούμε πάμε κοντά του περισσότερα από ένα άτομα μαζί με σωσίβιο ή σανίδα. Αυτός που φαίνεται να ξέρει καλύτερα από τους άλλους κάνει και το συντονισμό.

Αν το θύμα, όταν το έχουμε βγάλει από τη θάλασσα, αναπνέει και μαζί βήχει, το ξαπλώνουμε στο πλάι σε θέση ανάπαυσης. Αν υπάρχει κοντά φιάλη του χορηγούμε οξυγόνο.

Αν δεν αναπνέει τον τοποθετούμε ανάσκελα, βάζουμε το κεφάλι σε έκταση και κάνουμε τεχνητή αναπνοή στόμα με στόμα.

Αν δεν έχει σφυγμό κάνουμε θωρακικές συμπιέσεις (καρδιακές μαλάξεις) εναλλάξ με τις τεχνητές αναπνοές,σε συχνότητα 30:2.

Παράλληλα αναζητούμε εξειδικευμένη βοήθεια, αν υπάρχει τέτοια δυνατότητα.

Προσπαθούμε να βρούμε λύση ταχείας μεταφοράς, χωρίς να σταματάμε την προσπάθεια ανάνηψης.

Τι πρέπει να προσέχουν οι γονείς όταν πηγαίνουν τα παιδιά τους για μπάνιο στη θάλασσα