Οι ψείρες της κεφαλής είναι συνηθέστερες μεταξύ των παιδιών προσχολικής ηλικίας.

Η εμφάνισή τους προκαλεί μεγάλη ανησυχία στους γονείς, γιατί θεωρούν ότι αφενός είναι δύσκολο να αντιμετωπιστούν αφετέρου ότι μπορούν να μεταδοθούν πολύ εύκολα μέσα στην οικογένεια.

Σύμφωνα με επιδημιολογικές μελέτες, την τελευταία πενταετία στην Ελλάδα, το ποσοστό των παιδιών που προσβάλλονται κάθε χρόνο από ψείρες της κεφαλής κυμαίνεται από 5% έως 36%.

Τα παιδιά 3 έως 10 ετών, είναι οι ηλικίες που προσβάλλονται συχνότερα. Τα κορίτσια παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο λόγω της μεγαλύτερης επαφής μεταξύ τους (αγγίζουν τα κεφάλια τους) κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού ή της ομιλίας, σε σχέση με τα αγόρια που προτιμούν το ελεύθερο παιχνίδι.

Πόσο ζουν οι ψείρες

Η ψείρα είναι ένα μικροσκοπικό έντομο γκρίζου χρώματος. Διαθέτει τρία ζευγάρια ειδικά διαμορφωμένα πόδια με τα οποία προσκολλάται στο στέλεχος της τρίχας της κεφαλής των παιδιών. Η ενήλικη θηλυκή ψείρα γεννά περίπου 300 ωάρια-κόνιδες τα οποία 6-10 ημέρες μετά την γονιμοποίηση, γίνονται νύμφες που με τη σειρά τους σε 10 ημέρες γίνονται ώριμες ψείρες.

Οι ενήλικες ψείρες ζουν περίπου 30 μέρες. Τα ωάρια προσκολλώνται στα μαλλιά χρησιμοποιώντας μία κολλώδη ουσία που ονομάζεται χιτίνη και η οποία είναι αδιάλυτη σε νερό και εναποτίθενται κοντά στο δέρμα της κεφαλής, έτσι ώστε η θερμότητα και η υγρασία από το κεφάλι του ανθρώπου να τα επωάζει.

Οι ψείρες προτιμούν τις ινιακές και τις περιοχές πίσω από τα αυτιά αλλά μπορούν να βρεθούν οπουδήποτε στο κεφάλι.

Τα παιδιά που έχουν μολυνθεί, συνήθως δεν έχουν περισσότερες από 10 -12 ζωντανές ψείρες στο κεφάλι τους αλλά έχουν πολλές εκατοντάδες κόνιδες.

Ψείρες: Τρόποι μετάδοσης

Οι ψείρες είναι παράσιτο που ζει στο δέρμα του ανθρώπου και μπορεί να επιβιώσει μόνο από το ανθρώπινο αίμα, γι’ αυτό δεν προσβάλει τα ζώα. Χρειάζονται αρκετά γεύματα αίματος καθημερινά και οι ψείρες πεθαίνουν, εάν παραμείνουν εκτός του δέρματος του ανθρώπου για δύο ημέρες.

Μεταδίδονται κυρίως με άμεση επαφή κεφάλι με κεφάλι, καθώς δεν έχουν φτερά και δεν μπορούν να αναπηδήσουν ή να πετάξουν, ωστόσο διαθέτουν μία εκπληκτική ικανότητα να σκαρφαλώνουν γρήγορα από μαλλί σε μαλλί, όταν αυτό είναι στεγνό. Όταν τα μαλλιά είναι βρεγμένα, οι ψείρες μετακινούνται δύσκολα. Αυτό τις καθιστά ευάλωτες και είναι η στιγμή που μπορούν να απομακρυνθούν με τη βοήθεια ειδικά σχεδιασμένης χτένας.

Τα ρούχα και άλλα αντικείμενα, όπως χτένες, καπέλα, κράνη και άλλα προσωπικά αντικείμενα μπορούν να μεταδώσουν τις ψείρες αλλά σε μικρότερο βαθμό. Οι μελέτες έχουν δείξει ότι η πιθανότητα μεταφοράς ζωντανής φθείρας από το τριχωτό της κεφαλής στο μαξιλάρι είναι μόλις 4%.

Ψείρες: Συμπτώματα

Τα τσιμπήματα των ψειρών μπορούν να προκαλέσουν διάφορα συμπτώματα. Ο κνησμός και η αίσθηση του «κάτι που σέρνεται στο κεφάλι» είναι τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα. Η συνεχής φαγούρα και το ξύσιμο μπορεί να προκαλέσουν εκδορές του τριχωτού της κεφαλής και δευτερογενείς βακτηριακές λοιμώξεις (π.χ. μόλυνση από σταφυλόκοκκο).

Τα άτομα με παρασιτώσεις μπορεί επίσης να παρουσιάζουν πυρετό, λεμφαδενοπάθεια, κεφαλαλγία, εξάνθημα και υπερβολική κερατινοποίηση του τριχωτού της κεφαλής (μεγάλες πλάκες πιτυρίδας). Τα συμπτώματα αυτά εκφράζουν την ασθένεια πενικιλία η οποία σχετίζεται με τη δραστηριότητα των ψειρών και είναι αποτέλεσμα τακτικών τσιμπημάτων από παράσιτα, κατά τη διάρκεια των οποίων εισάγονται στο δέρμα του ανθρώπου ερεθιστικές ουσίες που περιέχονται στη σίελο των ψειρών. Αυτά τα συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως ένα μήνα με ενάμιση μήνα μετά τη μόλυνση.

Ωστόσο, η πενικιλία δεν είναι μια απειλητική για τη ζωή ασθένεια. Μόνο σε σπάνιες και ειδικές περιπτώσεις, οι ψείρες μπορούν να μεταδώσουν άλλες ασθένειες.

Ψείρες: Θεραπεία

Είναι σημαντικό πριν από τη θεραπεία, να έχουμε βεβαιωθεί για την ύπαρξη ψειρών. Πιτυρίδα, αποξηραμένο σπρέι μαλλιών, χνούδι, άμμος μπορούν εύκολα να μπερδέψουν τους γονείς. Είναι καλύτερα ο έλεγχος να γίνεται όταν τα μαλλιά είναι βρεγμένα, χρησιμοποιώντας ένα δυνατό λευκό φως και έναν μεγεθυντικό φακό. Η χρήση μιας ειδικής χτένας με πολύ λεπτά δόντια (χτενάκι) είναι πολύ βοηθητική.

Μόλις επιβεβαιωθεί η προσβολή της κεφαλής από ψείρες, η θεραπεία περιλαμβάνει μια πολυπαραγοντική προσέγγιση με ειδικά σκευάσματα αντιφθειρικής αγωγής, μηχανική απομάκρυνση και περιβαλλοντικά μέτρα για να μην συνεχιστεί η μετάδοση και να μην επανεμφανιστούν οι ψείρες.

Η χρήση των ειδικών σκευασμάτων πρέπει να γίνεται με προσοχή, ακολουθώντας την επισήμανση στη συσκευασία και μετά από τη συμβουλή του παιδιάτρου ή του δερματολόγου.

Εάν οι ψείρες κινούνται αργά ή είναι νεκρές 8 έως 12 ώρες μετά τη θεραπεία, τότε η αντιφθειρική αγωγή έχει δράσει αποτελεσματικά. Εάν όμως οι ψείρες είναι τόσο δραστήριες όσο πριν από τη θεραπεία, τότε μπορεί να χρειαστεί συμπληρωματική αγωγή. Συνιστάται, η επανάληψη της θεραπείας 7 έως 10 ημέρες μετά την αρχική εφαρμογή για να σκοτωθούν τυχόν νεοεκκολαφθείσες ψείρες. Θυμηθείτε πως ο κνησμός μπορεί να παραμείνει για 7 έως 10 ημέρες μετά την επιτυχή θεραπεία και δεν πρέπει να παρερμηνευτεί ως αποτυχία της αγωγής.

Ψείρες: Πρόληψη

Οι περισσότεροι ειδικοί τάσσονται υπέρ της φυσικής απομάκρυνσης των ωαρίων-κονίδων σε συνδυασμό με τη χρήση ενός φυτικού σκευάσματος για την πρόληψη της επανεμφάνισης της λοίμωξης από αναδυόμενες νύμφες που μπορεί να έχουν επιβιώσει από τη θεραπεία. Για αυτή τη χρονοβόρα διαδικασία, χρησιμοποιείται μία χτένα με λεπτό δόντι (χτενάκι). Επιπλέον, τα μαλλιά πρέπει να χτενίζονται καθημερινά έως ότου δεν παρατηρούνται κόνιδες. Το χτένισμα θα πρέπει να ξεκινά χωρίζοντας τα βρεγμένα μαλλιά σε μικρά τμήματα. Η διαδικασία μπορεί να διαρκέσει μία ώρα ή περισσότερο κάθε μέρα για αρκετές ημέρες. Για να αποσπάσετε την προσοχή των μικρών παιδιών όσο διαρκεί το χτένισμα, μπορείτε να τα απασχολήσετε με ένα παιχνίδι ή τα αγαπημένα τους κινούμενα σχέδια.

Περιβαλλοντικά μέτρα

Η απολύμανση του χώρου και των ρούχων είναι αμφιλεγόμενη προσέγγιση που όμως είναι πολύ δημοφιλής.

Ωστόσο, το Κέντρο Ελέγχου Λοιμώξεων της Αμερικής –CDC, συνιστά όλα τα ρούχα και τα κλινοσκεπάσματα που έρχονται σε επαφή με το μολυσμένο άτομο 2 ημέρες πριν από τη θεραπεία, να πλένονται με ζεστό νερό και να τοποθετούνται σε στεγνωτήριο στον καυτό κύκλο ή να στεγνώνουν φυσικά στον ήλιο. Τα αντικείμενα που δεν πλένονται (π.χ. παιχνίδια) μπορούν να τοποθετηθούν σε πλαστικές σακούλες μέχρι να απαλλαγεί το κεφάλι του παιδιού από τις ψείρες. Απαιτείται επίσης η απολύμανση των χτενών και των βουρτσών με ζεστό νερό ή αλκοόλ.

Σε κάθε περίπτωση, θυμηθείτε πως οι ψείρες είναι ένα πολύ συνηθισμένο φαινόμενο και δεν θα πρέπει να αποτελούν «στίγμα» ή παράγοντα ψυχολογικής επιβάρυνσης για το παιδί. Με τον τακτικό έλεγχο, τη σωστή πρόληψη και την κατάλληλη αγωγή, μπορείτε να αντιμετωπίσετε το πρόβλημα και να περιορίσετε τον κίνδυνο της αναμόλυνσης.