Ροχαλητό και παιδιά: Γιατί συμβαίνει; Τα αίτια
Το ροχαλητό, ως γνωστό, είναι ήχος που παράγεται κατά την διάρκεια του ύπνου και μπορεί να επιφέρει αφύπνιση στους υπολοίπους, έστω και αν προέρχεται από ένα παιδί. Τα αίτια του ροχαλητού όμως στα παιδιά είναι διαφορετικά απ΄ ότι στους ενήλικες. Το συχνότερο αίτιο στα παιδιά είναι η μερική απόφραξη του ρινοφάρυγγα ή/και του οροφάρυγγα δηλαδή του πίσω μέρους της μύτης ή/και του πίσω μέρος του στόματος. Αυτό μπορεί να υπεισέλθει περιστασιακά από ένα απλό κρυολόγημα ή εποχιακή αλλεργική ρινίτιδα, αλλά και πιο μόνιμα από υπερτροφία των αδενοειδών (κρεατάκια) ή/και των αμυγδαλών.
Το ροχαλητό όμως στα παιδιά, πέραν της ενοχλητικής φύσης του, δεν εμπεριέχει κανένα απολύτως κίνδυνο για την υγεία του παιδιού. Είναι συνήθως παροδικό και υποχωρεί με την ανάπτυξη του παιδιού και την υποχώρηση της υπερτροφίας των αδενοειδών. Λόγος ανησυχίας υπάρχει μόνο εάν το ροχαλητό συνοδεύεται από υπνική άπνοια.
Τι είναι η υπνική άπνοια;
Η υπνική άπνοια είναι η επαναλαμβανόμενη διακοπή της αναπνοής τόσο από το στόμα όσο και από τη μύτη κατά την διάρκεια του ύπνου, για μικρό χρονικό διάστημα (συνήθως μερικά δευτερόλεπτα). Η υπνική άπνοια συνήθως συνοδεύεται από ροχαλητό. Η άπνοια μπορεί να είναι αποφρακτική (λόγω απόφραξης της αναπνευστικής οδού) αλλά κάποτε μπορεί να είναι και κεντρική (λόγω εγκεφαλικής δυσλειτουργίας του κέντρου της αναπνοής). Η συχνότερη άπνοια στα παιδιά είναι η αποφρακτική.
Γιατί είναι σημαντική η έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση της υπνικής άπνοιας;
Η υποξαιμία δηλ. η χαμηλή οξυγόνωση του αίματος που δημιουργεί η άπνοια, μαζί με την κακή ποιότητα ύπνου και τις παρατεταμένες μυϊκές προσπάθειες αποκατάστασης της αναπνοής μπορούν να επιφέρουν σοβαρά προβλήματα στην ανάπτυξη και την υγεία του παιδιού. Προβλήματα όπως απώλεια βάρους, πνευμονία, υπέρταση και καρδιακή ανεπάρκεια. Επίσης μπορούν να επιφέρουν νευροψυχολογικές διαταραχές όπως υπερκινητικότητα, νευρικότητα, κόπωση καθώς και χαμηλές επιδόσεις στο σχολείο.
Διάγνωση υπνικής άπνοιας
Η διάγνωση της υπνικής άπνοιας στα παιδιά είναι στις περισσότερες περιπτώσεις καθαρά κλινική, σε αντίθεση με τους ενήλικες στους οποίους χρειάζονται επιπλέον εξετάσεις. Αυτό σημαίνει ότι βασίζεται κυρίως στο ιστορικό που περιγράφεται από τους γονείς και στην κλινική εξέταση από τον γιατρό. Στις περιπτώσεις που υπάρχουν αμφιβολίες όσον αφορά την διάγνωση ή τον διαχωρισμό μεταξύ κεντρικής και αποφρακτικής άπνοιας, τότε επιπρόσθετες εξετάσεις μπορούν να βοηθήσουν. Βιντεογράφηση του παιδιού κατά την διάρκεια του ύπνου για μικρό χρονικό διάστημα μπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιμη. Σε ειδικές περιπτώσεις χρήσιμο μπορεί να είναι και το παλμικό οξύμετρο που καταμετρά την οξυγόνωση του αίματος κατά την διάρκεια του ύπνου.
Υπνική άπνοια – Θεραπεία
Η θεραπεία εξαρτάται εξ’ολοκλήρου από το είδος της υπνικής άπνοιας στο παιδί (αποφρακτικής ή κεντρικής) και από τα αίτια που το προκαλούν. Συνήθως, η απόφραξη είναι λόγω αδενο-αμυγδαλικής υπερτροφίας και η άπνοια θεραπεύεται εντελώς με αδενοειδεκτομή και αμυγδαλεκτομή. Εάν δε η απόφραξη συνοδεύεται και από αλλεργική ρινίτιδα, που είναι συχνή στα παιδιά, τότε θεραπεία με επιπλέον ρινικά στεροειδή σπρέι ή σταγόνες για κάποιο χρονικό διάστημα μπορεί να βοηθήσει. Σπανιότερα, συνήθως σε παιδιά με κρανιοπροσωπικά σύνδρομα και νευρολογικές διαταραχές χρειάζεται χρόνια θεραπεία με ειδική συσκευή παροχής αέρα θετικής πίεσης (CPAP) από την μύτη για να κρατά την αναπνευστική οδό ανοιχτή. Σπάνια, και σε εξαιρετικά σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί ακόμα και σωλήνας τραχειοστομίας.
Ροχαλίζετε; Δείτε από τι κινδυνεύετε
Σημαντικό κίνδυνο για την υγεία του ανθρώπου μπορεί να προκαλέσει το διαρκές έντονο ροχαλητό, σύμφωνα με πρόσφατη επιστημονική μελέτη που δημοσιεύθηκε στην Journal of Respiratory Research.
Όπως αναφέρουν στα συμπεράσματά τους οι ερευνητές, στους ανώτερους αεραγωγούς που προκαλούνται από τις επαναλαμβανόμενες δονήσεις. «Αυτό, με τη σειρά του, μπορεί να προκαλέσει δυσλειτουργία στην κατάποση και να καταστήσει τα άτομα πιο ευάλωτα στην εμφάνιση άπνοιας κατά τον ύπνο», αναφέρει ο χειρουργός Ωτορινολαρυγγολόγος Μηνάς Αρτόπουλος.
Στόχος των ερευνητών στη συγκεκριμένη μελέτη ήταν να εντοπιστούν οι βλάβες που προκαλούνται λόγω της δόνησης, αλλά και ο μηχανισμός επούλωσης της ανώτερης οδού των αεραγωγών.
«Σύμφωνα με εκτιμήσεις των ερευνητών, υπάρχουν ενδείξεις ότι η έρευνα θα οδηγήσει σε έγκαιρα προληπτικά μέτρα και μακροπρόθεσμα θα ενισχύσει την επούλωση των ιστών που έχουν υποστεί βλάβη και προκαλούνται από ροχαλητό» προσθέτει ο κ. Αρτόπουλος και συνεχίζει: «οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι τα άτομο με έντονο ροχαλητό και υπνική άπνοια έχουν νευρομυικές βλάβες στην ανώτερη αναπνευστική οδό. Οι τραυματισμοί μπορούν να παρατηρηθούν τόσο σε δομικό όσο και σε μοριακό επίπεδο. Επίσης, παρατήρησαν μια συσχέτιση μεταξύ της δυσλειτουργίας της κατάποσης και του ροχαλητού, καθώς και μιας σχέσης μεταξύ της βλάβης των νεύρων και της αποφρακτικής άπνοιας του ύπνου».
Η άπνοια ύπνου, όπως αναφέρουν οι Ω.Ρ.Λ, χαρακτηρίζεται από επανειλημμένη κατάρρευση της ανώτερης αναπνευστικής οδού που οδηγεί σε αναπνευστική ανακοπή κατά τη διάρκεια του ύπνου, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων.
Οι μελέτες δείχνουν ότι οι άνθρωποι που ροχαλίζουν συνεχώς βαριά και έχουν άπνοια εμφάνισαν απώλεια νεύρων και μυϊκής μάζας στο μαλακό ουρανίσκο. Επιπλέον, οι προσπάθειες του σώματος να θεραπεύσει τον κατεστραμμένο ιστό διαταράχθηκαν με αποτέλεσμα μια ανώμαλη δομή των μυών.
Ένα άλλο ενδιαφέρον συμπέρασμα είναι ότι οι μυικές ίνες στη μαλακή υπερώα είχαν διαταραχθεί σε ότι αφορά στην οργάνωση ορισμένων δομικών πρωτεϊνών. Αυτές οι πρωτεΐνες σταθεροποιούν τα οργανίδια του μυϊκού κυττάρου και υποστηρίζουν τις κυτταρικές δομές που σχετίζονται με την παραγωγή ενέργειας και τη συστολή των μυϊκών ινών. Οι ερευνητές διαπίστωσαν επίσης ότι ένας νευροδιαβιβαστής που φυσιολογικά συνδέεται με την επούλωση και την αναγέννηση των νευρώνων ήταν παρόν στα μυϊκά κύτταρα.
«Αυτό το εύρημα δείχνει ότι ο ανθρώπινος οργανισμός προσπαθεί να θεραπεύσει τους τραυματισμούς, αλλά οι επαναλαμβανόμενες δονήσεις του ροχαλητού εμποδίζουν την κατάλληλη επούλωση. Γίνεται ένας φαύλος κύκλος, όπου το ροχαλητό προκαλεί βλάβη και ταυτόχρονα διαταράσσει την επούλωση των τραυματισμών, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε δυσχέρεια κατάποσης και άπνοια ύπνου.
Τα παραπάνω ευρήματα δίνουν μια σαφέστερη εικόνα των επιδράσεων των κραδασμών, οι οποίοι με τη σειρά τους αυξάνουν τις δυνατότητες εξεύρεσης τρόπων πρόληψης βλαβών και ενίσχυσης των διαδικασιών επούλωσης του σώματος» καταλήγει ο κ. Αρτόπουλος.