Ο σταφυλόκοκκος προκαλεί πολλά είδη λοιμώξεων στο σώμα μας. Οι λοιμώξεις αυτές ξεκινούν από μικρά δερματικά προβλήματα έως πολύ σοβαρά (π.χ. σήψη, ενδοκαρδίτιδα). Ως αποτέλεσμα, τα σημεία και τα συμπτώματα των λοιμώξεων ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό, ανάλογα με τη θέση και τη σοβαρότητα της λοίμωξης.
Περισσότερα από 30 είδη βακτηρίων σταφυλόκοκκου προκαλούν λοιμώξεις, αλλά ο πιο κοινός σταφυλόκοκκος προκαλείται από το βακτήριο Staphylococcus aureus.
Σταφυλόκοκκοι μπορούν να βρεθούν κανονικά στη μύτη (στα ρουθούνια – ρινικός σταφυλόκοκκος) και στο δέρμα (και λιγότερο συχνά σε άλλες θέσεις) περίπου 25% -30% των υγιών ενηλίκων και σε 25% των εργαζομένων του νοσοκομείου. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, τα βακτήρια δεν προκαλούν ασθένεια. Ωστόσο μια βλάβη στο δέρμα ή τραυματισμός μπορεί να επιτρέψει στα βακτήρια να ξεπεράσουν τους φυσικούς προστατευτικούς μηχανισμούς του δέρματος, οδηγώντας σε μόλυνση.
Σταφυλόκοκκος: Ομάδες κινδύνου
Ο καθένας μπορεί να πάθει μόλυνση από σταφυλόκοκκο, όμως ορισμένες συνθήκες θέτουν κάποιες κατηγορίες ανθρώπων σε μεγαλύτερο κίνδυνο:
- Νεογέννητα
- Γυναίκες που θηλάζουν
- Διαβήτης
- Αγγειακή νόσος ή πνευμονοπάθεια
- Καρκίνος
- Εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα
- Εκείνοι που κάνουν ενέσιμη χρήση ναρκωτικών ή φαρμάκων
- Τραυματισμοί του δέρματος ή δερματικές διαταραχές
- Χειρουργικές τομές
- Χρήση ενδοφλέβιων καθετήρων
Σταφυλόκοκκος: Δερματικές λοιμώξεις
Ο σταφυλόκοκκος προκαλεί πολλούς διαφορετικούς τύπους μολύνσεων. Οι περισσότερες από τις λοιμώξεις προκαλούν εντοπισμένη φλεγμονή, ή θύλακες μόλυνσης που ονομάζονται αποστήματα. Επιφανειακές λοιμώξεις του δέρματος, όπως έκζεμα (μορφή αποξήρανσης του δέρματος) ή κυτταρίτιδας (λοίμωξη των υποστρωμάτων του δέρματος) είναι οι πιο συχνές.
Οι γυναίκες που θηλάζουν μπορεί να πάθουν μια λοίμωξη από σταφυλόκοκκο στο στήθος που ονομάζεται μαστίτιδα, η οποία μπορεί να απελευθερώσει βακτήρια στο γάλα της μητέρας.
Ο σταφυλόκοκκος γεννητικών οργάνων είναι συνήθως ασυμπτωματικός καθώς στα γεννητικά όργανα (κυρίως στον κόλπο, τον τράχηλο και τα κολπικά υγρά) ο σταφυλόκοκκος είναι μέρος της φυσιολογικής χλωρίδας της περιοχής και συνήθως δεν προκαλεί προβλήματα ούτε υπογονιμότητα
- Τα βακτήρια σταφυλόκοκκου στους πνεύμονες μπορεί να προκαλέσουν πνευμονία.
- Όταν ο σταφυλόκοκκος εισέρχεται στα οστά μπορεί να προκαλέσει οστεομυελίτιδα.
- Η λοίμωξη από σταφυλόκοκκο στο αίμα μπορεί να μολύνει την καρδιά ή τις καρδιακές βαλβίδες (ενδοκαρδίτιδα).
Αν η λοίμωξη περάσει στην κυκλοφορία του αίματος μπορεί να εξαπλωθεί σε άλλα όργανα και να προκαλέσει πολύ σοβαρές και απειλητικές για τη ζωή του ατόμου λοιμώξεις, όπως βακτηριαιμία ή σηψαιμία. Η σήψη μπορεί να οδηγήσει σε καταπληξία ή πολλαπλή κατάρρευση οργάνων, η οποία μπορεί γρήγορα να οδηγήσει σε θάνατο
Σηψαιμία
Η σηψαιμία εμφανίζεται όταν τα βακτήρια εισέρχονται μαζικά στην κυκλοφορία του αίματος ενός ατόμου. Ο πυρετός και η χαμηλή αρτηριακή πίεση είναι σημάδια σηψαιμίας. Η μαζική δίοδος των σταφυλοκόκκων στο αίμα επηρεάζει όλα τα ζωτικά όργανα όπως τον εγκέφαλο, την καρδιά, τα νεφρά και μπορεί να απειλήσει την ζωή.
Σταφυλόκοκκος: Λοιμώξεις και συμπτώματα
Οι λοιμώξεις του δέρματος που προκαλούνται από βακτήρια σταφυλόκοκκου περιλαμβάνουν:
Σπυράκια με πύον
Ο πιο κοινός τύπος της μόλυνσης στρεπτόκοκκου είναι τα σπυράκια με πύον που μπορεί να αναπτυχθούν σε ένα θύλακα τρίχας ή σε κάποιον σμηγματορροϊκό αδένα του δέρματος (οι αδένες που εκκρίνουν τα φυσικά έλαια της επιδερμίδας). Το δέρμα πάνω από τη μολυσμένη περιοχή γίνεται συνήθως κόκκινο και πρήζεται. Αυτά τα σπυράκια εμφανίζονται πιο συχνά κάτω από τα χέρια ή γύρω από τη βουβωνική χώρα ή στους γλουτούς.
Μολυσματικό κηρίο
Πρόκειται για μια πολύ μεταδοτική και, συχνά, επώδυνη λοίμωξη του δέρματος που μπορεί να προκληθεί μεταξύ άλλων και από βακτήρια σταφυλόκοκκου. Το μολυσματικό κηρίο εκδηλώνεται συνήθως με μεγάλες φουσκάλες που μπορεί να στάζουν υγρό και να δημιουργήσουν ένα σκούρο επικάλυμμα.
Κυτταρίτιδα
Η κυτταρίτιδα (λοίμωξη του στα βαθύτερα στρώματα του δέρματος) προκαλεί ερυθρότητα και πρήξιμο στην επιφάνεια του δέρματος. Είναι επίσης πιθανό να προκληθούν πληγές (έλκη), ή να σχηματιστούν στο δέρμα περιοχές του στάζουν. Η κυτταρίτιδα εμφανίζεται πιο συχνά στις κνήμες και τα πόδια.
Τροφική δηλητηρίαση
Τα βακτήρια του σταφυλόκοκκου συντελούν μία από τις πιο κοινές αιτίες τροφικής δηλητηρίασης. Τα συμπτώματα εμφανίζονται γρήγορα, συνήθως μέσα σε λίγες ώρες από την κατανάλωση της μολυσμένης τροφής. Ωστόσο, εξαφανίζονται εξίσου γρήγορα, αφού σπανίως διαρκούν πάνω από μισή ημέρα.
Μια τέτοια μόλυνση συνήθως δεν προκαλεί πυρετό. Τα σημάδια και τα συμπτώματα που μπορείτε να περιμένετε με αυτό το είδος της λοίμωξης περιλαμβάνουν:
- Ναυτία και έμετο
- Διάρροια
- Αφυδάτωση
- Χαμηλή αρτηριακή πίεση
Βακτηριαιμία
Είναι μια ασθένεια που είναι γνωστή και ως δηλητηρίαση του αίματος. Η βακτηριαιμία συμβαίνει όταν βακτήρια σταφυλόκοκκου εισέλθουν στο αίμα ενός ατόμου.
Ο πυρετός και η χαμηλή πίεση του αίματος είναι τα πιο βασικά σημάδια της βακτηριαιμίας. Τα βακτήρια μπορεί να ταξιδέψουν σε περιοχές βαθιά μέσα στο σώμα σας και να προκαλέσουν λοιμώξεις που επηρεάζουν:
- Εσωτερικά όργανα, όπως ο εγκέφαλος, η καρδιά, ή οι πνεύμονες
- Οστά και μυς
- Χειρουργικά εμφυτευμένες συσκευές, όπως τεχνητές αρθρώσεις, ή βηματοδότες καρδιάς
Σύνδρομο τοξικού σοκ
Είναι μία από τις πιο σοβαρές επιπτώσεις μιας λοίμωξης από σταφυλόκοκκο. Προκαλείται από τοξίνες που παράγονται από ορισμένα στελέχη βακτηρίων και εκδηλώνεται ξαφνικά και γρήγορα με:
- Υψηλό πυρετό
- Ναυτία και έμετο
- Εξανθήματα στις παλάμες και τα πέλματα που μοιάζουν με ηλιακό έγκαυμα
- Σύγχυση
- Μυϊκούς πόνους
- Διάρροια
- Κοιλιακό άλγος
Σηπτική αρθρίτιδα
Η σηπτική αρθρίτιδα προκαλείται όταν βακτήρια σταφυλόκοκκου φτάνουν στις αρθρώσεις, συμπεριλαμβανομένων των γονάτων, του αστραγάλου, του ισχίου, των καρπών, των αγκώνων, των ώμων και της σπονδυλικής στήλης. Τα σημάδια και τα συμπτώματα της σηπτικής αρθρίτιδας περιλαμβάνουν:
- Πρήξιμο στις αρθρώσεις
- Έντονο πόνο στην προσβεβλημένη άρθρωση
- Πυρετό
Oυρολοίμωξη από σταφυλόκοκκο
Ο σταφυλόκοκκος Saphrophyticus είναι η δεύτερη πιο συχνή αιτία των λοιμώξεων του ουροποιητικού συστήματος μετά το Escherichia coli σε υιγείς κατά τα λοιπά ασθενείς. Ο μικροβιακός αποικισμός του επιθηλίου της ουροδόχου κύστης και του ουρητήρα συμβαίνει μέσω διαφόρων τύπων προσκολλητίνης. Αυτές περιλαμβάνουν αιμοσυγκολλητίνες με αυτολυτικές και συγκολλητικές ιδιότητες, καθώς και την συνδεδεμένη λιπάση που βοηθούν το σταφυλόκοκκο να αποκτήσει ισχυρή προσκόλληση στο επιθήλιο της κύστης και της ουρήθρας. Τα συχνότερα συμπτώματα της κατάστασης αυτής είναι δυσουρία, συχνουρία, κάψιμο ουρήθρας.
Σταφυλόκοκκος: Επιπλοκές
Τοξική επιδερμική νεκρόλυση του δέρματος είναι μια πιθανή σοβαρή παρενέργεια της λοίμωξης με σταφυλοκοκκικά βακτήρια που παράγουν μια ειδική πρωτεΐνη η οποία επιτρέπει την δημιουργία φυσαλίδων και την αποκόλληση και λύση του δέρματος.
Αν η επιπλοκή συμβεί σε μεγάλες περιοχές του σώματος, μπορεί να είναι θανατηφόρα. Είναι απαραίτητη η θεραπεία με ενδοφλέβια αντιβιοτικά και η προστασία του δέρματος από την αφυδάτωση. Σταφυλόκκοκος σε παιδιά και βρέφη (βρεφικός σταφυλόκοκκος) εμφανίζεται συχνότερα, αλλά μπορεί να εμφανιστεί και σε ενήλικες. Επισήμως είναι γνωστή ως σταφυλοκοκκική τοξική επιδερμική νεκρόλυση
Σταφυλόκοκκος: Θεραπεία
Η θεραπεία για λοιμώξεις από σταφυλόκοκκο εξαρτάται από τη θέση και τη σοβαρότητα της λοίμωξης. Οι μικρές λοιμώξεις του δέρματος μπορεί να αντιμετωπιστούν με τοπική αντιβιοτική αλοιφή, ή με την λήψη αντιβιοτικών από το στόμα.
Τα αποστήματα συνήθως αντιμετωπίζονται με τομή και παροχέτευση, ή χειρουργική επέμβαση. Οι περισσότερο σοβαρές λοιμώξεις σε μεγάλες περιοχές του δέρματος, σε άλλα όργανα του σώματος, ή στην κυκλοφορία του αίματος γενικά αντιμετωπίζονται με ενδοφλέβια αντιβιοτικά.
Μία λοίμωξη από τον ανθεκτικό σε αντιβιοτικά τύπο σταφυλόκοκκου (MRSA) μπορεί να είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη.
Σταφυλόκοκκος: Πρόληψη
Δεν υπάρχει εμβόλιο για την πρόληψη της μόλυνσης από το βακτήριο Staphylococcus aureus. Η πρόληψη είναι η καλύτερη άμυνα ενάντια στην μόλυνση από σταφυλόκοκκο. Σε γενικές γραμμές οι καλύτεροι τρόποι άμυνας και πρόληψης είναι:
- Καλύψτε όλες τις περιοχές με δερματική μόλυνση από σταφυλόκοκκο με καθαρό, στεγνό επίδεσμο ή τραυμαπλάστ. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό εάν οι πληγές αυτές παράγουν πύον, επειδή το πύον μπορεί να περιέχει MRSA και να εξαπλωθεί σε άλλους.
- Η σωστή υγιεινή είναι σημαντική. Πλένετε τα χέρια σας επιμελώς, αποφύγετε τη στενή επαφή με μολυσμένα άτομα και καθαρίστε προσεκτικά όλες τις γρατζουνιές, τα κοψίματα και τις πληγές στο δέρμα για να μειωθούν οι πιθανότητες να μολυνθείτε με σταφυλόκοκκο. Εάν έχετε σταφυλόκοκκο, βεβαιωθείτε ότι όλοι οι άνθρωποι που είναι σε στενή επαφή μαζί σας πλένουν τα χέρια τους συχνά, ειδικά αν σας βοηθούν να αλλάξετε τους επιδέσμους σας και μην αγγίζετε ποτέ την μολυσμένη πληγή.
- Μην μοιράζεστε προσωπικά αντικείμενα που μπορεί να έχουν έρθει σε επαφή με τη μολυσμένη πληγή. Αντικείμενα όπως πετσέτες, ξυριστικές μηχανές, σεντόνια, ή και ρούχα δεν πρέπει να μοιράζονται. Πλένετε όλα τα κλινοσκεπάσματα και ρούχα σε ζεστό νερό, για να σας βοηθήσει να σκοτώσετε τα βακτήρια του σταφυλόκοκκου.
- Να χειρίζεστε και να προετοιμάζετε τις τροφές σας με ασφάλεια για να μειώσετε τον κίνδυνο σταφυλοκοκκικής τροφικής δηλητηρίασης
- Πλένετε τα χέρια σας καλά με σαπούνι και νερό πριν από το χειρισμό και την προετοιμασία του φαγητού.
- Αν έχετε πληγές, μολύνσεις του δέρματος, ή μια λοίμωξη της μύτης ή των ματιών, μην μαγειρεύετε και μην σερβίρετε φαγητό σε άλλους.
- Καθαρίζετε και απολυμαίνετε καλά την κουζίνα και όλους τους χώρους που γευματίζετε.
- Καταψύξτε οποιαδήποτε τρόφιμα πρόκειται να αποθηκεύσετε για μεγάλο διάστημα.
- Ο κίνδυνος ανάπτυξης συνδρόμου τοξικού σοκ (μία σπάνια, απειλητική για τη ζωή ασθένεια που προκαλείται από τοξίνες που εκκρίνονται από βακτήρια σταφυλόκοκου και σχετίζεται με τη χρήση ταμπόν, ειδικά όταν τα ταμπόν δεν αλλάζουν συχνά) σε γυναίκες με έμμηνο ρύση μπορεί να μειωθεί με:
- Αλλαγή ταμπόν κάθε 4 έως 8 ώρες Χρησιμοποιώντας ταμπόν χαμηλής απορροφητικότητας και να κάνετε εναλλασσόμενη χρήση ταμπόν με σερβιέτες