Ο τέτανος προκαλείται από μια τοξίνη (δηλητήριο), η οποία παράγεται από το βακτήριο Κλωστηριδιο του τετάνου. Τα κλωστηρίδια του τετάνου δεν μπορούν να αναπτυχθούν σε συνθήκες στις οποίες υπάρχει οξυγόνο. Τα βακτήρια αυτά παράγουν σπόρους ανθεκτικούς στην θερμότητα και σε πολλούς χημικούς παράγοντες, γεγονός που καθιστά εξαιρετικά δύσκολη την καταστροφή τους.

Οι σπόροι του κλωστηριδίου του τετάνου είναι δυνατόν να ανιχνευθούν στο χώμα όπως επίσης στο εντερικό σύστημα καθώς και στα περιττώματα πολλών οικόσιτων και εκτρεφόμενων ζώων και ανθρώπων. Οι σπόροι των βακτηρίων εισέρχονται συνήθως στον οργανισμό μέσω κάποιας λύσης συνέχειας του σώματος (παρουσία αναερόβιων συνθηκών οι σπόροι πολλαπλασιάζονται).

Ο τέτανος δεν μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο.

Τα συμπτώματα του τέτανου

Τα συμπτώματα του τετάνου προκαλούνται από την τοξίνη του κλωστηριδίου του τετάνου, η οποία δρα στο κεντρικό νευρικό σύστημα.

Στην πιο κοινή μορφή του νοσήματος, σαν αρχικό σύμπτωμα παρουσιάζεται σπασμός των μασητήρων μυών, που ακολουθείται από

• ακαμψία του αυχένα,
• δυσκαταποσία
• καθώς και ακαμψία των κοιλιακών μυών.

Άλλα συμπτώματα είναι

• ο πυρετός,
• η εφίδρωση,
• η αύξηση της αρτηριακής πίεσης
• καθώς και η ταχυκαρδία.

Σπασμοί εμφανίζονται σπάνια, οι οποίοι μπορεί να διαρκέσουν μερικά λεπτά και να συνεχιστούν για διάστημα 3-4 εβδομάδων. Εάν επέλθει πλήρης ίαση, αυτό συμβαίνει μετά από αρκετούς μήνες.

Η περίοδος επώασης ποικίλλει από 3-21 ημέρες, με μέσο όρο τις 8 ημέρες. Όσο μεγαλύτερη είναι η απόσταση του τραύματος από το κεντρικό νευρικό σύστημα, τόσο μεγαλύτερος είναι και ο χρόνος επώασης της νόσου. Μικρότερος χρόνος επώασης αυξάνει την πιθανότητα θανάτου.

Επιπλοκές τετάνου

Ο λαρυγγόσπασμος (σπασμός των φωνητικών χορδών) αποτελεί μια επιπλοκή η οποία είναι δυνατό να οδηγήσει σε δυσλειτουργία της αναπνοής. Επίσης, οι ασθενείς είναι δυνατόν να σπάσουν την σπονδυλική τους στήλη ή τα μακρά οστά, λόγω των σπασμών.

Άλλες πιθανές επιπλοκές είναι η υπέρταση, μη φυσιολογικός καρδιακός ρυθμός και δευτερεύουσες λοιμώξεις, οι οποίες είναι συχνές λόγω παράτασης της νοσηλείας.

Πού βρίσκεται ο τέτανος

Το κλωστηρίδιο του τετάνου ανευρίσκεται στο χώμα, επομένως η επιμόλυνση ενός τραύματος με χώμα, περιττώματα ζώων και λίπασμα, αποτελεί την πιο επικίνδυνη εκδοχή τραυματισμού.

Αν και παραδοσιακά μεγαλύτερη ανησυχία προκαλούν τα βαθιά, μεγάλα και ανοιχτά τραύματα, η αλήθεια είναι ότι οι σπόροι του κλωστηριδίου του τετάνου είναι δυνατόν να εισέλθουν στον οργανισμό μέσω οποιουδήποτε τραύματος, το οποίο προκαλεί λύση συνέχειας στο δέρμα.

Ο τέτανος μπορεί να συμβεί ακόμα και μετά από επαφή με θραύσματα, τρυπήματα και δερματοστιξία.

Επίσης οι χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών έχουν αυξημένο κίνδυνο να παρουσιάσουν τέτανο.

Πάτησα καρφί τι κάνω;

Κάθε πληγή δυνητικά μολυσμένη με το κλωστηρίδιο του τετάνου, χρήζει άμεσης φροντίδας.

Η αντιμετώπιση εξαρτάται από την εμβολιαστική κάλυψη του κάθε ατόμου. Σε κάθε περίπτωση το τραύμα αρχικά πρέπει να απολυμαίνεται. Αναζητείστε βοήθεια αμέσως, έχοντας μαζί σας το βιβλιάριο εμβολίων σας (περιέχει πληροφορίες σχετικά με την εμβολιαστική κάλυψη).

Σε ασθενή με άγνωστο ή ελλιπές εμβολιαστικό ιστορικό και τραύμα δυνητικά μολυσμένο με το κλωστηρίδιο του τετάνου, χρειάζεται να γίνει μια δόση του εμβολίου τετάνου- διφθερίτιδας (Td ή Tdap) καθώς και μία δόση υπεράνοσης γ-σφαιρίνης του τετάνου (TIG) όσο το δυνατόν συντομότερα.

Ασθενής ο οποίος έχει εμβολιαστεί με 3 δόσεις του εμβολίου τετάνου-διφθερίτιδας (Td ή Tdap) και έχει λάβει και αναμνηστική δόση μέσα στα προηγούμενα 10 έτη, θεωρείται προστατευμένος. Παρόλα αυτά, για να διασφαλιστεί η επαρκής προστασία, μια δόση του εμβολίου θα πρέπει να γίνεται εάν έχει παρέλθει διάστημα μεγαλύτερο των 5 ετών από την τελευταία αναμνηστική δόση και το τραύμα είναι εκτεταμένο και εμφανώς μολυσμένο.

Πόσο αποτελεσματικό είναι το εμβόλιο του τετάνου

Μετά από τον ενδεδειγμένο εμβολιασμό με την αρχική σειρά DTaP ή Td/TdaP περίπου 100% των εμβολιασμένων θα παρουσιάζει προστατευτικά αντισώματα στο αίμα τους έναντι της τοξίνης του τετάνου.

Επειδή όμως τα επίπεδα των αντισωμάτων στο αίμα μειώνονται με την πάροδο των ετών, είναι αναγκαίες οι αναμνηστικές δόσεις του εμβολίου κάθε 10 έτη.