Εσύ ξέρεις τι είναι ο κωδικός «Ε» στα τρόφιμα; Τα πρόσθετα τροφίμων είναι ουσίες που προστίθενται σκόπιμα στις τροφές, για να εκτελέσουν ορισμένες τεχνολογικές λειτουργίες, όπως για παράδειγμα να ενισχύσουν το χρώμα, τη γεύση και τη διάρκεια ζωής των τροφίμων.
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση όλα τα πρόσθετα τροφίμων προσδιορίζονται από έναν κωδικό αριθμό με την ένδειξη “E”. Είναι υποχρέωση κάθε παραγωγού και πωλητή να αναγράφονται όλοι αυτοί οι κωδικοί στην ετικέτα του προϊόντος που φτάνει στα χέρια του καταναλωτή.
Οι ετικέτες των προϊόντων πρέπει να προσδιορίζουν τόσο την λειτουργία της πρόσθετης ουσίας στο τελικό προϊόν (π.χ. χρώμα, συντηρητικό) και την συγκεκριμένη ουσία που χρησιμοποιείται, είτε με άμεση αναφορά στον κατάλληλο κωδικό “Ε” ή στο όνομα του (π.χ. Ε 415).
Τα πιο κοινά πρόσθετα να εμφανίζονται στις ετικέτες των τροφίμων είναι τα αντιοξειδωτικά (για να μην χαλάνε τα προϊόντα εξαιτίας της φυσικής οξείδωσης από την επαφή με την ατμόσφαιρα), τα χρώματα, οι γαλακτωματοποιητές, οι σταθεροποιητές, οι πυκνωτικές και πηκτικές ουσίες, τα συντηρητικά και οι γλυκαντικές ουσίες.
Κωδικός “Ε”: Τεχνητά Συστατικά
Οι περισσότερες ανησυχίες σχετικά με τα πρόσθετα τροφίμων έχουν να κάνουν με τα τεχνητά συστατικά που προστίθενται στα τρόφιμα.
Μερικά από αυτά είναι:
- Αντιβιοτικά που χορηγούνται σε ζώα παραγωγής τροφίμων, όπως στα κοτόπουλα και τις αγελάδες
- Τα αντιοξειδωτικά σε ελαιώδη, ή λιπαρά τρόφιμα
- Οι τεχνητές γλυκαντικές ουσίες, όπως η ασπαρτάμη, η σακχαρίνη, το κυκλαμικό νάτριο και η σουκραλόζη
- Το βενζοϊκό οξύ σε χυμούς φρούτων
- Λεκιθίνη, ζελατίνες, άμυλο αραβοσίτου, κεριά, κόμμεα και προπυλενογλυκόλη σε σταθεροποιητές και γαλακτωματοποιητές τροφίμων
- Διάφορα χρώματα και χρωστικές ουσίες
- Το όξινο γλουταμινικό νάτριο
- Τα νιτρικά και να νιτρώδη σε χοτ ντογκ και άλλα μεταποιημένα προϊόντα με βάση το κρέας
- Οι θειώδεις ουσίες σε μπύρες, κρασιά και συσκευασμένα λαχανικά
Κωδικός “Ε”: Τι ισχύει στην Ευρωπαϊκή Ένωση;
Σύμφωνα με τη νομοθεσία της ΕΕ, όλα τα πρόσθετα τροφίμων πρέπει να παίρνουν έγκριση από ειδική επιτροπή, για να μπορούν να χρησιμοποιούνται σε τρόφιμα που διατίθενται εντός των χωρών-μελών της Ένωσης.
Η διαδικασία έγκρισης ξεκινάει με την υποβολή επίσημης αίτησης προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή που αποτελείται από ένα φάκελο της αίτησης για την ουσία, ο οποίος περιέχει επιστημονικά δεδομένα σχετικά με τις προτεινόμενες χρήσεις της πρόσθετης ουσίας και τα επίπεδα χρήσης της.
Στη συνέχεια, η Επιτροπή αποστέλλει το φάκελο στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Ασφάλεια των Τροφίμων (European Food Safety Admninistration – EFSA) και τον καλεί να αξιολογήσει την ασφάλεια της πρόσθετης ουσίας για τις προβλεπόμενες χρήσεις της.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφασίζει εάν θα εγκρίνει την ουσία με βάση την αξιολόγηση της ασφάλειας της EFSA. Η έγκριση των προτεινόμενων νέων χρήσεων σε υφιστάμενα πρόσθετα τροφίμων ακολουθεί την ίδια διαδικασία.
Κωδικός “Ε”: Δείτε εδώ τη λίστα με τους εγκεκριμένους κωδικούς «Ε»
Μόλις εγκριθεί, η πρόσθετη ουσία συμπεριλαμβάνεται στον κατάλογο των επιτρεπόμενων προσθέτων τροφίμων της ΕΕ, όπως αυτά ορίζονται στον κανονισμό ΕC 1333/2008, ο οποίος καθορίζει επίσης τους όρους χρήσης. Τα επιτρεπόμενα πρόσθετα τροφίμων πρέπει να ακολουθούν τα εγκεκριμένα κριτήρια καθαρότητας, όπως αυτά καθορίζονται στον κανονισμό της 231/2012 της ΕΕ.
Τον Δεκέμβριο του 2008, η ισχύουσα νομοθεσία ενοποιήθηκε σε τέσσερις απλουστευμένες ρυθμίσεις, οι οποίες καλύπτουν όλα τα λεγόμενα βελτιωτικά τροφίμων (δηλαδή τα πρόσθετα τροφίμων, τα ένζυμα τροφίμων και τα αρτύματα).
Ο κανονισμός ΕC 1331/2008 εισήγαγε κοινή διαδικασία έγκρισης για αυτές τις ουσίες. Με τον κανονισμό ΕC 1333/2008 για τα πρόσθετα τροφίμων καταρτίστηκε ο κατάλογος των εγκεκριμένων προσθέτων τροφίμων, ο οποίος δημοσιεύθηκε επισήμως με τον κανονισμό της 1129/2011 της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Κωδικός “Ε”: Κατηγορίες πρόσθετων ουσιών
Τα πρόσθετα είναι ουσίες που προστίθενται σε ένα τρόφιμο για την παρασκευή, τη συντήρηση, τη βελτίωση της γεύσης και της εμφάνισής του.
Χωρίς τα πρόσθετα τα περισσότερα τρόφιμα δεν θα έφταναν καθόλου στο ράφι του σούπερ μάρκετ και αν έφταναν θα έπρεπε να καταναλωθούν αμέσως.
Tα πρόσθετα αναγράφονται στις συσκευασίες με το γράμμα E και ένα χαρακτηριστικό τριψήφιο αριθμό (π.χ. E100, E101), αλλά μπορεί να τα συναντήσετε και με τη χημική τους ονομασία.
H χρήση των πρόσθετων καθορίζεται από τον Κώδικα Τροφίμων και Ποτών και τις ισχύουσες διατάξεις της Eυρωπαϊκής Ένωσης.
Οι χρωστικές
Tα τρόφιμα στα οποία έχει προστεθεί χρωστική ουσία πρέπει να αναφέρονται στην επισήμανση ως χρωματισμένα. Για τη χρήση των χρωστικών υπάρχουν συγκεκριμένοι κανονισμοί, με γνώμονα την επιτρεπόμενη ημερήσια δόση για τον άνθρωπο.
Παρ’ όλα αυτά, οι συνέπειες της χρήσης χημικών πρόσθετων στην υγεία των καταναλωτών δεν έχουν μελετηθεί μακροπρόθεσμα, ενώ υπάρχουν περιπτώσεις ατόμων τα οποία παρουσιάζουν αλλεργικές αντιδράσεις σε κάποια πρόσθετα.
Γι’ αυτό οι ενώσεις των καταναλωτών παρακολουθούν τις εξελίξεις στα πρόσθετα που χρησιμοποιούν οι βιομηχανίες και πιέζουν για την αντικατάσταση όσων θεωρούνται επικίνδυνα για την υγεία
Τα συντηρητικά
Τα συντηρητικά προστίθενται για να διατηρήσουν ένα τρόφιμο αναλλοίωτο για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Στόχος τους είναι να αναχαιτίσουν την εισβολή των μικροβίων και των μικροοργανισμών στα συστατικά του συσκευασμένου τροφίμου.
Τα αντιοξειδωτικά
Τα αντιοξειδωτικά προστίθενται στα τρόφιμα για να τα προστατέψουν από αλλοιώσεις που οφείλονται σε οξείδωση.
Οι σταθεροποιητές
Οι σταθεροποιητές είναι ουσίες όπως οι γαλακτοματοποιητές, σταθεροποιητές, πυκνωτικά, πηκτικά μέσα. O ρόλος των ουσιών αυτών είναι να σταθεροποιούν τη σύνθεση των τροφών συγκρατώντας το νερό στο εσωτερικό των κυττάρων