Ο μέσος όρος της ηλικίας που η γυναίκα ή ο άνδρας προβληματίζεται εάν είναι γόνιμη ή γόνιμος, έχει μετακινηθεί μετά τα 35 έτη, λίγοι όμως γνωρίζουν ότι η γονιμότητα μετά την ηλικία αυτή, ιδίως στην γυναίκα, μειώνεται και μάλιστα μετά τα 38, φθίνει ραγδαία.
Ας δούμε λοιπόν τι μπορεί να κάνει η γυναίκα και τι ο άνδρας για να ελέγξουν έγκαιρα τη γονιμότητά τους και πώς μπορούν να τη βελτιώσουν!
Γονιμότητα: Τι πρέπει να κάνει η γυναίκα
- Θα πρέπει να επισκέπτεται τακτικά τον γυναικολόγο της και να υποβάλλεται σε τεστ PAP & κολπικό γυναικολογικό υπερηχογράφημα, όπου εκεί ένας έμπειρος ιατρός μπορεί να αξιολογήσει την μήτρα, το ενδομήτριο και τις ωοθήκες. Έτσι, με αυτόν τον απλό τρόπο, μπορούμε να πάρουμε σημαντικές πληροφορίες όπως την παρουσία οποιασδήποτε παθολογίας (πολύποδες- ινομυώματα, κύστεις ωοθηκών, συμπαγή μορφώματα) αλλά και το δυναμικό των ωοθηκών (αριθμό ωοθυλακίων ανά ωοθήκη).
- Να παρακολουθεί κάθε μήνα τον κύκλο της και την ωορρηξία της. Οποιαδήποτε διαταραχή του κύκλου, ιδίως εάν αυτή επαναλαμβάνεται, χρήζει περαιτέρω ελέγχου και συγκεκριμένα μέσω του ορμονικού προφίλ γονιμότητας (FSH-LH-E2-AMH- Προλακτίνη) και ορμονών θυροεοειδικής λειτουργίας.
- Να ελέγχει τη διαβατότητα των σαλπίγγων της. Ωστόσο αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να το αφήσει προς το ’τέλος’ της όποιας τυχόν διερεύνησης ή προβληματισμού, γιατί προϋποθέτει την επιθυμία για άμεση τεκνοποίηση.
- Εάν η εικόνα του ορμονικού της προφίλ και το ιστορικό της δείχνουν μια προοδευτική έκπτωση της λειτουργίας των ωοθηκών, η γυναίκα θα πρέπει να σκεφτεί να διατηρήσει την γονιμότητα έγκαιρα με τη μέθοδο της κρυοσυντήρησης ωαρίων. Είναι μια διαδικασία όπου η γυναίκα μέσω της διέγερσης ωοθηκών, αναδεικνύει το δυναμικό των ωοθηκών της και συλλέγουμε το μέγιστο δυνατό αριθμό ωαρίων.
- Η χρήση συμπληρωμάτων διατροφής μπορούν να βοηθήσουν και να βελτιώσουν την ποιότητα των ωαρίων αλλά χρειάζεται ένας ελάχιστος χρόνος τουλάχιστον 3 μηνών για να υπάρξουν απτά αποτελέσματα. Χρειάζονται όμως περισσότερες μελέτες και αριθμός περιστατικών για να θεωρήσουμε την χρησιμότητά τους δεδομένη.
- Το ίδιο ισχύει και για την χρήση των PrP (Platelets reach Plasma) όπου η έγχυσή τους στις ωοθήκες, δημιουργεί μια προσωρινή ‘αναζωογόνηση’ των ωοθηκών και τη ‘στρατολόγηση ‘ περισσότερων ωαρίων καλής ποιότητας.
Γονιμότητα: Τι πρέπει να κάνει ο άνδρας
- Τα πράγματα είναι λίγο πιο απλά, γιατί με το σπερμοδιάγραμμα, μια απλή για τον άνδρα εξέταση, μαθαίνουμε πολλές πληροφορίες για τον αριθμό, την κίνηση και την μορφολογία των σπερματοζωαρίων .
- Εάν το σπερμοδιάγραμμα βγει παθολογικό, τότε είναι χρήσιμο να γίνουν επιπλέον εξετάσεις όπως Doppler όσχεου, ορμονικές εξετάσεις FDI (Fragmentation Sperm DNA), οξειδωτικό stress ή και καρυότυπος ακόμα.
- Υποβοήθηση προς βελτίωση του σπέρματος μπορεί να γίνει αναλόγως τα αποτελέσματα των παραπάνω εξετάσεων. Τα αντιοξειδωτικά φάρμακα μας δίνουν ελπιδοφόρα αποτελέσματα, αλλά χρειάζεται χρόνος για να φανούν κι όχι πάντοτε.
- Ο άνδρας θα πρέπει να παρατηρεί επίσης εάν ξαφνικά παρουσιάσει διαταραχές στύσης ή να ψηλαφεί τακτικά την περιοχή του οσχέου και να αναφέρει στον ειδικό ιατρό μεταβολές στο μέγεθος των όρχεων ή άλλα ευρήματα που στο παρελθόν δεν υπήρχαν.
Και η γυναίκα και ο άντρας είναι σημαντικό να προσέχουν το σωματικό τους βάρος. Όταν αυτό βρίσκεται σε παθολογικά όρια είτε δηλαδή πολύ υψηλό (ΒΜΙ>30) είτε πολύ χαμηλό (ΒΜΙ<19), δημιουργούνται έντονες διαταραχές στον κύκλο και την ωορρηξία της γυναίκας.
Η καλή διατροφή και άσκηση συμβάλουν στην διατήρηση του σωστού BMI. Στον άνδρα, η παχυσαρκία δημιουργεί στυτικές δυσλειτουργίες, που μπορούν να προξενούνται από την παρουσία σακχαρώδη διαβήτη ή υπέρτασης.
Όπως φαίνεται από τα ανωτέρω, είναι σημαντικό ο άνδρας και η γυναίκα να μην ξεχνούν ότι ο μεγάλος εχθρός για την γονιμότητα είναι ο χρόνος και σε δεύτερο βαθμό η αναβλητικότητα. Η έγκαιρη ανάδειξη τυχόν προβλημάτων και η επίλυσή τους ανοίγει τον δρόμο τελικά στην τεκνοποίηση. Λύσεις ασφαλώς υπάρχουν, όχι όμως μαγικές.
Πηγή: Δρ Παναγιώτης Καραντζής
Γονιμότητα: 11 φυσικοί τρόποι για να την ενισχύσετε
Στην πραγματικότητα, ακόμα και φαινομενικά αθώοι παράγοντες μπορεί να αποδιοργανώσουν τον οργανισμό και τη γονιμότητα τόσο των γυναικών όσο και των ανδρών.
Ο μαιευτήρας-χειρουργός γυναικολόγος Δρ Ιωάννης Π. Βασιλόπουλος, MD, MSc, ειδικός στην Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή και ιδρυτικό μέλος του Institute of Life-ΙΑΣΩ, εξηγεί με ποιους τρόπους μπορείτε να την αυξήσετε.
Γονιμότητα: Να τρώτε καλά
Η επαρκής πρόσληψη ορισμένων θρεπτικών συστατικών αυξάνει τις πιθανότητες σύλληψης. Βεβαιωθείτε ότι η διατροφή σας περιλαμβάνει αρκετές πρωτεΐνες, σίδηρο, βιταμίνη C, ψευδάργυρο και βιταμίνη D, διότι οι ανεπάρκειες σε αυτά τα θρεπτικά συστατικά σχετίζονται με παρατεταμένους έμμηνους κύκλους (και επομένως λιγότερο συχνή ωορρηξία) και αυξημένο κίνδυνο αποβολής. Συμβουλευθείτε τον γυναικολόγο σας για το αν χρειάζεστε ένα καθημερινό διατροφικό συμπλήρωμα. Και φροντίστε να τρώτε καθημερινά πλούσια σε πρωτεΐνες τρόφιμα, όπως είναι το ψάρι, το άπαχο κρέας, τα γαλακτοκομικά λίγων λιπαρών, τα αυγά και τα όσπρια.
Γονιμότητα: Μην πίνετε τακτικά αλκοόλ
Πολλές έρευνες έχουν συσχετίσει την κατανάλωση αλκοόλ με τη μειωμένη ικανότητα εγκυμοσύνης, ενώ μπορεί να βλάψει και το αναπτυσσόμενο έμβρυο. Το αλκοόλ αλλάζει τα επίπεδα οιστρογόνων στο αίμα, γεγονός που μπορεί να επέμβει στην εμφύτευση του γονιμοποιημένου ωαρίου. Ωστόσο, οι συνέπειες αυτές παρατηρούνται με τη συστηματική κατανάλωση. Ένα σποραδικό ποτήρι κρασί με το φαγητό είναι απίθανο να βλάψει τη γονιμότητα.
Γονιμότητα: Προσοχή στην καφεΐνη
Αν και τα ερευνητικά δεδομένα δεν είναι οριστικά, θα ήταν καλή ιδέα να περιορίσετε την κατανάλωση καφεΐνης στο διάστημα που προσπαθείτε να μείνετε έγκυος και στη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Όπως φαίνεται, η καφεΐνη επηρεάζει τα επίπεδα των ορμονών του γυναικείου φύλου και αυξάνει το χρονικό διάστημα που απαιτείται έως ότου επιτευχθεί εγκυμοσύνη. Ένα ή το πολύ δύο φλιτζάνια καφές (περίπου 200 mg καφεΐνης) την ημέρα είναι υπεραρκετά.
Γονιμότητα: Θέστε υπό έλεγχο το σωματικό βάρος σας
Είτε έχετε περιττά κιλά είτε είστε λιποβαρής, υπονομεύετε τη γονιμότητά σας. Το περίσσιο σωματικό λίπος μπορεί να οδηγήσει σε υπερπαραγωγή ορισμένων ορμονών που διαταράσσουν την ωορρηξία, με συνέπεια τον ακανόνιστο έμμηνο κύκλο και τις μειωμένες πιθανότητες εγκυμοσύνης. Αντίστοιχα, το λιγοστό σωματικό λίπος μπορεί να σημαίνει ότι ο οργανισμός δεν παράγει αρκετές ορμόνες ώστε να εξασφαλίσει την ωορρηξία κάθε μήνα ή για να διατηρήσει μια εγκυμοσύνη, αν και όταν συλλάβετε.
Γονιμότητα: Να πλένετε πολύ καλά τα φρούτα και τα λαχανικά.
Πολλά φυτοφάρμακα μπορεί να μειώσουν την ανδρική γονιμότητα και να διαταράξουν τον έμμηνο κύκλο. Αν και οι περισσότερες έρευνες γι’ αυτό αφορούν την επαγγελματική έκθεση σε φυτοφάρμακα, μία μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Μάρτιο του 2015 στο επιστημονικό περιοδικό Human Reproduction έδειξε ότι και η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών με ίχνη φυτοφαρμάκων μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ποιότητα του σπέρματος και τον αριθμό των σπερματοζωαρίων. Καλό είναι λοιπόν να βάλετε στη ζωή σας τα βιολογικά φρούτα και λαχανικά. Ειδάλλως, να ξεπλένετε τα συμβατικά πολύ καλά με τρεχούμενο νερό της βρύσης (και όχι σε λεκάνες).
Γονιμότητα: Προσπαθήστε να έχετε σταθερό ωράριο εργασίας
Η εργασία σε κυλιόμενες βάρδιες φαίνεται πως έχει συνέπειες για τη γυναικεία γονιμότητα. Έρευνα σε σχεδόν 120.000 γυναίκες έδειξε πως όσες δεν είχαν σταθερό ωράριο εργασίας αλλά κυλιόμενο είχαν κατά 80% περισσότερα προβλήματα γονιμότητας απ’ ό,τι οι συνομήλικές τους με σταθερές ώρες εργασίας, ακόμα κι αν αυτές ήταν πάντοτε τη νύχτα.
Γονιμότητα: Επιλύστε άλλα εργασιακά θέματα
Επιζήμιοι για τη γονιμότητα μπορεί να είναι και άλλοι επαγγελματικοί παράγοντες. Στις αρχές του 2017, για παράδειγμα, δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Occupational and Environmental Medicine έρευνα που επιβεβαίωσε ότι η σωματική καταπόνηση στη δουλειά (π.χ. από την άρση βάρους) μειώνει τη γονιμότητα των γυναικών. Την ίδια συνέπεια φαίνεται πως έχει και το παρατεταμένο ωράριο εργασίας (πάνω από 40 ώρες την εβδομάδα), σύμφωνα με άλλη έρευνα που είχε δημοσιευθεί στο ίδιο περιοδικό το 2015. Και φυσικά πρέπει να έχετε στο νου σας την επαγγελματική έκθεση σε επικίνδυνα χημικά και ακτινοβολίες, διότι αυτά διαταράσσουν τον έμμηνο κύκλο και μειώνουν τη γονιμότητα. Προσπαθήστε λοιπόν να φοράτε προστατευτικό εξοπλισμό, τηρώντας πιστά τις οδηγίες ασφαλείας στον χώρο εργασίας σας.
Γονιμότητα: Κόψτε το κάπνισμα
Οι τοξίνες του τσιγάρου όχι μόνο βλάπτουν τα ωάρια, αλλά επεμβαίνουν στη γονιμοποίηση και στη διαδικασία εμφύτευσης του γονιμοποιημένου ωαρίου στη μήτρα. Επιπλέον, προκαλούν πρόωρη γήρανση των ωοθηκών. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι η ωοθηκική λειτουργία μιας 35χρονης καπνίστριας μπορεί κάλλιστα να είναι εφάμιλλη με εκείνη μιας 42χρονης γυναίκας, δηλαδή η 35χρονη μπορεί είναι πολύ λιγότερο γόνιμη από το αναμενόμενο για την ηλικία της. Παρότι οι βλάβες του τσιγάρου στη γονιμότητα δεν μπορούν να αναστραφούν πλήρως, όσο θα περνάει ο καιρός από το τελευταίο σας τσιγάρο θα ανακτάτε ένα μέρος της ωοθηκικής λειτουργίας που έχετε χάσει.
Γονιμότητα: Να κάνετε τακτικά σεξ
Μερικές έρευνες υποδηλώνουν ότι οι γυναίκες που κάνουν σεξ τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα έχουν πιο προβλέψιμο έμμηνο κύκλο και πιο φυσιολογική ωορρηξία απ’ ό,τι όσες κάνουν σεξ σποραδικά. Μία θεωρία είναι ότι το σπέρμα του άνδρα περιέχει ορμόνες που επηρεάζουν ευνοϊκά το αναπαραγωγικό σύστημα της γυναίκας και μία άλλη ότι το τακτικό σεξ διεγείρει την παραγωγή οιστρογόνων στη γυναίκα. Να είστε όμως προσεκτικές με τα λιπαντικά, γιατί μπορεί να εμποδίσουν τα σπερματοζωάρια να φθάσουν έως τη σάλπιγγα όπου κανονικά γίνεται η γονιμοποίηση του ωαρίου. Προτιμότερο είναι να συμβουλευθείτε τον γυναικολόγο σας για το αν και τι είδους λιπαντικά μπορείτε να χρησιμοποιείτε.
Γονιμότητα: Μην κάνετε κολπικές πλύσεις
Οι πλύσεις εξολοθρεύουν τα φυσιολογικά, προστατευτικά βακτήρια του κόλπου, διαταράσσοντας την ισορροπία της κολπικής χλωρίδας και αυξάνοντας τον κίνδυνο βακτηριακής κολπίτιδας (τα συμπτώματά της είναι μια άσχημη μυρωδιά και πρασινωπό έκκριμα από τον κόλπο). Η εμμένουσα βακτηριακή κολπίτιδα, που δεν αντιμετωπίζεται θεραπευτικά, σχετίζεται με πρόωρο τοκετό και αυξημένο κίνδυνο αποβολής και υπογονιμότητας. Αν έχετε οποιοδήποτε σύμπτωμα από τον κόλπο (π.χ. κνησμό, αίσθημα καύσου, ασυνήθιστο έκκριμα, πληγές, πόνο, ασυνήθιστη μυρωδιά) συμβουλευθείτε τον γυναικολόγο σας.
Γονιμότητα: Μην παραβλέπετε και τη δική του υγεία
Ό,τι βλάπτει τη γονιμότητα της γυναίκας μπορεί να έχει συνέπειες και στη γονιμότητα του άνδρα. Το κάπνισμα, το αλκοόλ και η κακή διατροφή σχετίζονται με μειωμένη παραγωγή ή κινητικότητα σπερματοζωαρίων –και όταν τα σπερματοζωάρια είναι αριθμητικώς λίγα ή δεν «κολυμπούν» καλά, ο άνδρας είναι υπογόνιμος. Να θυμάστε ότι χρειάζονται 3 μήνες για την παραγωγή των σπερματοζωαρίων, επομένως ο άνδρας πρέπει να αρχίσει να προσέχει τη διατροφή και την υγεία του πολύ πριν αρχίσετε τις προσπάθειες να μείνετε έγκυος