Περίοδος: Εκατομμύρια γυναίκες στον κόσμο αντιμετωπίζουν προβλήματα με την περίοδό τους, είτε δεν έχουν σταθερή έμμηνο ρύση είτε μπορεί να έχει μεγάλη διάρκεια. Τι σημαίνει όμως αυτό;
Παρατεταμένη Περίοδος
Παρατεταμένη περίοδος: τι μπορεί να σημαίνει, κρύβει κινδύνους, ποια είναι φυσιολογική;
Η φυσιολογική έμμηνος ρύση – περίοδος – έρχεται κάθε 28 περίπου ημέρες (24-34) και διαρκεί 4-7 ημέρες. Θεωρούμε φυσιολογική την αιμορραγία όταν η γυναίκα καταναλώνει περίπου 4 σερβιέτες υγείας την ημέρα. Τις περισσότερες φορές η έντονη αιμορραγία κρατά 1-2 ημέρες.
Όταν η περίοδος διαρκεί πολλές ημέρες δεν σημαίνει απαραίτητα ότι η γυναίκα αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα υγείας, αλλά εάν αυτό το φαινόμενο συνεχίζεται για πολύ τότε πρέπει να την δει ο γυναικολόγος της.
Η παρατεταμένη περίοδος μπορεί να είναι ιδιοπαθής, δηλαδή να αποτελεί χαρακτηριστικό της γυναίκας χωρίς να υπάρχει υποβόσκον πρόβλημα, ή να οφείλεται σε κάποιο παθολογικό αίτιο.
Εάν η παρατεταμένη περίοδος δεν οφείλεται σε ιδιοπαθή αίτια , οι κυριότερες αιτίες είναι:
· Πολύποδας ενδομητρίου
· Αδενομύωση
· Διαταραχές της λειτουργίας του θυρεοειδούς αδένα
· Διαταραχές πήξης του αίματος
· Κακοήθεια
Στα πλαίσια της διερεύνησης της παρατεταμένης περιόδου, πρέπει ο γυναικολόγος να προβεί στις ακόλουθες εξετάσεις:
· Κλινική εξέταση
· Τεστ παπ
· Υπερηχογράφημα μήτρας και ωοθηκών
· Ορμονικός έλεγχος
· Αιματολογικός έλεγχος
· Υστεροσκόπηση και βιοψία ενδομητρίου
Οι πρώτες τρεις εξετάσεις αποτελούν ουσιαστικά μέρος του ετήσιου γυναικολογικού ελέγχου. Ειδικά η Υστεροσκόπηση είναι μια απλή εξέταση με κάμερα του εσωτερικού της μήτρας, η οποία γίνεται με μέθη, χωρίς η ασθενής να πρέπει να μείνει στο νοσοκομείο.
Σε περίπτωση που δεν βρεθεί κάποιο πρόβλημα, χορηγείται φαρμακευτική αγωγή με πολύ καλά αποτελέσματα. Εάν το πρόβλημα είναι ορμονικό ή αιματολογικό, η θεραπεία είναι αντίστοιχη. Σε αντίθετη περίπτωση συνήθως ακολουθείται επεμβατική θεραπεία.
Ακανόνιστη Περίοδος
Γενικά θεωρούμε ότι η ακανόνιστη περίοδος είναι:
- αιμορραγία που διαρκεί περισσότερες από 7 ημέρες (δυσλειτουργική αιμορραγία της μήτρας)
- έμμηνος ρύση με έντονη αιμορραγία (μηνομητρορραγία)
- περίοδος που έρχεται πολύ αραιά (περισσότερο από 35 μέρες)
- περίοδος που έρχεται πολύ συχνά (λιγότερο από 21 ημέρες)
- αμηνόρροια (εάν η καθυστέρηση είναι περισσότερο είναι 90 μέρες)
Τι μπορεί να επηρεάσει τη διάρκεια του κύκλου μιας γυναίκας;
Εγκυμοσύνη και θηλασμός
Έντονο στρες ή στεναχώρια
Έντονη άσκηση
Απότομη αλλαγή βάρους (αύξηση ή μείωση)
Ορμονικές διαταραχές
- των Γυναικολογιών ορμονών: FSH, LH, προγεστερόνη
- της Προλακτίνης (υπερπρολακτιναιμία)
- της λειτουργίας του θυρεοειδούς
Πολυκυστικές ωοθήκες / Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών
Εμμηνόπαυση / κλιμακτήριος
Άλλες φαρμακευτικές θεραπείες
Πολύποδες μήτρας
Ινομυώματα
Συμφύσεις μήτρας
Ενδομήτριο σπείραμα (σπιράλ)
Αναλυτικότερα, είναι προφανές ότι η εγκυμοσύνη, ο θηλασμός, η πρόωρη ή μη εμμηνόπαυση προκαλούν ορμονικές διαταραχές που επηρεάζουν τον κύκλο ή και τον σταματούν τελείως.
Επίσης η απότομη αλλαγή βάρους, η έντονη άσκηση, η στεναχώρια, επηρεάζουν πάρα πολύ την έκκριση των γυναικολογικών ορμονών και μπορεί να οδηγήσουν ακόμα και σε πλήρη αναστολή της περιόδου.
Μπορεί όμως η ανωμαλία στον κύκλο και η ορμονική ανωμαλία να προκληθεί από δυσλειτουργία της υπόφυσης (προλακτίνη), του θυρεοειδή, των ωοθηκών (πολυκυστικές ωοθήκες).
Ειδικά οι πολυκυστικές ωοθήκες, που είναι πολύ συχνό εύρημα στην Ελλάδα, έχουν μεγάλη ποικιλία στον τρόπο με τον οποίο επηρεάζουν τον κύκλο της γυναίκας και προκαλούν αντίστοιχη ανησυχία. Όμως πρέπει να γίνει κατανοητό ότι όσο εντυπωσιακή κι αν είναι η επίπτωσή τους, είναι εύκολα αντιμετωπίσιμη.
Όλα αυτά διερευνούνται εύκολα με τον ορμονικό έλεγχο.
Τα αντισυλληπτικά χάπια αν δεν λαμβάνονται σωστά ή αν δεν ταιριάζουν με το ορμονικό προφίλ της γυναίκας μπορούν να προκαλέσουν διαταραχές, όπως επίσης τα φάρμακα που επηρεάζουν την έκκριση ορμονών (αντικαταθλιπτικά).
Σε επίπεδο ανατομικό, τα ινομυώματα και οι πολύποδες του ενδομητρίου προκαλούν είτε άστατη αιμορραγία εκτός της περιόδου, είτε πολύ έντονη αιμορραγία κατά την περίοδο. Το υπερηχογράφημα εύκολα αποκαλύπτει την ύπαρξή τους και η αντιμετώπιση είναι προφανώς χειρουργική με αφαίρεσή τους λαπαροσκοπικά ή υστεροσκοπικά.
Το ίδιο συμβαίνει και με αντισυλληπτικά σπιράλ τα οποία μπορεί να μετακινηθούν στην μήτρα και να προκαλούν μικρές ή μεγάλες αιμορραγίες. Και από μόνα τους όμως τα σπιράλ μπορεί να οδηγήσουν σε αύξηση της αιμορραγίας ή αντίστροφα σε αναστολή της περιόδου.
Τέλος παλαιότερες επεμβάσεις στη μήτρα ενδεχομένως να έχουν δημιουργήσει συμφύσεις –κολλήματα-στο ενδομήτριο που λεπταίνουν και προκαλούν έντονη μείωση της αιμορραγίας ή και αμηνόρροια(σύνδρομο Asherman).
Ακανόνιστη περίοδος: Θεραπεία και διάγνωση
Ανάλογη με την αιτία της αλλαγής του κύκλου είναι και η θεραπεία. Φτάνει να γίνει η σωστή διερεύνησή της.
Το πρώτο που πρέπει να κάνει μια γυναίκα είναι να ενημερώσει το γυναικολόγο της και αυτός να:
- λάβει πλήρες ιστορικό
- εξετάσει αν γίνεται λήψη φαρμάκων
- δει μήπως έχουμε κάποιες από τις αλλαγές στο τρόπο ζωής τις οποίες αναφερθήκαμε (αλλαγή βάρους, στρες κλπ)
- κάνει οπωσδήποτε διακολπικό υπερηχογράφημα
- πραγματοποιήσει ορμονικό έλεγχο
Σε θεραπευτικό επίπεδο αντίστοιχη με τα ευρήματα είναι και η θεραπεία. Ο γυναικολόγος ενδεχομένως να ξεκινήσει η να αλλάξει το αντισυλληπτικό χάπι που χρησιμοποιεί μια γυναίκα ή να την παραπέμψει σε ενδοκρινολόγο για το θυρεοειδή. Επίσης μπορεί να δώσει οδηγίες για το βάρος και τη ρύθμιση των πολυκυστικών ωοθηκών.
Είναι πιθανό να χρειάζεται υστεροσκόπηση προκειμένου να ελεγχθεί αν η μήτρα έχει πολύποδες στους οποίους οφείλονται οι μεγάλες αιμορραγίες ή συμφύσεις από παλαιότερες αποξέσεις.
Τέλος αν υπάρχουν ινομυώματα θα γίνει λαπαροσκόπηση και θα αφαιρεθούν με ελάχιστο μετεγχειρητικό πόνο.
Τραχηλίτιδα
Συχνά οι γυναίκες που υποβάλλονται σε τεστ Παπανικολάου παίρνουν ως απάντηση τη διάγνωση της τραχηλίτιδας. Δυστυχώς σπάνια μπαίνει κάποιος στον κόπο να τις ενημερώσει για το τι σημαίνει αυτό.
Η κατάληξη «-ίτιδα» σημαίνει φλεγμονή ενός συγκεκριμένου οργάνου. Για παράδειγμα: κολπίτιδα είναι φλεγμονή του κόλπου, κυστίτιδα αντίστοιχα της ουροδόχου κύστης κ.ο.κ..
Το εύρημα λοιπόν τραχηλίτιδας στο παπ σημαίνει ότι ο κυτταρολόγος διέγνωσε κάποιες αλλαγές στα κύτταρα που υποδηλώνουν μια τοπική φλεγμονή του τραχήλου.
Εάν δεν είναι εμφανές στο παπ ποιος μικροοργανισμός προκαλεί την βλάβη, τότε πρέπει να κάνουμε καλλιέργειες τραχηλικού και κολπικού υγρού και εν συνεχεία αντιβιόγραμμα για να δώσουμε την ενδεδειγμένη θεραπεία.
Δεν υπάρχει λοιπόν ιδιαίτερος λόγος ανησυχίας για τις γυναίκες που έχουν τραχηλίτιδα, εάν βεβαίως αυτή δεν συνοδεύεται από άλλα ευρήματα στο τεστ Παπανικολάου.
Δυσμηνόρροια
Δυσμηνόρροια είναι η κατάσταση κατά την οποία η γυναίκα πονάει περισσότερο από το φυσιολογικό κατά τη διάρκεια της περιόδου της (έμμηνος ρύση). Μια κοπέλα μπορεί να εμφανίσει τέτοιο πρόβλημα κατά την εφηβική της ηλικία χωρίς κάποια προϋπάρχουσα πάθηση (πρωτοπαθής δυσμηνόρροια) ή όταν έχει πλέον μεγαλώσει, οπότε και συνήθως υπάρχει κάποιο παθολογικό αίτιο το οποίο πρέπει να διερευνηθεί (δευτεροπαθής).
Περίπου το 25-30% των γυναικών σε κάποια φάση της ζωής τους παραπονούνται για δυσμηνόρροια. Φυσιολογικά μια γυναίκα δεν θα έπρεπε να νιώθει παρά μέτριο πόνο, ο οποίος οφείλεται στις Προσταγλανδίνες οι οποίες προκαλούν τις συσπάσεις της μήτρας.
Αν η παραγωγή των ουσιών αυτών είναι πάνω από το φυσιολογικό τότε έχουμε πόνο, ο οποίος αρχίζει να εκδηλώνεται 1-2 μέρες πριν την περίοδο και συνεχίζει κατά τη διάρκειά της. Ο πόνος μπορεί να είναι ρυθμικός, σαν κράμπα, να αντανακλά στη μέση, την πλάτη, το στομάχι ή και τα πόδια. Μερικές γυναίκες μπορεί να έχουν τάση προς εμετό.
Μια γυναίκα με τέτοια συμπτώματα πρέπει να επισκεφθεί το γυναικολόγο της, να συζητήσει το πρόβλήμα και να βρει λύση σε αυτό. Αυτός θα πάρει ένα καλό ιστορικό, θα την εξετάσει κλινικά και θα πραγματοποιήσει υπερηχογράφημα έσω γεννητικών οργάνων.
Σε περίπτωση πρωτοπαθούς δυσμηνόρροιας μπορεί να χορηγηθεί κάποιο παυσίπονο με αντι-προσταγλανδινικές ιδιότητες (προσοχή γιατί τα περισσότερα αυξάνουν το αίμα της περιόδου) σε συνδυασμό ή μη με παράγοντες που ευνοούν την πήξη του αίματος.
Μπορεί επίσης να χορηγηθεί αντισυλληπτικό χάπι. Έχει βρεθεί πως τα αντισυλληπτικά όταν επιλεγούν σωστά βελτιώνουν τα χαρακτηριστικά της περιόδου. Αυτό προϋποθέτει πως δεν υπάρχουν αντενδείξεις χορήγησης των παραπάνω χαπιών στην ασθενή. Τα αντισυλληπτικά χάπια δεν επιτρέπουν στις ωοθήκες να παράγουν ωάριο κάθε μήνα (ωορρηξία) και κατά συνέπεια παράγονται λιγότερες προσταγλανδίνες από τον οργανισμό της γυναίκας άρα αυτή πονάει λιγότερο!
Στην περίπτωση της δευτεροπαθούς δυσμηνόρροιας ο γυναικολόγος θα πρέπει να διαφοροδιαγνώσει το βασικό αίτιο. Ο βασικός παράγοντας πρόκλησης δευτεροπαθούς δυσμηνόρροιας είναι η Ενδομητρίωση.
Στην πάθηση αυτή, κύτταρα του εσωτερικού τοιχώματος της μήτρας (ενδομήτριο) μεταναστεύουν σε άλλα σημεία του σώματος. Αυτά παράγουν το αίμα της περιόδου. Όταν λοιπόν μεταναστεύουν –κυρίως μέσω των σαλπίγγων-προς την κοιλιά εγκαθίστανται σε διάφορα σημεία του σώματος (ωοθήκες, έντερο, σπάνια ακόμα και στον εγκέφαλο) και παράγουν αίμα κατά τη διάρκεια της περιόδου. Για το λόγο αυτό μια γυναίκα μπορεί να πονάει στην περίοδο της σε διάφορα σημεία της κοιλιάς. Η Ενδομητρίωση χρειάζεται ειδική φαρμακευτική θεραπεία και αρκετές φορές λαπαροσκοπική χειρουργική αφαίρεση.
Άλλοι λόγοι που μπορούν να προκαλέσουν δυσμηνόρροια είναι οι ψυχολογικοί, ενώ έχει αποδειχθεί ότι στη βελτίωση των συμπτωμάτων βοηθάει η αλλαγή της δίαιτας, η διακοπή του καπνίσματος και η άσκηση.