Ανεύρυσμα: Το ανεύρυσμα είναι μία παθολογική διόγκωση σ’ ένα σημείο του τοιχώματος ενός αγγείου στον εγκέφαλο. Το τοίχωμα στο σημείο αυτό «χαλαρώνει» και επιτρέπει να σχηματιστεί αυτή η διόγκωση, που μοιάζει με μιά ρόγα από σταφύλι.
Η ρήξη ενός ανευρύσματος προκαλεί έξοδο αίματος στη βάση του εγκεφάλου. Αυτό αποτελεί έναν επικίνδυνο τύπο εγκεφαλικής αιμορραγίας που ονομάζεται υπαραχνοειδής αιμορραγία.
Η βάση του εγκεφάλου, ανατομικά εντοπίζεται κάτω από το επίπεδο των ματιών. Το ανεύρυσμα διαγιγνώσκεται είτε ως τυχαίο εύρημα, σε μια απεικονιστική εξέταση, που έγινε για άλλο λόγο, ή επείγοντος απεικονιστικού ελέγχου, που έγινε με αφορμή ένα επεισόδιο υπαραχνοειδούς αιμορραγίας.
Ανεύρυσμα: Πώς θα το αναγνωρίσετε;
Δυστυχώς τα ανευρύσματα του εγκεφάλου παρουσιάζουν συμπτώματα μόνο αφού σπάσουν. Αυτά τα συμπτώματα είναι ένας πολύ έντονος πονοκέφαλος, δυσκαμψία στον αυχένα, φωτοφοβία, ναυτία και εμετός.
Το ανεύρυσμα της αορτής από την άλλη πλευρά μπορεί να ψηλαφίζεται ως μια παλλόμενη μάζα κοντά στην περιοχή του αφαλού ή να προκαλεί ευαισθησία ή πόνο στην κοιλιά ή στον θώρακα, ακόμη και πόνο χαμηλά στη μέση (αν είναι μεγάλο και συμπιέζει νεύρα ή όργανα).
Αν το ανεύρυσμα της κοιλιακής αορτής σπάσει τότε υπάρχει ξαφνικός, έντονος και επίμονος πόνος στην κοιλιά, στο στήθος, στην πλάτη, στη μέση καθώς και εφίδρωση, ζάλη, χαμηλή πίεση, ταχυκαρδία, απώλεια συνείδησης και δύσπνοια.
Το θωρακικό ανεύρυσμα παρουσιάζει συμπτώματα όταν γίνει πολύ μεγάλο. Αυτά είναι: ξερός βήχας, δυσκολία στην κατάποση, βραχνάδα και δύσπνοια.
Αν το ανεύρυσμα αυτό σπάσει (ή σκιστεί χωρίς να σπάσει τελείως και προκαλέσει μια μικρή αιμορραγία, όπου το αίμα δεν βγαίνει εκτός της αρτηρίας) τότε το σύμπτωμα είναι πολύ έντονος πόνος, σαν αυτόν του εμφράγματος.
Ανεύρυσμα: Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο;
Δεν είναι ξεκάθαρο γιατί προκύπτουν τα ανευρύσματα. Οι υποψίες πέφτουν κυρίως στην κληρονομικότητα, στην υπέρταση, σε ατυχήματα που έχουν προκαλέσει πίεση στο κεφάλι ή στον θώρακα και στην κοιλιά αντίστοιχα, στο κάπνισμα αλλά και σε γενετικούς λόγους (π.χ. επειδή υπήρχε εκ γενετής κάποια αρτηρία που το τοίχωμά της είχε υποστεί λέπτυνση).
Ειδικά για τα ανευρύσματα του εγκεφάλου έχει βρεθεί ότι στην πλειονότητά τους εμφανίζονται σε καπνιστές ή σε πρώην καπνιστές (χωρίς οι γιατροί να μπορούν να βρουν την ακριβή σύνδεση ανάμεσα στο κάπνισμα και στο ανεύρυσμα), ειδικά όταν υπάρχει και σχετική κληρονομικότητα.
Επίσης, τα ανευρύσματα του εγκεφάλου είναι συχνότερα στις γυναίκες, στους ανθρώπους που είναι μεγαλύτεροι από 40 ετών, που κάνουν χρήση κοκαΐνης ή που έχουν κάποια ασθένεια που προδιαθέτει στη δημιουργία ανευρύσματος (πρόκειται για σπάνιες ασθένειες).
Τα ανευρύσματα της αορτής γίνονται πολύ συχνότερα όσο αυξάνεται η ηλικία και έτσι είναι πιο συνηθισμένα σε ανθρώπους άνω των 65 ετών, συχνά άνδρες, καπνιστές, υπερτασικούς, με υπερλιπιδαιμία, αρτηριοσκλήρυνση και με σχετική κληρονομικότητα.
Ανεύρυσμα: Τα συμπτώματα που πρέπει να γνωρίζετε
- Ξαφνικός, έντονος πονοκέφαλος: Οι πονοκέφαλοι συχνά σηματοδοτούν μια σοβαρή κατάσταση. Όπως εξηγούν οι ειδικοί, ένα ανεύρυσμα «συχνά περιγράφεται ως ο χειρότερος πονοκέφαλος της ζωής σας». Η διαρροή του αίματος ερεθίζει τον εγκέφαλο προκαλώντας έντονο πόνο. Σε αντίθεση με τον απλό πονοκέφαλο, ο πόνος έρχεται απότομα και είναι οξύς και έντονος.
- Διπλή όραση ή πτώση των βλεφάρων: Προκαλείται όταν το ανεύρυσμα πιέζει το νεύρο που ευθύνεται για την κίνηση των ματιών. Εάν εκδηλώσετε ξαφνικά προβλήματα όρασης, όπως διπλή όραση ή πτώση των βλεφάρων, καλέστε αμέσως ασθενοφόρο, καθώς είναι μια κατάσταση που δεν χωράει αναμονή.
- Αδυναμία ή μούδιασμα στη μία πλευρά του προσώπου ή του σώματος: Το μούδιασμα στη μία πλευρά του προσώπου ή του σώματος οφείλεται σε μικροσκοπικούς θρόμβους που διαρρέουν από το ανεύρυσμα και φράζουν μικρά αγγεία που καταλήγουν σε σημαντικά σημεία του εγκεφάλου. Ένα ανεύρυσμα μοιάζει με λεπτή φουσκάλα που μπορεί να σκάσει και να προκαλέσει διαρροή αίματος.
- Προβλήματα πεπτικού: Όταν κάποιος έχει ανεύρυσμα στον εγκέφαλο, μπορεί να έχει ναυτία και εμετούς, λόγω της αιμορραγίας και του πονοκεφάλου. Πρώτα εκδηλώνεται ο πονοκέφαλος και ακολουθούν ναυτία, εμετός και/ή διάρροια. Άλλα κοινά συμπτώματα του ανευρύσματος περιλαμβάνουν αιμορραγία, ζάλη, ευαισθησία στο φως και ακαμψία στον αυχένα. Όλα αυτά σχετίζονται με την αιμορραγία στον εγκέφαλο ή σε κάποιες περιπτώσεις με την πίεση που ασκεί το ανεύρυσμα στις δομές του εγκεφάλου.
Ανεύρυσμα: Πώς πραγματοποιείται η διάγνωση;
Η πιο ειδική εξέταση είναι η ψηφιακή αγγειογραφία (DSA = Digital Substraction Angiography).
H εξέταση αυτή γίνεται με τρόπο που μοιάζει με τη στεφανιαιογραφία: εισάγεται ένας λεπτός καθετήρας στην κυκλοφορία του αίματος, από μία μεγάλη αρτηρία του ποδιού και προωθείται μέχρι τη βάση του εγκεφάλου, όπου εγχέεται σκιαγραφική ουσία και απεικονίζονται τα αγγεία του εγκεφάλου.
Η εξέταση αυτή έχει κινδύνους (είναι επεμβατική ιατρική πράξη) και γίνεται μόνο όταν υπάρχει έντονη υποψία ανευρύσματος εγκεφάλου.
Επιπλέον, υπάρχει η αξονική αγγειογραφία και η μαγνητική αγγειογραφία. Είναι εξετάσεις με λιγότερους κινδύνους, αλλά όχι τόσο ακριβείς όσο η ψηφιακή αγγειογραφία.
Οι εξετάσεις αυτές γίνονται, όταν ο βαθμός υποψίας για ένα ανεύρυσμα είναι μικρός, καθώς και σαν εξετάσεις προσυμπτωματικού ελέγχου σε συγγενείς (πρώτου βαθμού) ασθενών, που αποδεδειγμένα έχουν ένα ανεύρυσμα εγκεφάλου.
Ανεύρυσμα: Οι διαφορετικές προσεγγίσεις αντιμετώπισης
Η αντιμετώπιση θα εξαρτηθεί από το αν η διάγνωση έγινε λόγω αιμορραγίας ή τυχαία (τυχαίο εύρημα σε μια διαγνωστική εξέταση:
- αν έγινε λόγω αιμορραγίας, χρειάζεται άμεση αντιμετώπιση (μέσα στις επόμενες ώρες ή μέρες) είτε με εμβολισμό, είτε με νευροχειρουργική επέμβαση
- αν έγινε τυχαία, δηλ αν το ανεύρυσμα δεν έχει ραγεί (σπάσει) και το ανεύρυσμα είναι μικρό σε μέγεθος (συνήθως κάτω από 7 χιλιοστά) αποφασίζεται η παρακολούθηση
- αν έγινε τυχαία και το ανεύρυσμα είναι μέσου ή μεγάλου μεγέθους (συνήθως πάνω από 7 χιλιοστά) αποφασίζεται ο εμβολισμός ή η νευροχειρουργική επέμβαση, όχι σε επείγουσα αλλά σε προγραμματισμένη βάση.
Ανεύρυσμα: Τι συμβαίνει αν σπάσει;
Κατ’ αρχάς θα πρέπει να πούμε ότι ο αριθμός των ανευρυσμάτων στον γενικό πληθυσμό είναι πολύ μεγαλύτερος από τον αριθμό των ανευρυσμάτων που θα σπάσουν τελικά. Αν όμως συμβεί ρήξη και προκληθεί αιμορραγία, η κατάσταση είναι επείγουσα και μερικές φορές η έκβαση δεν είναι καλή.
Πιο συγκεκριμένα, η πρόγνωση για ένα ανεύρυσμα του εγκεφάλου που έχει σπάσει δεν είναι πολύ καλή. Χρειάζεται επείγουσα αντιμετώπιση και περίπου οι 3 στους 5 ανθρώπους που τους συμβαίνει αυτό πεθαίνουν μέσα σε δύο εβδομάδες από τη στιγμή της αιμορραγίας ενώ οι μισοί από αυτούς που επιβιώνουν έχουν σοβαρή εγκεφαλική βλάβη και αναπηρίες.
Από την άλλη πλευρά, αν σπάσει ένα ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής αντιμετωπίζεται επειγόντως με επέμβαση αλλά τα ποσοστά επιβίωσης δεν είναι υψηλά. Μόνο 2 στους 10 ανθρώπους επιβιώνουν σε τέτοια περίπτωση.