Οι εργαζόμενοι με νοητικώς απαιτητικά επαγγέλματα, μπορεί να διατρέχουν μειωμένο κίνδυνο να εκδηλώσουν άνοια αργότερα στη ζωή τους, αναφέρει διεθνής ομάδα επιστημόνων.

Σε συνδυασμένη ανάλυση στοιχείων από επτά προγενέστερες έρευνες με περισσότερους από 100.000 εθελοντές, οι ερευνητές διαπίστωσαν πως οι νοητικές απαιτήσεις που έχει κάθε επάγγελμα συσχετίζονται ισχυρά με την άνοια. Η συσχέτιση αυτή είναι ιδιαιτέρως ισχυρή όσον αφορά τη νόσο Αλτσχάιμερ.

Στην πραγματικότητα, όσοι «στύβουν» καθημερινά το μυαλό τους στη δουλειά διατρέχουν κατά 23% μικρότερο κίνδυνο άνοιας απ’ ό,τι όσοι εργάζονται «στον αυτόματο».

Μάλιστα το όφελος αυτό ισχύει ανεξάρτητα από άλλους παράγοντες κινδύνου για άνοια, όπως:

• Το φύλο
• Η ηλικία
• Το μορφωτικό επίπεδο
• Ο τρόπος ζωής
• Η υποκείμενη κατάσταση της υγείας

Ως νοητικώς απαιτητικά επαγγέλματα ορίστηκαν αυτά που αναγκάζουν να λαμβάνουν μόνοι τους αποφάσεις και να εκτελούν πολύπλοκες δραστηριότητες, επιλύοντας προβλήματα και αναλύοντας καθημερινά πληροφορίες.

Η νέα μελέτη

Η νέα μελέτη δημοσιεύθηκε στην ιατρική επιθεώρηση BMJ. Όπως γράφουν οι ερευνητές, ανέλυσαν συνδυαστικά στοιχεία από 107.896 εθελοντές. Η μέση ηλικία τους ήταν τα 45 έτη και το 42% ήσαν άνδρες.

Το επάγγελμα των εθελοντών είχε αξιολογηθεί κατά την έναρξη κάθε μίας από τις επτά μελέτες. Αναλόγως με το επίπεδο της νοητικής διέγερσης που προκαλούσε ταξινομήθηκε ως εξής:

• Χαμηλής νοητικής διέγερσης (27,1% των εθελοντών)
• Μέτριας νοητικής διέγερσης (47% των εθελοντών)
• Υψηλής νοητικής διέγερσης (25,9% των εθελοντών)

Οι ερευνητές είχαν παρακολουθήσει την υγεία τους για χρονικό διάστημα από 14 έως 30 έτη. Στο μεσοδιάστημα, συνολικώς 1.143 από τους συμμετέχοντες εκδήλωσαν άνοια.

Εξετάζοντας συνδυαστικά τα στοιχεία στην παρούσα μελέτη, οι επιστήμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα πως τον μεγαλύτερο κίνδυνο διέτρεχαν οι εργαζόμενοι στα επαγγέλματα με τη χαμηλότερη νοητική διέγερση.

Οι διαφορές που κατέγραψαν αναλόγως με το επάγγελμα παρέμειναν ισχυρές ακόμα κι όταν έλαβαν υπ’ όψιν τυχόν υποκείμενα καρδιομεταβολικά νοσήματα. Τέτοιου είδους νοσήματα είναι ο σακχαρώδης διαβήτης, η καρδιοπάθεια και το εγκεφαλικό.

Η προστατευτική δράση των απαιτητικών επαγγελμάτων ήταν παρόμοια σε άνδρες και γυναίκες. Ήταν επίσης ίδια σε όλες τις ηλικίες. Ωστόσο έναντι της νόσου Αλτσχάιμερ ήταν ισχυρότερη απ’ ό,τι έναντι άλλων μορφών άνοιας (π.χ. αγγειακή άνοια).

Και δύο χρόνια αργότερα

Η μελέτη έδειξε ακόμα ότι τα συνολικά περιστατικά με άνοια στα άτομα με απαιτητικά επαγγέλματα εξισώνονταν σε μεγαλύτερη ηλικία με εκείνα των ατόμων με μη-απαιτητικά επαγγέλματα.

Στην πραγματικότητα, η άνοια εμφανιζόταν στα άτομα με απαιτητικά επαγγέλματα κατά μέσον όρο δύο χρόνια αργότερα, δήλωσε ο επικεφαλής ερευνητής Dr. Mika Kivimaki, καθηγητής Κοινωνικής Επιδημιολογίας στο University College του Λονδίνου (UCL). Ειδικότερα, τα περιστατικά που καταγράφηκαν στην ηλικία των 80 ετών στα άτομα με απαιτητικό επάγγελμα, είχαν ήδη καταγραφεί σε ηλικία σχεδόν 78 ετών στα άτομα με χαμηλής νοητικής διέγερσης επαγγέλματα.

Tα ήπια και τα σοβαρά συμπτώματα της άνοιας

Ο ασθενής που έχει άνοια παρουσιάζει προβλήματα στη μνήμη, την προσοχή, τη συγκέντρωση, την ομιλία και τη σκέψη, με αποτέλεσμα να προκαλούνται ποικίλες δυσκολίες στην καθημερινή, επαγγελματική και κοινωνική ζωή του.

Παλιότερα χρησιμοποιούσαμε τον όρο γεροντική άνοια, ο οποίος έχει πια εγκαταλειφθεί. Η πιο συχνή αιτία άνοιας είναι η νόσος Αλτσχάιμερ, αλλά άνοια μπορεί να προκαλέσουν εκατοντάδες άλλα νοσήματα, π.χ. κάποιο σοβαρό εγκεφαλικό ή η νόσος Πάρκινσον.

Άνοια: Ποια είναι τα πρώτα συμπτώματα

Συνήθως η άνοια προσβάλλει πρώτα την πρόσφατη μνήμη, με αποτέλεσμα οι ασθενείς να επαναλαμβάνουν την ίδια ερώτηση ξανά και ξανά, να χάνουν πράγματα και να κατηγορούν τους άλλους ότι τους τα πήραν. Ένα άλλο συχνό πρώτο σύμπτωμα είναι η δυσκολία στην εξεύρεση της σωστής λέξης και η διαταραχή της συγκέντρωσης, η οποία δεν γίνεται εύκολα αντιληπτή από το οικογενειακό περιβάλλον. Τα παραπάνω συμπτώματα τα συναντούμε συχνότερα στη νόσο Αλτσχάιμερ. Σε άλλες μορφές άνοιας ψυχιατρικά και νευρολογικά συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν στα πρώτα στάδια της νόσου.

Ποια είναι τα βασικά συμπτώματα στη μέτρια άνοια

Η ανάγκη βοήθειας στις καθημερινές δραστηριότητες είναι εμφανής. Το άτομο με μέτριας μορφής άνοια δεν μπορεί να ανταπεξέλθει πάντοτε μόνο του σε δραστηριότητες που μέχρι πρότινος του ήταν εφικτές, όπως ψώνια, διαχείριση των οικονομικών του συναλλαγών, λήψη φαρμάκων, οικιακές εργασίες. Στο στάδιο αυτό εμφανίζονται και τα προβλήματα του ελέγχου των σφιγκτήρων, καθώς και των ψυχωσικών διαταραχών, όπως ψευδαισθήσεις, παραλήρημα. Ακόμη, τα προβλήματα στη συγκέντρωση, στην κατονομασία των λέξεων, γίνονται πλέον εμφανή και από το οικογενειακό περιβάλλον. Επίσης, τα άτομα με μέτριας μορφής άνοια παρουσιάζουν μειωμένη γνώση τρεχόντων και πρόσφατων γεγονότων, καθώς και κενά μνήμης της προσωπικής τους ιστορίας. Τέλος, η άρνηση και η μη αποδοχή των δυσκολιών τους είναι βασικός μηχανισμός άμυνας πια.

Ποια είναι τα συμπτώματα της σοβαρής άνοιας

Τα άτομα με άνοια προχωρημένου σταδίου δεν μπορούν πλέον να επιζήσουν χωρίς βοήθεια. Είναι πλέον ανίκανα να εκτελέσουν βασικές λειτουργίες, όπως το πλύσιμο, το ντύσιμο, το φαγητό, τη χρήση της τουαλέτας. Ακόμη, παρουσιάζουν παντελή αδυναμία αναγνώρισης του περιβάλλοντός τους, του χρόνου, της εποχής, της κατονομασίας αντικειμένων, αλλά και οικείων τους προσώπων. Τέλος, οι διαταραχές στον χαρακτήρα και η παρουσία ψυχωτικών συμπεριφορών είναι πιο έκδηλες, όπως ακόμη και η απώλεια βασικών ψυχοκινητικών λειτουργιών (π.χ. αδυναμία βάδισης).

Υπάρχουν σύντομα τεστ για τη διάγνωση της άνοιας;

Δυο είναι τα πιο διαδεδομένα εργαλεία μέτρησης της άνοιας:

• τοMMSE (Mini Mental State Examination) και
• το τεστ του ρολογιού (clock drawing test).

MMSE: χρησιμοποιείται στην κλινική πράξη σαν διαγωνιστικό εργαλείο μέτρησης της γνωστικής λειτουργίας, αλλά και για την παρακολούθηση της πορείας της νόσου και τη μελέτη της αποτελεσματικότητας των θεραπευτικών παρεμβάσεων. Το MMSE ελέγχει τη γνωστική λειτουργία στους εξής τομείς:

• προσανατολισμός στον χώρο και στον χρόνο,
• προσοχή-συγκέντρωση,
• πράξεις,
• άμεση και πρόσφατη μνήμη,
• γλώσσα,
• ικανότητα εκτέλεσης προφορικής και γραπτής εντολής,
• γραφή και αντιγραφή

Η εφαρμογή του τεστ απαιτεί 5-12 λεπτά από έναν εκπαιδευμένο εξεταστή.

Τεστ του ρολογιού: ελέγχει τη μετωπιαία, κροταφική και βρεγματική λειτουργία. Μειωμένη απόδοση στο συγκεκριμένο τεστ σχετίζεται όχι μόνο με κατασκευαστική δυσχέρεια αλλά και με μειωμένη κατανόηση της εντολής, έκπτωση μνήμης και έκπτωση των οπτικοχωρικών ικανοτήτων.