Η ατοπική δερματίτιδα είναι η συχνότερη χρόνια Δερματοπάθεια των παιδιών, που προσβάλλει το 5-25% των παιδιών ιδιαίτερα σε χώρες δυτικού τρόπου ζωής. Η συχνότητα της τριπλασιάστηκε τα τελευταία 30-40 χρόνια.

Είναι μια πολυπαραγοντική νόσος, με εκδηλώσεις που απορρέουν από τον συνδυασμό περιβαλλοντικών και γεννητικών επιδράσεων και εκδηλώνεται με κνησμό, ξηρότητα, ερυθρότητα (έκζεμα).

Γεννητική προδιάθεση

Όταν ένας γονέας πάσχει από ατοπική δερματίτιδα ή Αλλεργική νόσο η πιθανότητα να νοσεί το παιδί είναι 50%, ενώ όταν και οι δύο γονείς έχουν ατοπική δερματίτιδα ή Αλλεργική νόσο τότε η πιθανότητα να νοσεί το παιδί είναι της τάξεως του 80%.

Περιβαλλοντικά αίτια

• Ερεθιστικές ουσίες και αλλεργιογόνα: Υλικά ένδυσης, αφρόλουτρα, απορρυπαντικά, μαλακτικά ρούχων, χλώριο πισίνας και πολλά άλλα.
• Κλιματολογικές συνθήκες: Ηλιοφάνεια και ξηρό κλίμα λειτουργούν ευεργετικά στο Ατοπικό Δέρμα, ενώ το κρύο και η υγρασία το αντίθετο.

Το Ατοπικό Δέρμα είναι ευαίσθητο Δέρμα. Τα τελευταία χρόνια ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη σπουδαιότητα του επιδερμικού φραγμού, δηλαδή την ικανότητα που έχει το δέρμα να απομονώνει το εξωτερικό περιβάλλον. Αυτός είναι και ένας από τους λόγους που η καθημερινή ενυδάτωση με την κατάλληλη ενυδατική κρέμα «μονώνει» το ευαίσθητο αυτό δέρμα και το προστατεύει σαν μια αόρατη ασπίδα.

Πρόγνωση

Το 50% των περιπτώσεων βελτιώνεται ως την ηλικία των τεσσάρων, πέντε ετών.

Το 75% συνήθως παρουσιάζει βελτίωση – ίαση στην εφηβεία, ενώ σε ένα 10-20% η νόσος συνεχίζει δια βίου. Το 30-50% των παιδιών με ατοπία μπορεί να εμφανίσει αλλεργικό βρογχικό άσθμα ή αλλεργική ρινίτιδα σε μεγαλύτερη ηλικία.Το 50% των παιδιών με ατοπική δερματίτιδα βελτιώνεται ως την ηλικία των τεσσάρων, πέντε ετών.

Πώς χειριζόμαστε το ατοπικό δέρμα;

Η καθημερινή χρήση κατάλληλης ενυδατικής κρέμας αποτελεί το βασικό άξονα στην αντιμετώπιση της νόσου σε συνδυασμό με την απομάκρυνση των περιβαλλοντικών παραγόντων που επιδρούν αρνητικά στο ατοπικό δέρμα.

Το μπάνιο του παιδιού πρέπει να γίνεται με ειδικά καθαριστικά, χωρίς τη χρήση σφουγγαριών. Στεγνώνουμε το δέρμα, χωρίς να το τρίβουμε και ταμπονάρουμε με βαμβακερή πετσέτα καλά ξεπλυμένη και χωρίς μαλακτικά πλυσίματος.  Απλώνουμε την ενυδατική κρέμα με ήπιο μασάζ έως ότου απορροφηθεί.

Η ένδυση του παιδιού γίνεται με βαμβακερά ρούχα, τα οποία έχουν ξεπλυθεί καλά από τα απορρυπαντικά και δεν έχει γίνει χρήση μαλακτικών. Το ίδιο ισχύει για τα σεντόνια και τα λοιπά κλινοσκεπάσματα.

Φροντίζουμε την απουσία σκόνης από το παιδικό δωμάτιο και απομακρύνουμε πηγές σκόνης, όπως λούτρινα ζώα, χαλιά, μοκέτες. Τα ακάρεα της οικιακής σκόνης είναι ίσως ένα από τα πρώτα αλλεργιόγονα που μπορεί να ευαισθητοποιήσουν αλλεργικά πλέον το παιδί με ατοπική δερματίτιδα.

Θεραπεία

Το δέρμα του παιδιού κατά τη διάρκεια του έτους εμφανίζει εξάρσεις και υφέσεις ατοπίας. Η σωστή αντιμετώπιση περιλαμβάνει την καθημερινή περιποίηση  με τα ενδεδειγμένα προϊόντα και την άμεση αποκατάσταση των εκζεμάτων και του κνησμού όταν αυτά εμφανίζονται. Ένα μεγάλο ποσοστό παιδιών που πάσχουν από ατοπική δερματίτιδα θα χρειαστεί για την αντιμετώπιση των εξάρσεων τοπικά κορτικοστεροειδή σε δόσεις και διάρκεια που θα καθορίζονται από τον ειδικό Δερματολόγο. Τις περισσότερες φορές αυτά είναι αρκετά για την αποκατάσταση των συμπτωμάτων της νόσου και την αντιμετώπιση των εξάρσεων.

Συστηματική θεραπεία με ανοσοκατασταλτικά ή τη χρήση βιολογικών παραγόντων συστήνεται μόνο σε περιπτώσεις βαρείας μορφής ατοπίας που στον ελλαδικό χώρο δεν είναι και τόσο συχνή.

Έκζεμα σε πρόσωπο και σώμα: Πώς αντιμετωπίζεται

Έκζεμα στο πρόσωπο και το σώμα: To έκζεμα είναι μια πάθηση του φραγμού του δέρματος, δηλαδή μια φλεγμονή που εμφανίζει συμπτώματα όπως η ερυθρότητα, η φαγούρα και δέρμα που συνοδεύεται από σχηματισμό φλυκταινών.

Έκζεμα είναι η ονομασία ενός συνόλου δερματικών παθήσεων που ως κοινό χαρακτηριστικό έχουν τα παραπάνω συμπτώματα. Παρουσιάζεται πολύ συχνά σε βρέφη και παιδιά, ωστόσο, είναι συχνό και στους ενήλικες.

Το έκζεμα μπορεί να είναι ενδογενές ή εξωγενές. Το ενδογενές το δημιουργεί ο ίδιος ο οργανισμός και είναι απόρροια γενετικής προδιάθεσης, ενώ μπορεί να εκδηλωθεί ως ατοπική δερματίτιδα, σμηγματορροϊκή δερματίτιδα ή δυσιδρωσικό έκζεμα.

Το εξωγενές οφείλεται σε εξωτερικούς παράγοντες που το επηρεάζουν και μπορεί να είναι η δερματίτιδα εξ επαφής, δηλαδή η δερματίτιδα που προκαλείται λόγω επαφής με κάποια ερεθιστική ουσία ή λόγω αλλεργικής αντίδρασης.

Έκζεμα στο πρόσωπο και το σώμα: Ποιοι είναι οι τύποι του;

• Εξωγενές εκζεμα ή δερματίτιδα εξ επαφής: όπου η φλεγμονή οφείλεται σε επαφή με κάποια ουσία, και σε αυτή την κατηγορία ανήκουν:
  1. η ερεθιστική δερματίτιδα: το δέρμα έρχεται σε επαφή με κάποια ερεθιστική ουσία όπως τα απορρυπαντικά και έχει τη μορφή οξέος ή χρόνιου εκζέματος
  2. η αλλεργική δερματίτιδα: το δέρμα έρχεται σε επαφή με κάποιο αλλεργιογόνο όπως μέταλλα, βαφές, αρώματα και έχει τη μορφή οξέος εκζέματος

• Ενδογενές – το οποίο χωρίζεται σε:
  1. ατοπική δερματίτιδα: η οποία αποτελεί μια χρόνια δερματοπάθεια και εμφανίζεται σε άτομα με γενετική προδιάθεση στη βρεφική ηλικία συνήθως
  2. σμηγματορροϊκή δερματίτιδα: είναι χρόνια δερματοπάθεια και εμφανίζεται πιο συχνά σε άνδρες, επιδεινώνεται τους χειμερινούς μήνες και σε περιόδους έντονου άγχους
  3. νομισματοειδές έκζεμα: εμφανίζεται πιο συχνά στους άνδρες τη χειμερινή περίοδο και έχει τη μορφή κυκλικών πλακών
  4. δυσιδρωσικό έκζεμα: πρόκειται για οξεία δερματίτιδα που οφείλεται σε γενετική προδιάθεση με επιβαρυντικό παράγοντα, το άγχος και εντοπίζεται στις παλάμες και τα πέλματα. Έχει εποχική κατανομή.
  5. νεανική πελαματιαία δερματοπάθεια
  6. νευροδερματίτις
  7. δερματίτις εκ στάσεως (κιρσοειδές εκζεμα)

Έκζεμα στο πρόσωπο και το σώμα: Ατοπική δερματίτιδα

Η πιο συχνή μορφή εκζέματος είναι η ατοπική δερματίτιδα. Συνήθως εμφανίζεται κατά την παιδική ηλικία και μπορεί να είναι είτε ήπιας είτε πιο βαριάς μορφής.

Ένα παιδί μπορεί να εμφανίσει ατοπική δερματίτιδα συχνότερα, αν κάποιος από τους γονείς του το έχει επίσης. Τα παιδιά με ατοπική δερματίτιδα έχουν υψηλότερο κίνδυνο να παρουσιάσουν τροφικές αλλεργίες, άσθμα και ρινίτιδα.

Η ατοπική δερματίτιδα παρουσιάζεται με φυσαλίδες, ξηροδερμία, ερυθρότητα και κοκκίνισμα στους αγκώνες, στα γόνατα, στο πρόσωπο, στο λαιμό και στους καρπούς.

Αν ο ασθενής ξύσει τα σημάδια, το έκζεμα επιδεινώνεται, το ίδιο και η φαγούρα. Ερεθιστικοί παράγοντες είναι ο κρύος καιρός, η υγρασία, τα απορρυπαντικά, τα σαπούνια, τα αρώματα, η σκόνη, οι τρίχες ή το σάλιο ζώων, οι δερματικές λοιμώξεις, τα υφάσματα (συνθετικά), οι ορμονικές αλλαγές (π.χ. σε περίοδο εγκυμοσύνης) και οι τροφικές αλλεργίες.

Έκζεμα στο πρόσωπο και το σώμα: Σμηγματορροϊκή δερματίτιδα

Η σμηγματορροϊκή δερματίτιδα είναι μια πολύ κοινή πάθηση που προκαλεί ερυθρότητα, φαγούρα και εξάνθημα. Το εξάνθημα μπορεί να εκδηλωθεί ως κίτρινη ή λευκή κρούστα και να καλύπτει την επιφάνειά του.

Η μορφή αυτή μπορεί να εμφανιστεί στο κρανίο, στα αφτιά, στα φρύδια, στα βλέφαρα, στο πρόσωπο, στα γεννητικά όργανα ή στις μασχάλες.

Είναι συχνότερη σε ηλικίες μεταξύ 30-60 ετών. Τη νόσο μπορεί να πυροδοτήσουν μια σειρά από παθήσεις όπως η κατάθλιψη, η επιληψία, οι διατροφικές διαταραχές, η ακμή, η ψωρίαση, η νόσος Πάρκινσον, καθώς και η λήψη ορισμένων φαρμάκων.

Έκζεμα στο πρόσωπο και το σώμα: Δυσιδρωσικό έκζεμα

Το δυσιδρωσικό έκζεμα ονομάζεται αλλιώς και παλαμοπελματιαίο έκζεμα. Πρόκειται για μία ενδογενή κνησμώδη, χρόνια και υποτροπιάζουσα φυσαλιδώδη δερματίτιδα άγνωστης αιτιολογίας.

Τυπικά συμπεριλαμβάνει τα πέλματα, τις παλάμες και τις πλάγιες πλευρές των δακτύλων. Πλήττει νέους ενήλικες και των δύο φύλων.

Παρουσιάζεται με μικρές φυσαλίδες, οι οποίες μπορούν να σχηματίσουν και μεγαλύτερες και να επιμολυνθούν. Επιμένουν για αρκετές εβδομάδες και μετά υφίενται με απολέπιση.

Έκζεμα στο πρόσωπο και το σώμα: Δερματίτιδα εξ επαφής 

Η δερματίτιδα εξ επαφής είναι η δερματική αντίδραση όταν ο οργανισμός έρχεται σε επαφή με συγκεκριμένες ουσίες. Υπάρχουν δύο είδη δερματίτιδας εξ επαφής: η ερεθιστική και η αλλεργική.

Η ερεθιστική δερματίτιδα περιλαμβάνει επαφή με έναν ερεθιστικό παράγοντα όπως τα οξέα, τα μαλακτικά, τα καθαριστικά, τα απορρυπαντικά, οι βαφές μαλλιών και κάποια σαμπουάν.

Η αλλεργική δερματίτιδα συμβαίνει όταν το ανοσοποιητικό σύστημα αντιδρά σε μια συγκεκριμένη ουσία, ένα αλλεργιογόνο. Ως τέτοια μπορούν να θεωρηθούν τα υφάσματα, το λάτεξ, τα φυτά, η γύρη, κάποια μέταλλα, συστατικά σε δερμοκαλλυντικά, ορισμένα φάρμακα.

Έκζεμα στο πρόσωπο και το σώμα: Πώς εκδηλώνεται;

Η κλινική εικόνα του εκζέματος στην οξεία μορφή περιλαμβάνει ερύθημα, φυσαλίδες, οίδημα και φαγούρα.

Στην υποξεία μορφή, έχει όλα τα παραπάνω συμπτώματα, αλλά σε πολύ μικρότερο βαθμό και ένταση, ενώ στη χρόνια μορφή παρουσιάζεται λειχηνοποίηση, φαγούρα και επίταση των πτυχών (γραμμώσεις).

Το έκζεμα δεν είναι μεταδοτικό. Τα συμπτώματά του περιλαμβάνουν πρήξιμο, σκουρόχρωμα σπυράκια, κοκκίνισμα και φαγούρα, ενώ μπορεί να περνούν περιόδους ύφεσης και έξαρσης.

Έκζεμα στο πρόσωπο και το σώμα: Εμφάνιση στην βρεφική και παιδική ηλικία

Το έκζεμα στα παιδιά είναι μια φλεγμονώδης πάθηση του δέρματος που βασίζεται σε προϋπάρχουσα ευαισθησία. Εμφανίζεται σαν κόκκινες, ξηρές και κνησμώδης περιοχές στο δέρμα του παιδιού.

Η πιθανότητα να παρουσιάσει ένα παιδί έκζεμα δεν εξαρτάται από το χρώμα του δέρματός του. Συνήθως οφείλεται σε κληρονομικούς παράγοντες και μπορει να πυροδοτείται από κάποια αλλεργική αντίδραση, π.χ. σε κάποια τροφή ή ύφασμα ή προϊόν φροντίδας του δέρματος ή σε εξωγενείς παράγοντες (καπνός τσιγάρου).

Τα βρέφη 6-12 εβδομάδων εμφανίζουν συχνά ατοπική δερματίτιδα σαν εξάνθημα στο πρόσωπο, στο μέτωπο ή και στο κρανίο. Η επαφή με το σάλιο του μπορεί να επιδεινώσει το σύμπτωμα.

Σε πολλές περιπτώσεις, το πρόβλημα αποκαθίσταται μέχρι την ηλικία των 2 ετών. Ωστόσο, οι μισές περίπου περιπτώσεις παιδιών με ατοπική δερματίτιδα θα την εμφανίσουν και στην ενήλικη ζωή τους.

Στα παιδιά, το έκζεμα εμφανίζεται συνήθως στον αγκώνα ή πίσω από τα γόνατα, στους καρπούς, γύρω από το στόμα, στο λαιμό ή στα χέρια. Στα παιδιά που παρουσιάζουν ατοπική δερματίτιδα είναι πιθανό αυτή να οφείλεται σε τροφικές αλλεργίες, όπως σε ξηρούς καρπούς, στα γαλακτοκομικά ή σε σπόρους.

Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να συμβουλευτείς τον παιδίατρό σου, γιατί ίσως χρειαστεί να διακόψεις στο παιδί σου κάποια τροφή. Καμία μορφή εκζέματος στα παιδιά δεν είναι μεταδοτική.

Πώς αντιμετωπίζεται;

Η αντιμετώπιση του εκζέματος στα παιδιά γίνεται βασικά με στόχο την βελτίωση των συμπτωμάτων και την αποφυγή των εξάρσεων. Συνιστάται η ενυδάτωση του δέρματος, να μην προτιμάμε πολύ ζεστό νερό στο μπάνιο του και να μην το τρίβουμε με πετσέτες πάνω στο σημείο της βλάβης.

Η φαρμακευτική αγωγή που συνήθως εφαρμόζεται είναι οι κορτιζονούχες αλοιφές κατά την περίοδο των εξάρσεων, τα ανοσορυθμιστικά φάρμακα ή ακόμη και τα αντιβιοτικά σε περιπτώσεις που το έκζεμα έχει επιμολυνθεί με κάποιο μικρόβιο. Σε κάποιες περιπτώσεις η αποφυγή κάποιων τροφών ή άλλων ερεθιστικών παραγόντων που επιδεινώνουν το έκζεμα, μπορεί να αποφέρει βελτίωση.

Έκζεμα στο πρόσωπο και το σώμα: Πώς πραγματοποιείται η διάγνωση;

Η διάγνωση για το έκζεμα τίθεται από τον αρμόδιο γιατρό που είναι ο δερματολόγος ή ο παιδίατρος στα παιδιά. Για να τεθεί η διάγνωση ο γιατρός λαμβάνει υπόψιν την κλινική εικόνα του ασθενή, το ατομικό και οικογενειακό ιστορικό του, όπως επίσης και το ιστορικό χειρουργείων που τυχόν έχει κάνει.

Το έκζεμα έχει παρόμοια κλινική εικόνα με άλλες παθήσεις του δέρματος όπως η ψωρίαση, η μυκητίαση, η ανοσοανεπάρκεια, η ανεπάρκεια ψευδαργύρου, οι κακοήθειες του δέρματος ή ακόμη και μεταξύ τους οι δερματίτιδες μπορεί να είναι δύσκολο να διαφοροδιαγνωστούν.

Επειδή το έκζεμα μοιάζει αρκετά και με άλλα δερματικά νοσήματα, είναι σημαντικό σε κάποιες περιπτώσεις να ζητηθεί ιστολογική εξέταση και άμεση μικροσκόπηση. Σε ακόμη πιο εξειδικευμένες περιπτώσεις μπορεί να ζητηθεί επιπλέον εργαστηριακή εξέταση.

Έκζεμα στο πρόσωπο και το σώμα: Ποια είναι η αντιμετώπιση της;

Οριστική και άμεση θεραπεία για το έκζεμα δεν υπάρχει. Ένας φυσικός τρόπος που μπορεί να χρησιμοποιηθεί είναι όταν ξέρεις ποιος είναι ο ερεθιστικός παράγοντας που το προκαλεί, να τον αποφεύγεις. Το ίδιο ισχύει και σε περιπτώσεις αλλεργίας.

Συνιστάται η συχνή χρήση ενυδατικών και μαλακτικών κρεμών στο σώμα. Επίσης, μπορεί να χορηγηθούν τοπικά κορτικοστεροειδή, τοπικοί αναστολείς καλσινευρίνης και σε περιπτώσεις όπου παρατηρείται έντονη φαγούρα αντιισταμινικά.

Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να χορηγηθούν συστηματικά κορτικοστεροειδή, κυκλοσπορίνη ή να εφαρμοστεί φωτοθεραπεία για τον περιορισμό της φλεγμονής (εναλλακτική μέθοδος θεραπείας με χρήση ειδικών λαμπών σε συγκεκριμένα μήκη κύματος).

Σε περίπτωση, που λόγω του εκζέματος το δέρμα έχει εκτεθεί σε κάποιο βακτήριο ή μικρόβιο μπορεί να χορηγηθεί αντιβιοτική αγωγή.