Η τρίτη Δευτέρα του Ιανουαρίου, όπως καλή ώρα σήμερα, έχει την κακή φήμη της πιο καταθλιπτικής ημέρας του έτους! Αλλά είναι όμως έτσι; Η λεγόμενη Blue Monday υπάρχει πραγματικά ή μήπως όχι;

Η μέχρι σήμερα επιστημονική έρευνα δεν έχει καταφέρει να τεκμηριώσει ότι η συγκεκριμένη Δευτέρα έχει κάτι πιο καταθλιπτικό από τις άλλες ημέρες του έτους. Είναι απλώς ένα επικοινωνιακό τέχνασμα που εφηύρε το 2005 το βρετανικό τηλεοπτικό δίκτυο Sky Travel.

Το κανάλι είχε ζητήσει τη βοήθεια του ψυχολόγου Δρ. Cliff Arnall ο οποίος είχε κληθεί να υπολογίσει ποια είναι η πιο μίζερη ημέρα του έτους. Πράγματι ο ψυχολόγος επινόησε έναν περίπλοκο αλγόριθμο: [W+(D-d)]xTQ/MxNA (W=καιρός, D=χρέη, d=μηνιαίος μισθός, Τ=ο χρόνος που έχει περάσει από τα Χριστούγεννα και Q=ο χρόνος που μεσολάβησε από τότε που εγκαταλείφθηκε η προσπάθεια τήρησης των υποσχέσεων της νέας χρονιάς).

Κανείς όμως εκ των προαναφερόμενων παραγόντων δεν είναι μετρήσιμοι ή συγκρίσιμοι από μια ενιαία τιμή. Δεν υπάρχει τρόπος μέτρησης του μέσου αριθμού ημερών από τότε που κάποιος σταμάτησε να προσπαθεί να τηρήσει μια υπόσχεση που έδωσε για το νέο έτος. Ενώ ο καιρός τον Ιανουάριο διαφέρει από χώρα σε χώρα. Συνεπώς, δεν υπάρχει καμιά επιστημονική βάση πίσω από τον αλγόριθμο.

Για ποιο λόγο λοιπόν έγινε όλο αυτό;

Μα φυσικά για να μπορέσει το Sky Travel με τη βοήθεια του Δρ. Arnall να αναλύσει ποιες ημέρες προτιμούσαν να κάνουν διακοπές οι άνθρωποι, βάσει της εικασίας ότι είναι πιθανότερο να κλείσεις αεροπορικά εισιτήρια όταν έχεις πεσμένη διάθεση.

Όπως εξηγεί ο Δρ. Ravi Shah, ψυχίατρος στο Ιατρικό Κέντρο Irving του Πανεπιστημίου Κολούμπια «δεν είναι ασυνήθιστο τον Ιανουάριο οι περισσότεροι άνθρωποι να έχουν πεσμένη διάθεση. Υπάρχει εξάλλου και η λεγόμενη εποχική κατάθλιψη, που αφορά στους χειμερινούς μήνες. Άρα λοιπόν το ερώτημα δεν είναι ποια ημέρα του έτους είναι πιο καταθλιπτική, αλλά γιατί ο χειμώνας επηρεάζει τόσο πολύ την ψυχική μας διάθεση».

Ο Αντώνης Κουσουλής, διευθυντής του Ιδρύματος Ψυχικής Υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου, συμπληρώνει ότι «υποστηρίζοντας ότι μια συγκεκριμένη ημέρα είναι η πιο καταθλιπτική του έτους και χωρίς επιστημονική τεκμηρίωση, είναι μια απόδειξη του πόσο ελαφρά τη καρδία συζητάμε για την κατάθλιψη. Η ψυχική υγεία είναι η μεγαλύτερη πρόκληση υγείας της γενιάς μας. Το να συζητάμε άνευ επιστημονικής βάσης για κάτι τόσο σοβαρό είναι απαράδεκτο. Η κατάθλιψη δεν είναι φαινόμενο μιας μεμονωμένης ημέρας. Είναι ένα κλινικό σύνδρομο, η συμπτωματολογία του οποίου θα πρέπει να είναι εμμένουσα για τουλάχιστον δύο εβδομάδες και το μεγαλύτερο μέρος του 24ωρου».

Η χειμερινή μελαγχολία είναι υπαρκτή

Αλλά ο κ. Κουσουλής σημειώνει ότι «μπορεί η Blue Monday να μην υπάρχει, υπάρχει όμως η χειμερινή μελαγχολία ή όπως είναι επιστημονικά γνωστή ‘εποχιακή συναισθηματική διαταραχή’. Πρόκειται για μια μορφή κατάθλιψης που εκδηλώνεται συνήθως τους φθινοπωρινούς και χειμερινούς μήνες όταν μειώνεται η ηλιακή ακτινοβολία. Οι πιο δύσκολοι μήνες λοιπόν για τα άτομα με εποχιακή συναισθηματική διαταραχή είναι ο Ιανουάριος και ο Φεβρουάριος. Ευτυχώς η έλευση της Άνοιξης λειτουργεί ανακουφιστικά».

Η εποχιακή συναισθηματική διαταραχή προκαλείται από βιοχημική ανισορροπία στον εγκέφαλο, που προκαλεί η μειωμένη διάρκεια του φυσικού φωτός τους χειμερινούς μήνες. Με την εναλλαγή των εποχών, πολλοί άνθρωποι βιώνουν αποσυντονισμό του κιρκαδιανού ρυθμού τους, κάτι που με τη σειρά το επηρεάζει και τη διάθεσή τους.

Χαρακτηριστικά συμπτώματα της εποχιακής συναισθηματικής διαταραχής είναι η κόπωση παρά την επάρκεια ύπνου και αύξηση του σωματικού βάρους λόγω υπερφαγίας και επιθυμίας για υδατάνθρακες. Άλλα συμπτώματα είναι η θλίψη, η απώλεια ενδιαφέροντος για αγαπημένες δραστηριότητες, αίσθημα ενοχής, δυσκολία συγκέντρωσης ή λήψης αποφάσεων και αυτοκτονικές σκέψεις ή και απόπειρα αυτοκτονίας.

Κι ενώ η διαταραχή αφορά σε όλες τις ηλικίες, συνήθως εμφανίζεται μεταξύ 18-30 ετών και είναι συχνότερη στις γυναίκες παρά στους άνδρες.

Κατάθλιψη: Μήπως έχεις αυτά τα 5 συμπτώματα

Ποιες αλλαγές στη διάθεση μαρτυρούν πως ίσως υποφέρεις από κατάθλιψη.

Η κατάθλιψη είναι μια συχνή ψυχική διαταραχή που ενίοτε θα περάσει απαρατήρητη, το άτομο που τη βιώνει θα δυσκολευτεί να την περιγράψει και το φιλικό και οικογενειακό του περιβάλλον δεν θα μπορέσει να το βοηθήσει. Ειδικοί από το Πανεπιστήμιο του Κολοράντο στο Μπόλντερ περιγράφουν ένα μοτίβο συμπεριφορών που την προδίδουν. Σύμφωνα με αυτό, τα άτομα με κατάθλιψη:

1. Δεν σηκώνονται από το κρεβάτι

Συμβαίνει σε όλους να μη θέλουν κάποιες φορές να εγκαταλείψουν το κρεβάτι από ανία ή λίγες ακόμα ώρες ύπνου. Όταν όμως πίσω από την άρνηση αυτή κρύβεται η απουσία οποιουδήποτε κινήτρου, από την πρωινή προετοιμασία έως το βούρτσισμα των δοντιών, τότε ενδεχομένως να πρόκειται για καταθλιπτικό σύμπτωμα. Η κατάθλιψη προάγει το αίσθημα της κόπωσης και πνευματικής εξάντλησης σε σημείο που η πιο απλή καθημερινή δραστηριότητα φαντάζει άθλος.

2. Έχουν πρόβλημα με τον ύπνο

Η σωματική και πνευματική εξάντληση που προκαλεί η κατάθλιψη θα επηρεάσουν τις συνήθειες περί τον ύπνο με διάφορες τρόπους. Σε κάποιες περιπτώσεις, ο ύπνος θα γίνει «παρηγοριά» και ένας τρόπος να κυλά ανώδυνα η ημέρα επομένως η διάρκεια και η συχνότητά του μέσα στην ημέρα θα αυξηθούν. Άλλες φορές, μπορεί να εμφανιστούν περίοδοι αϋπνίας και δυσκολία στον ύπνο κατά την έναρξη αλλά και διατήρησή του. Η έλλειψη επαρκούς και ποιοτικού ύπνου σχετίζεται με αύξηση των επιπέδων άγχους και περισσότερες έτσι αρνητικές σκέψεις και δυσφορία.

3. Βιώνουν αλλαγές στην όρεξή τους

Η κατάθλιψη μπορεί να επηρεάσει τις διατροφικές συνήθειες και την όρεξη, αυξάνοντας, μειώνοντας ή εξαφανίζοντας το αίσθημα της πείνας. Στις μεταβολές αυτές εμπλέκονται σημαντικά οι διαταραχές του ύπνου, καθώς ο τελευταίος συμβάλλει στη ρύθμιση των ορμονών της πείνας.

4. Είναι κυκλοθυμικά και ευερέθιστα

Αλλαγές στη διάθεση με ξεσπάσματα θυμού και κλάμα από μικρές ή ασήμαντες αφορμές και έπειτα περίοδος ηρεμίας είναι βασικό χαρακτηριστικό της κατάθλιψης. Οι ειδικοί επισημαίνουν πως αν η ευερεθιστότητα ή οι εναλλαγές της διάθεσης διαρκούν περισσότερο από κάποιες ημέρες, τότε πολύ πιθανόν πρόκειται για κατάθλιψη.

5. Δυσκολεύονται να νιώσουν χαρά και να συνδεθούν

Η κατάθλιψη είναι συνυφασμένη σχεδόν με την ανηδονία, την ανικανότητα δηλαδή άντλησης χαράς και ευχαρίστησης από οτιδήποτε, η οποία οδηγεί σταδιακά στην απώλεια ενδιαφέροντος για αγαπημένες έως πριν δραστηριότητες όπως χόμπι, βόλτες, κοινωνική και σεξουαλική ζωή. Παράλληλα, εμφανίζονται δυσκολίες στη σύνδεση με άλλα άτομα όπως φίλοι, σύντροφοι και συγγενείς, υψώνεται ένα τείχος που παρεμποδίζει τις διαπροσωπικές σχέσεις με αποτέλεσμα το στενό περιβάλλον να μην μπορεί να βοηθήσει.

Κατάθλιψη: Τα σημάδια στους άνδρες

Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άνδρες έχουν τις ίδιες πιθανότητες να πάθουν κατάθλιψη. Όμως τα σημάδια μπορεί να είναι διαφορετικά.

Αν και το κύριο σύμπτωμα της κατάθλιψης για πολλούς είναι συχνά ένα αίσθημα θλίψης, οι άνδρες μπορεί να έχουν μεγαλύτερη τάση από τις γυναίκες να αισθάνονται θυμό, να επιδεικνύουν επιθετικά συναισθήματα και να κάνουν κατάχρηση ουσιών.

Λόγω των διαφορετικών συμπτωμάτων, και επειδή οι άνδρες αναζητούν δυσκολότερα θεραπεία για την κατάθλιψη από τις γυναίκες, πολλοί άνδρες μπορεί να έχουν αδιάγνωστη κατάθλιψη.

Σε αυτό το άρθρο, διερευνούμε τα συναισθηματικά, συμπεριφορικά και σωματικά σημάδια της κατάθλιψης στους άνδρες καθώς και τον τρόπο να αναζητήσετε βοήθεια.

Άνδρες και κατάθλιψη

Σύμφωνα με την Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία, εκτιμάται ότι το 9% των ανδρών στις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν συναισθήματα κατάθλιψης ή άγχους κάθε μέρα και το 30,6% των ανδρών βιώνουν μια περίοδο κατάθλιψης κατά τη διάρκεια της ζωής τους.

Η κατάθλιψη είναι μια διαταραχή της διάθεσης που επηρεάζει τις σκέψεις, τα συναισθήματα, το σώμα και τη συμπεριφορά ενός ατόμου. Οι γιατροί μπορεί να αναφέρονται στην κατάθλιψη ως μείζονα κατάθλιψη, μείζονα καταθλιπτική διαταραχή, ή κλινική κατάθλιψη.

Η κατάθλιψη είναι πιο συχνή στις γυναίκες, επηρεάζοντας το 10.4% των γυναικών σε σύγκριση με το 5.5% των ανδρών στις ΗΠΑ. Ωστόσο, ο αριθμός των ανδρών που πεθαίνουν από αυτοκτονία είναι τέσσερις φορές μεγαλύτερος από τον αριθμό των γυναικών.

Ένας από τους λόγους γι’ αυτό θα μπορούσε να είναι ότι οι άνδρες είναι λιγότερο πιθανό να λάβουν φαρμακευτική αγωγή και η κατάθλιψη είναι ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου για να οδηγηθεί ένας άνθρωπος στην αυτοκτονία.

Η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο τα συμπτώματα κατάθλιψης μπορεί να διαφέρουν μεταξύ ανδρών και γυναικών είναι σημαντική. Μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν την κατάθλιψη στον εαυτό τους και τους αγαπημένους τους, άλλωστε η αναγνώριση της κατάθλιψης είναι το πρώτο βήμα προς την ανάρρωση.

Συμπτώματα σε άνδρες και γυναίκες

Ορισμένα συμπτώματα της κατάθλιψης είναι τα ίδια για τους άνδρες και τις γυναίκες. Αυτά περιλαμβάνουν:

• αίσθημα θλίψης
• ενοχή
• συναισθηματικό κενό
• αδιαφορία για οποιαδήποτε παρελθοντική ευχάριστη δραστηριότητα
• μεταβολές στην όρεξη
• μεταβολές στον ύπνο
• αίσθημα διέγερσης ή κόπωσης
• πρόβλημα συγκέντρωσης

Να σημειωθεί πως ορισμένα συμπτώματα της κατάθλιψης είναι πιο πιθανό να επηρεάσουν τους άνδρες από τις γυναίκες, η οποία θα μπορούσε να οφείλεται σε γενετικούς, ορμονικούς, βιοχημικούς ή κοινωνικούς παράγοντες.

Τα συμπτώματα κατάθλιψης στους άνδρες

Τα σημάδια συμπεριφοράς της κατάθλιψης μπορούν να εκδηλωθούν διαφορετικά σε άνδρες και γυναίκες. Για παράδειγμα, η χρήση αλκοόλ και ναρκωτικών επηρεάζει τους άνδρες με κατάθλιψη πιο συχνά από τις γυναίκες και οι άνδρες είναι πιο πιθανό από τις γυναίκες να εμφανίσουν θυμό και ριψοκίνδυνη συμπεριφορά.

Οι άνδρες με κατάθλιψη έχουν τις ακόλουθες αλλαγές συμπεριφοράς:

• πίνουν περισσότερο ή κάνουν χρήση ναρκωτικών ουσιών
• αποφεύγουν οικογενειακές ή κοινωνικές επαφές
• δουλεύουν εμμονικά
• δυσκολεύονται να συμβαδίσουν με τις επαγγελματικές ή οικογενειακές ευθύνες ενώ γίνονται πιο ελεγκτικοί ή καταχρηστικοί στις σχέσεις
• αποκτούν ριψοκίνδυνη συμπεριφορά, όπως τζόγο ή μη ασφαλές σεξ
• κάνουν απόπειρα αυτοκτονίας

Μια θεωρία είναι ότι αυτές οι αλλαγές συμπεριφοράς συμβαίνουν ως αποτέλεσμα των ανδρών που προσπαθούν να καλύψουν την κατάθλιψη και να τηρήσουν τους λεγόμενους «αρσενικούς κανόνες». Αυτή η προσπάθεια απόκρυψης της κατάθλιψης μπορεί να κάνει τους άνδρες να αυτομαστιγώνονται και να γεμίζουν ενοχές.

Οι άνδρες με κατάθλιψη μπορεί επίσης να χάσουν το ενδιαφέρον τους για τα χόμπι και τα πάθη τους ή να αισθάνονται λιγότερο παρακινημένοι να πετύχουν στην εργασία.

Η κατάθλιψη μπορεί να επηρεάσει και τη σεξουαλική ορμή ενός άνδρα. Οι άνδρες με κατάθλιψη μπορεί να έχουν μικρότερο ενδιαφέρον για το σεξ και μπορεί να έχουν πρόβλημα με τη σεξουαλική απόδοση.

Γιατί η κατάθλιψη στους άνδρες είναι συχνά αδιάγνωστη;

Σύμφωνα με στοιχεία του 2013-2016 από τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC), οι γυναίκες έχουν σχεδόν διπλάσιες πιθανότητες να εμφανίσουν μείζονα κατάθλιψη από τους άνδρες.

Ένας γιατρός μπορεί επίσης να διαγνώσει λανθασμένα την κατάθλιψη στους άνδρες. Οι άνδρες μπορεί να είναι πιο πιθανό να αναφέρουν σωματικά συμπτώματα, όπως δυσκολία στον ύπνο, από τις συναισθηματικές αλλαγές. Έτσι, ο γιατρός μπορεί κάνει λανθασμένη διάγνωση.

Επιπλέον, οι άνθρωποι μπορεί να παρερμηνεύσουν κοινά συναισθηματικά ή συμπεριφορικά σημάδια κατάθλιψης στους άνδρες. Μπορεί να δουν το θυμό ως χαρακτηριστικό της προσωπικότητας αντί για ένα σημάδι κατάθλιψης. Μπορούν επίσης να παρεξηγήσουν τους λόγους για την αυξημένη συμπεριφορά ανάληψης κινδύνου ενός ατόμου ή τη χρήση ουσιών.

Πότε να επισκεφτείτε έναν γιατρό

Όποιος παρατηρεί τις συναισθηματικές, συμπεριφορικές ή σωματικές αλλαγές που έχουμε συζητήσει σε αυτό το άρθρο μπορεί να βιώνει κατάθλιψη. Εάν συμβαίνει αυτό, είναι απαραίτητο να ζητήσετε τη συμβουλή ενός γιατρού.

Η κατάθλιψη είναι ένας παράγοντας κινδύνου για αυτοκτονία. Ως εκ τούτου, είναι ζωτικής σημασίας ένα άτομο με κατάθλιψη να λάβει βοήθεια το συντομότερο δυνατό.