Οι ψυχογενείς διατροφικές διαταραχές και τα αίτιά τους είναι πολυπαραγοντικά και συνδέονται άμεσα με συναισθηματικές και ψυχολογικές διαταραχές. Άνθρωποι οι οποίοι κρύβουν βαθιά μέσα τους τα προβλήματά τους, καταπιέζοντας τα συναισθήματά τους ξεσπούν στο σώμα τους και θεωρούν πως η ζωή τους θα ήταν καλύτερη εάν έχαναν κάποια κιλά.
Η σχέση τους με την τροφή είναι ιδιαίτερη, υπάρχει μεγάλη ενασχόληση με το είδος, την ποιότητα, την ποσότητα, τη σύσταση των τροφίμων, φόβος για τις τροφές και την αύξηση βάρους και η δίαιτα αποτελεί για αυτούς τους ανθρώπους μια μόνιμη λύση, έναν τρόπο ζωής, η οποία δυστυχώς έρχεται πάντα να συντηρήσει τη διαταραχή και όχι να την απομακρύνει.
Οι διατροφικές διαταραχές αποτελούν τον τρόπο αντιμετώπισης διαφόρων δυσκολιών και χρησιμοποιούνται για να καταστείλουν συναισθήματα και σκέψεις που πονούν. Η εμφάνιση των διατροφικών διαταραχών ξεκινάει συνήθως κατά την εφηβική ηλικία και παρουσιάζεται τόσο σε γυναίκες, όσο και σε άντρες με μεγαλύτερο ποσοστό εμφάνισης στις γυναίκες.
Ποιες είναι οι πιο γνωστές διατροφικές διαταραχές;
Νευρική Ανορεξία
Υπάρχει άρνηση να διατηρήσουν το σωματικό τους βάρος πάνω από το κατώτερο φυσιολογικό. Έντονος φόβος να μην πάρουν λίπος. Το βάρος και το μέγεθός τους καθορίζουν τον τρόπο που αξιολογούν τη ζωή τους. Στις γυναίκες υπάρχει απώλεια έμμηνου ρύσης για τουλάχιστον 3 μήνες, ενώ στην άτυπη νευρική ανορεξία έχουν φυσιολογική περίοδο.
Το 50% πραγματοποιεί βουλιμικές κρίσεις, χρήση καθαρτικών, διουρητικών, χάπια διαίτης, πρόκληση εμετού. Καταφεύγουν σε υπεργυμναστική προκειμένου να χάσουν βάρους ή να κάψουν τις θερμίδες που κατανάλωσαν. Υπάρχει πεσμένη ψυχολογική διάθεση ή και κοινωνική απόσυρση. Διακρίνεται σε 2 τύπους:
- περιοριστικός (χαρακτηρίζεται από την απόλυτη στέρηση των τροφών και άρνηση του αισθήματος της πείνας) και
- εκκαθαριστικός (χαρακτηρίζεται από αυξημένη κατανάλωση τροφής και χρήση αντισταθμιστικών μεθόδων)
Η ψυχογενής ανορεξία μπορεί να προκαλέσει: Οστεοπόρωση, Οστεοπενία, Γαστρεντερικά προβλήματα, Αφυδάτωση, Αναιμία, Χαμηλές τιμές ψευδαργύρου (εκδηλώνεται με αργή επούλωση των πληγών), Αμηνόρροια, Διάβρωση της αδαμαντίνης των δοντιών, Διαταραχές ύπνου. Επιπλέον, Απώλεια τριχών κεφαλής, Υποθερμία, Υπόταση, Υπονατριαιμία, Υποκαλιαιμία, Υπογλυκαιμία, Μεταβολική οξέωση, Καταστολή του κεντρικού νευρικού συστήματος, Κοινωνική απομόνωση και Κατάθλιψη.
Νευρική Βουλιμία
Η νευρική βουλιμία χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενα βουλιμικά επεισόδια με κατανάλωση μεγάλης ποσότητας τροφής και έλλειψη ελέγχου. Το άτομο προκαλεί εμετό ή κάνει χρήση διουρητικών, καθαρτικών, χαπιών, υπεργυμναστική ή εξαντλητικές δίαιτες για απώλεια βάρους. Πραγματοποιεί βουλιμικά επεισόδια το λιγότερο 2 φορές την εβδομάδα. Η αυτοεκτίμηση του ατόμου καθορίζεται με βάση το σχήμα και το βάρος του. Η νευρική βουλιμία διακρίνεται σε 2 τύπους:
- εκκαθαριστικός τύπος που χρησιμοποιεί εμετούς, καθαρτικά, διουρητικά και
- μη εκκαθαριστικός τύπος που πραγματοποιεί αυστηρές δίαιτες και υπεργυμναστική, πιο σπάνια συναντάμε συνδυασμό των 2 τύπων
Η ψυχογενής βουλιμία μπορεί να προκαλέσει: Αφυδάτωση, Δυσκοιλιότητα, Διάρροια, Χρόνια δυσπεψία, Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, Διάβρωση της αδαμαντίνης των δοντιών, Ουλίτιδα. Επιπλέον κίνδυνος υπάρχει για Διόγκωση παρωτίδων, Υπογλυκαιμία, Υπονατριαιμία, Υποκαλιαιμία, Μεταβολική οξέωση και Ακατάστατη περίοδο.
Αδηφαγική Διαταραχή
Χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενα επεισόδια υπερφαγίας με μεγάλη κατανάλωση τροφής σε σύντομο χρονικό διάστημα (2-3 ώρες). Τα βουλιμικά επεισόδια συμβαίνουν το λιγότερο 2 φορές την εβδομάδα και δεν συνοδεύονται συνήθως από εμετούς, καθαρτικά, αυστηρές δίαιτες, υπεργυμναστική, διουρητικά, χάπια διαίτης.
Κατά τη διάρκεια του βουλιμικού επεισοδίου το άτομο νιώθει να χάνει τον έλεγχο με την τροφή και ύστερα νιώθει ενοχές για την ποσότητα που κατανάλωσε. Τρώει συνήθως χωρίς να πεινάει και σταματάει να τρώει όταν νιώσει αρκετά γεμάτο και βαρύ το στομάχι του. Στο τέλος τα επεισόδια υπερφαγίας του προκαλούν άγχος σε σχέση με την τροφή.
Αυτό που είναι ιδιαίτερα σημαντικό να γνωρίζουμε όλοι μας είναι πως οι διατροφικές διαταραχές χωρίς την κατάλληλη θεραπεία μπορούν να επιμείνουν καθ’ όλη την διάρκεια της ζωής του ατόμου και απαιτούν έμπειρο και καταρτισμένο επιστημονικό προσωπικό για την αντιμετώπισή τους. Η συνεργασία με ψυχολόγο ή και ψυχίατρο είναι θεμιτή και συμβάλλει στην ολιστική αντιμετώπιση τόσο των συμπτωμάτων όσο και των συμπεριφορών.
Διατροφικές Διαταραχές: Μήπως πάσχω;
Αν παρατηρείτε στην σχέση σας με το φαγητό κάτι από τα παρακάτω:
- Τρώτε πολύ στα κρυφά είτε συνεχώς ή κάποιες φορές
- Αισθάνεστε ότι οι διατροφικές σας συνήθειες δεν είναι φυσιολογικές
- Αισθάνεστε ενοχές γι’ αυτά που έχετε φάει ή ότι είστε κακός άνθρωπος
- Αισθάνεστε εκτός ελέγχου με κάποια είδη φαγητού ή οποιοδήποτε είδος φαγητού
- Σκέφτεστε και αγχώνεστε για το φαγητό συνεχώς
- Είστε σε μια συνεχόμενη προσπάθεια να χάσετε βάρος ή να μην πάρετε βάρος και τελικά αποτυχαίνετε
- Συχνές αυξομειώσεις στο βάρος σας
Είναι πιθανό ότι υποφέρετε από κάποιο τύπο διατροφικής διαταραχής όπως η επεισοδιακή υπερφαγία που πολύ συχνά συνδέεται με την παχυσαρκία και την δυσκολία απώλεια βάρους ή συντήρησης του.
Εάν εκτός από τα παραπάνω έχετε:
- Φυσιολογικό βάρος ή παραπάνω από το φυσιολογικό αλλά χρησιμοποιείτε καθαρτικά, αυτό προκαλούμενο εμετό, νηστείες σαν αυστηρή δίαιτα, ή καταναγκαστική άσκηση προκειμένου να αποβάλετε τις παραπάνω θερμίδες από την υπερφαγία που κάνατε είναι πιθανό ότι πάσχετε από κάποιο τύπο βουλιμίας.
- Φυσιολογικό βάρος ή λιγότερο από φυσιολογικό και αισθάνεστε παχύσαρκος, ή τρομοκρατημένοι στην ιδέα του να πάρετε βάρος, και φοβάστε να φάτε, προκαλείτε έμετο ή χρησιμοποιείτε καθαρτικά,, αυτο-προκαλλούμενο έμετο, νηστείες σαν αυστηρή δίαιτα, ή καταναγκαστική άσκηση μετά από φυσιολογικά γεύματα ή σνακ τότε υποφέρετε από κάποιο τύπο ανορεξίας.