Οι διατροφικές διαταραχές, συμπεριλαμβανομένων της νευρικής ανορεξίας, της νευρογενούς βουλιμίας και της αδηφαγικής διαταραχής, είναι σοβαρές, συχνά απειλητικές για τη ζωή ψυχικές ασθένειες που σχετίζονται με υψηλό στρες, χρόνια προβλήματα υγείας και συχνά οδηγούν ακόμη και στον θάνατο.

Διατροφικές διαταραχές: Νευρική ανορεξία

Η νευρική ανορεξία είναι μια κατάσταση στην οποία ένα άτομο υποσιτίζεται για να διατηρήσει ένα επιθυμητό σωματικό βάρος και βιώνει φόβο στην ιδέα αύξησης του σωματικού του βάρους.

Διατροφικές διαταραχές: Νευρογενής βουλιμία

Η νευρογενής βουλιμία περιλαμβάνει υπερφαγία (κατανάλωση μεγάλης ποσότητας τροφής σε μικρή χρονική περίοδο) με την παράλληλη χρήση αντισταθμιστικών μεθόδων για την αποφυγή αύξησης του βάρους όπως είναι η νηστεία, η πρόκληση εμετού ή η υπερβολική άσκηση.

Διατροφικές διαταραχές: Αδηφαγική διαταραχή 

Τέλος, τα άτομα με αδηφαγική διαταραχή επιδίδονται σε υπερφαγία αλλά χωρίς να κάνουν εμετό ή να χρησιμοποιούν άλλες μεθόδους αποφυγής αύξησης του σωματικού βάρους (π.χ υπερβολική άσκηση) μετά το επεισόδιο υπερφαγίας.

Διατροφικές διαταραχές: Τα συνήθη χαρακτηριστικά προσωπικότητας;

• Οι έρευνες έχουν δείξει ότι τα άτομα με νευρική ανορεξία χαρακτηρίζονται από ανησυχία, πεσιμιστική σκέψη, αμφιβολία, ντροπή, βιώνουν κατάθλιψη και μοναξιά.
• Τα άτομα με νευρογενή βουλιμία επίσης έχουν υπερβολική ανησυχία, πεσιμιστική σκέψη ή είναι ντροπαλά αλλά επιπλέον έχει παρατηρηθεί ότι είναι παρορμητικά, ευέξαπτα ή αποφεύγουν να εκνευρίζονται και διαρκώς έχουν την ανάγκη να ψάχνουν καινούρια και συναρπαστικά ερεθίσματα.
• Τα άτομα με αδηφαγική διαταραχή είναι επίσης παρορμητικά ή ευέξαπτα, επιπλέον έχει παρατηρηθεί ότι έχουν χαμηλά επίπεδα αυτοπειθαρχίας και έχουν δυσκολία να διαχειριστούν το στρες και την πίεση ώστε να πετύχουν τους στόχους τους.

Άλλα κοινά χαρακτηριστικά των ατόμων με διατροφικές διαταραχές είναι η ανάγκη για έλεγχο, η εμμονική σκέψη, η τελειοθηρία, η συνεχής δυσαρέσκεια και η ανταγωνιστικότητα.

Διατροφικές διαταραχές: Ποια σημάδια βοηθούν στον εντοπισμό τους;

1. Αποφεύγουν τροφές που συνήθως τους άρεσαν

Τα άτομα με διατροφικές διαταραχές συχνά αποφεύγουν φαγητά και ποτά υψηλής θερμιδικής αξίας, όπως ζάχαρη, λιπαρά και υδατάνθρακες. Αρχικά, τα καταναλώνουν αραιά και καθώς η διαταραχή εξελίσσεται αναπτύσσουν συναισθήματα φόβου γι αυτές τις τροφές και προσπαθούν να τις αποφεύγουν εντελώς.

2. Αποφεύγουν κοινωνικές δραστηριότητες που περιλαμβάνουν φαγητό

Τα άτομα με διατροφικές διαταραχές αντιμετωπίζουν υψηλό στρες και σοβαρή ανησυχία σε κοινωνικές δραστηριότητες που περιλαμβάνουν φαγητό γιατί δεν μπορούν να ελέγξουν ό,τι θα φάνε. Δε γνωρίζουν για παράδειγμα πώς έχει προετοιμαστεί το φαγητό, πόσο βούτυρο έχει χρησιμοποιηθεί ή πόσες θερμίδες περιλαμβάνει ένα πιάτο.

3. Ασκούνται υπερβολικά

Η υπερβολική άσκηση είναι ένας δείκτης για διατροφικές διαταραχές που συχνά παραβλέπεται. Παρακάτω παρατίθενται κάποια σημάδια υπερβολικής άσκησης.

• Πανικός και αίσθημα ανησυχίας όταν χάνουν μια μέρα άσκησης.
• Θέσπιση μη ρεαλιστικών και ανθυγιεινών στόχων (π.χ ώρες ημερήσιας άσκησης).
• Αγνόηση σημαδιών κούρασης και τραυματισμών.
• Απομόνωση με σκοπό την άσκηση.
• Ανάπτυξη τελειομανούς συμπεριφοράς για το σώμα και την άσκηση.
• Μείωση κοινωνικών δραστηριοτήτων προκειμένου να αθληθούν.
• Προγραμματισμός της ημερήσιας δραστηριότητας με άξονα την άσκηση.
• Άσκηση ως προϋπόθεση για να επιτρέψουν στον εαυτό τους να καταναλώσουν θερμίδες μετά.

4. Υπολογίζουν τις θερμίδες και εμμονικά ζυγίζονται

Τα άτομα που υποφέρουν από διατροφικές διαταραχές ζυγίζονται επανειλημμένα και συχνά σκέφτονται το επόμενο γεύμα τους, πόσες θερμίδες πρέπει να περιλαμβάνει, πόσο “παχυντικό” ή “διατητικό” μπορεί να είναι.

5. Μαγειρεύουν λεπτομερώς για τους άλλους

Συχνά, άτομα με διατροφικές διαταραχές έχουν την ανάγκη να μαγειρεύουν μεγάλα γεύματα για άλλους ανθρώπους χωρίς όμως να τους συνοδεύουν στο φαγητό. Έχουν αποκτήσει μια εμμονή με την τροφή και μπορεί να συλλέγουν βιβλία μαγειρικής και συνταγές χωρίς ωστόσο οι ίδιοι να καταναλώνουν πολλές θερμίδες κατά τη διάρκεια της ημέρας.

6. Πίνουν περισσότερο για να γεμίσουν το στομάχι τους με υγρά

Είναι τυπικό για άτομα με διατροφικές διαταραχές να καταναλώνουν πολλά ολιγοθερμιδικά ποτά ώστε να γεμίσουν το στομάχι τους και να μη νιώθουν πεινασμένοι. Μπορεί να φτάσουν στο σημείο να αντικαταστήσουν ένα ολόκληρο γεύμα με ένα ποτό.

7. Έχουν περίεργες τελετουργίες στο φαγητό

Άτομα με διατροφικές διαταραχές μπορεί να κόβουν το φαγητό τους σε πολύ μικρά κομματάκια ή να κανονίζουν να φάνε το φαγητό τους με συγκεκριμένη σειρά. Αυτές οι συνήθειες είναι ένας τρόπος να μη φάνε πολύ ή ένα σημάδι ψυχαναγκαστικής καταναγκαστικής διαταραχής που συχνά είναι παράγωγη διαταραχή σε άτομα με διατροφικές διαταραχές.

8. Κάνουν αρνητικά σχόλια για το σώμα τους

Άτομα με διατροφικές διαταραχές συχνά γίνονται εμμονικά με την εικόνα του σώματός τους, το βάρος τους και την εμφάνισή τους. Μπορεί να περάσουν ώρες κοιτάζοντας τον εαυτό τους στον καθρέφτη, μετρώντας και υπολογίζοντας κάθε λεπτομέρεια του σώματός τους.

Διατροφικές διαταραχές: Ποιος ο ρόλος της εικόνας του σώματος;

Η εικόνα του σώματος παίζει κρίσιμο ρόλο στην ανάπτυξη και διατήρηση μιας διατροφικής διαταραχής. Στην πραγματικότητα, έχει διαπιστωθεί ότι η θετική εικόνα σώματος είναι ένας προστατευτικός παράγοντας και μειώνει την ευαλωτότητα για ένα άτομο να αναπτύξει διατροφική διαταραχή.

Ποιοι είναι οι κύριοι παράγοντες για την ανάπτυξη διατροφικών διαταραχών;

Δίαιτα και φτωχή εικόνα σώματος

Η δίαιτα και η φτωχή εικόνα σώματος είναι κύριοι παράγοντες για την ανάπτυξη διατροφικών διαταραχών.

Μέσα μαζικής ενημέρωσης

Επιπλέον, η εστίαση των media στο σχήμα του σώματος και την εμφάνιση προκαλεί ανησυχία και αμφιβολία σε πολλούς ανθρώπους. Τα media μπορούν να επηρεάσουν τα άτομα μέσω της διάδοσης προτύπων και συνακολούθως να επηρεάσουν τις διατροφικές συνήθειες. Σε έναν κόσμο όπου επικρατεί το photoshop, τα άτομα εκτίθενται σε ανέφικτα και μη υπαρκτά σωματικά χαρακτηριστικά.

Προσωπικότητα του ατόμου

Άτομα ευάλωτα, με τελειοθηρία, που δεν έχουν την αίσθηση του ανήκειν ή έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση μπορεί να επηρεαστούν αρνητικά από τα προβεβλημένα πρότυπα και να αναπτύξουν διατροφική διαταραχή.

Διατροφικές διαταραχές και αντιμετώπιση

Η θεραπεία εστιάζει στην αναγνώριση των υποκείμενων χαρακτηριστικών προσωπικότητας, των συμπεριφορών και στην ανάπτυξη δεξιοτήτων διαχείρισης για την αποφυγή της αρνητικής σκέψης και της αυτοκαταστροφικής συμπεριφοράς.

Μήπως είσαι βουλιμικός στην άσκηση και δεν το ξέρεις;

Μήπως νιώθεις ενοχές όταν δεν μπορείς να πας στο γυμναστήριο; Ή μήπως αυξομειώνεις τα γεύματά σου ανάλογα με το αν έτρεξες ή όχι; Έχεις εμμονή στο να κάψεις όσο το δυνατόν περισσότερες θερμίδες και φοβάσαι ότι δεν τα καταφέρνεις; Όλα αυτά είναι συμπτώματα της γυμναστικής βουλιμίας (exercise bulimia), μιας κατάστασης που έχει κάνει την εμφάνισή της τα τελευταία χρόνια. Μοιάζει με τη νευρική βουλιμία αλλά εμφανίζεται πιο συχνά στους άνδρες. Στις γυναίκες, εμφανίζεται ως επιθυμία για απώλεια βάρους, ενώ στους άνδρες μπορεί να εκδηλωθεί ως επιθυμία για μείωση του σωματικού λίπους ή απόκτησης μυικού όγκου ή δύναμης.

Τι είναι η γυμναστική βουλιμία;

Η γυμναστική βουλιμία είναι μια ψυχική διαταραχή, κατά την οποία το άτομο αντισταθμίζει το φαγητό μέσω άσκησης. Πρόκειται για μια ακραία συμπεριφορά και έχει κάποια χαρακτηριστικά παρόμοια με τη νευρική βουλιμία. Η νευρική βουλιμία είναι μια διατροφική διαταραχή και χαρακτηρίζεται από υπερφαγία, η οποία ακολουθείται από την προσπάθεια απαλλαγής από τις περιττές θερμίδες συνήθως μέσω εμετού, καθαρτικών, διουρητικών και υπερβολικής άσκησης.

Ποια είναι τα συμπτώματα της γυμναστικής βουλιμίας;

• Η άσκηση είναι ένα υγιές χόμπι. Αλλά αν αγχώνεσαι πάρα πολύ για την άσκηση και την απώλεια βάρους είναι ένα σύμπτωμα της γυμναστικής βουλιμίας. Άλλα συμπτώματα περιλαμβάνουν:
• Παρακολουθείς εμμονικά πόσες θερμίδες καις κατά τη διάρκεια της προπόνησης.
• Ανησυχείς και θυμώνεις ή νιώθεις ένοχος εάν χάσεις μια προγραμματισμένη προπόνηση.
• Ζυγίζεσαι συνεχώς για να διαπιστώσεις πόσο αδύνατος είσαι και νιώθεις την ανάγκη να γυμναστείς περισσότερο για να φτάσεις στο «επιθυμητό» σου βάρος.
• Έχεις λανθασμένη αυτοεικόνα, βλέπεις το σώμα σου διαφορετικά από ότι το βλέπουν οι άλλοι.
• Θυμώνεις ή αμύνεσαι εάν κάποιος σου πει ότι γυμνάζεσαι πάρα πολύ.
• Δικαιολογείς την υπερβολική συμπεριφορά στην άσκηση, ορίζοντας τον εαυτό σου ως «ειδικό» της άσκησης ή ελίτ αθλητή.
• Δίνεις προτεραιότητα στις προπονήσεις σου και όχι στις κοινωνικές σου συναναστροφές ή τη δουλειά σου.
• Γυμνάζεσαι ακόμη κι αν είσαι άρρωστος ή τραυματισμένος.
• Δεν ξεκουράζεσαι ποτέ, δεν κάνεις ρεπό από την άσκηση.
• Έχεις αυπνίες.
• Παρουσιάζεις καταθλιπτικά επεισόδια εάν δεν γυμναστείς.
• Οι γυναίκες παρουσιάζουν αμηνόρροια λόγω υπερβολικής άσκησης. Εάν είναι χρόνια, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αναπαραγωγικά προβλήματα.

Πώς να το διαχειριστείς 

Συμβουλεύσου έναν ψυχολόγο ψυχοθεραπευτή. Είναι σημαντικό να συζητήσεις πόσο συχνά κάνεις εμμονικές σκέψεις για την άσκηση. Θα μπορέσει να σε βοηθήσει στην αλλαγή της εικόνας που έχεις για το σώμα σου και να σου προτείνει τρόπους να ξεπεράσεις τις αρνητικές απόψεις για τον εαυτό σου.

Μπορείς επίσης να συμβουλευτείς και έναν διαιτολόγο για να βελτιώσεις τη σχέση σου με τη διατροφή.