Τα άτομα με διπολική διαταραχή ( η και μανιοκατάθλιψη ) βιώνουν περιόδους πολύ έντονης συναισθηματικής έξαρσης με μεταβολές στις συνήθειες του ύπνου και στα επίπεδα ενέργειας, καθώς και ασυνήθιστες συμπεριφορές. Αυτά τα επεισόδια μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα στην ικανότητα του ανθρώπου να λειτουργήσει φυσιολογικά στην καθημερινότητα του.
Σχεδόν το 4% των ανθρώπων παγκοσμίως έχουν διπολική διαταραχή, είναι το ίδιο συχνή σε άνδρες και γυναίκες και εμφανίζεται συνήθως σε νεαρή ηλικία. Η αιτία που προκαλεί την διαταραχή δεν είναι ξεκάθαρη αλλά οι γενετικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες θεωρείται πως παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της διαταραχής
Η διπολική διαταραχή ανήκει στις διαταραχές διάθεσης .Όταν το άτομο είναι πολύ «ανεβασμένο» τότε λέμε ότι εκδηλώνει επεισόδιο μανίας ή υπομανίας, ενώ όταν είναι «πεσμένο» περνά επεισόδιο κατάθλιψης.
Διπολική διαταραχή: Τύποι της διαταραχής
- Διπολική διαταραχή τύπου Ι (Bipolar I Disorder): Επεισόδια μανίας που διαρκούν τουλάχιστον επτά ημέρες ή σοβαρά επεισόδια μανίας που απαιτούν άμεση νοσηλεία. Παρατηρούνται επίσης και επεισόδια κατάθλιψης, τα οποία διαρκούν συνήθως δύο εβδομάδες ή και περισσότερο. Στη διπολική διαταραχή τύπου Ι εκδηλώνονται επίσης μεικτά επεισόδια, στα οποία συνυπάρχουν τα συμπτώματα της μανίας και τα συμπτώματα της κατάθλιψης.
- Διπολική διαταραχή τύπου ΙΙ (Bipolar II Disorder): Συνδυασμός επεισοδίων κατάθλιψης και ήπιας μανίας (υπομανία), χωρίς να παρατηρούνται έντονες εξάρσεις μανίας.
- Κυκλοθυμία ή κυκλοθυμική διαταραχή: Εξαιρετικά ήπια μορφή διπολικής διαταραχής. Τα άτομα με κυκλοθυμία εκδηλώνουν επεισόδια υπομανίας και ήπια επεισόδια κατάθλιψης για δύο χρόνια τουλάχιστον (1 χρόνο σε παιδιά και εφήβους). Ωστόσο, τα συμπτώματα δεν εμπίπτουν στους ορισμούς της διπολικής διαταραχής τύπου Ι ή ΙΙ.
- Διπολική διαταραχή μη προσδιοριζόμενη αλλιώς (BP-NOS): Εκδηλώνονται τα τυπικά συμπτώματα της διπολικής διαταραχής, χωρίς όμως να μπορεί να προκύψει διάγνωση για κανέναν από τους παραπάνω τρεις τύπους.
Μια σοβαρή μορφή της διαταραχής είναι η λεγόμενη Διπολική Διαταραχή Ταχείας Εναλλαγής (Rapid-cycling BipolarDisorder). Στην περίπτωση αυτή, παρατηρούνται τέσσερα ή και περισσότερα επεισόδια κατάθλιψης, μανίας, υπομανίας ή μεικτά επεισόδια σε διάστημα ενός έτους.
Διπολική διαταραχή: Συμπτώματα
Σε ένα επεισόδιο μανίας αυτά είναι τα πιθανά συμπτώματα :
- Να νιώθει πολύ «ανεβασμένο», χαρούμενο
- Να έχει πολλή ενέργεια
- Να είναι πολύ δραστήριο
- Να νιώθει «στην τσίτα»
- Να δυσκολεύεται να κοιμηθεί
- Να μιλά γρήγορα και για πολλά θέματα ταυτόχρονα
- Να είναι νευρικό και ευέξαπτο
- Να νιώθει ότι οι σκέψεις του «τρέχουν»
- Να κάνει πολλά πράγματα ταυτόχρονα
- Να συμπεριφέρεται ριψοκίνδυνα
Σε ένα επεισόδιο κατάθλιψης, το άτομο μπορεί:
- Να νιώθει πολύ λυπημένο και κακοδιάθετο
- Να έχει πολύ χαμηλά επίπεδα ενέργειας
- Να μην είναι καθόλου δραστήριο
- Να δυσκολεύεται να κοιμηθεί
- Να νιώθει ότι δεν απολαμβάνει τίποτα
- Να ταλαιπωρείται συνεχώς από ανησυχίες
- Να δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί
- Να ξεχνάει
- Να τρώει πάρα πολύ ή πολύ λίγο
- Να σκέφτεται τον θάνατο ή την αυτοκτονία
- Να εκδηλώνει συμπτώματα ψύχωσης (παραισθήσεις, ψευδαισθήσεις)
Τα συμπτώματα ενός μανιακού επεισοδίου της πρώιμης (δηλαδή σε νεαρή ηλικία) εμφάνισης διπολικής διαταραχής τείνουν να περιλαμβάνουν ξεσπάσματα θυμού και οργής, καθώς και ευερεθιστότητα, σε αντίθεση με την επεκτατική -υπερβολικά αυξημένη- διάθεση που παρατηρείται στους ενήλικες. Ο έφηβος με διπολική διαταραχή είναι πιο πιθανό να παρουσιάζει κατάθλιψη και ανάμικτα επεισόδια με γρήγορες εναλλαγές στη διάθεση.
Παρά τις διαφορές στα συμπτώματα της διπολικής διαταραχής σε εφήβους και παιδιά σε σύγκριση με τους ενήλικες, πολλοί άνθρωποι που έχουν διαγνωστεί με ορισμένα είδη παιδικής διπολικής διαταραχής εξακολουθούν να έχουν αυτά τα συμπτώματα και ως ενήλικες. Τα συμπτώματα της ασθένειας σε γυναίκες τείνουν να περιλαμβάνουν περισσότερο καταθλιπτικά επεισόδια και αυξημένο άγχος με μεγαλύτερη συχνότητα επεισοδίων σε σύγκριση με τους άνδρες.
Διπολική διαταραχή: Διάγνωση και θεραπεία
Ο αρμόδιος γιατρός για τη διάγνωση και αντιμετώπιση της διπολικής διαταραχής είναι ο ψυχίατρος .Η διάγνωση βασίζεται σε κλινική εξέταση που περιλαμβάνει καταγραφή του ιστορικού του πάσχοντος (τι νιώθει, τι σκέπτεται, πώς συμπεριφέρεται).
Η νόσος αντιμετωπίζεται κυρίως με φαρμακευτική αγωγή, την οποία θα χρειαστεί να λάβει για όλο το χρονικό διάστημα που θα του ορίσει ο γιατρός του. Δεν πρέπει να σταματήσει να λαμβάνει απότομα τα φάρμακα και πριν αποφασίσει να τα σταματήσει θα πρέπει να έχει ενημερωθεί ο ιατρός του. Επίσης, παράλληλα με τη φαρμακευτική αγωγή ο ασθενής θα χρειαστεί να κάνει ψυχοθεραπεία.
Σημαντικό ρόλο στη θεραπεία του ασθενούς παίζει η ψυχολογική υποστήριξη από το οικογενειακό του περιβάλλον. Η οικογένειά του καλό είναι να συμβουλευθεί έναν ειδικό για να ενημερωθεί για το πώς πρέπει να συμπεριφερθεί στον ασθενή στις περιόδους εξάρσεων της ασθένειας.
Είναι σύνηθες οι ασθενείς που πάσχουν από διπολική διαταραχή να επισκέπτονται τον θεραπευτή όταν βρίσκονται σε καταθλιπτικά επεισόδια. Αυτό κυρίως συμβαίνει διότι εκείνη την χρονική περίοδο νιώθουν αβοήθητοι και διακατέχονται από «δυσάρεστο συναίσθημα».
Αντιθέτως, όταν οι διπολικοί ασθενείς βρίσκονται σε «υπομανιακό» ή «μανιακό» επεισόδιο, δεν αντιλαμβάνονται την σοβαρότητα της κατάστασης. Εκείνη την περίοδο νιώθουν γεμάτοι ενέργεια, αισθάνονται ότι δεν τους χρειάζεται ύπνος, μπορεί να μιλάνε ακατάπαυστα και γρηγορότερα από ότι συνήθως, μπορεί να έχουν έντονη σεξουαλική διάθεση ή να ξοδεύουν υπέρογκα χρηματικά ποσά σε πράγματα που δεν χρειάζονται.