Δυσθρεψία: Τι είναι, τα συμπτώματα και η θεραπεία

Η υγιεινή, θρεπτικά ισορροπημένη διατροφή είναι σημαντική καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας. Καθώς μεγαλώνουμε ή αν αρρωστήσουμε μπορεί να είναι δύσκολο να επιτευχθούν τα βέλτιστα επίπεδα θρεπτικών συστατικών που χρειαζόμαστε. Όταν το σώμα δεν προσλαμβάνει αρκετή ενέργεια, πρωτεΐνες και άλλα θρεπτικά συστατικά μπορεί να προκληθεί δυσθρεψία.

Οι συχνές συνέπειες της χρόνιας δυσθρεψίας περιλαμβάνουν απώλεια μυϊκής μάζας, μεγαλύτερη πιθανότητα μόλυνσης, αδυναμία και ευπάθεια, με κίνδυνο την απώλεια της αυτονομίας του ατόμου και την αύξηση της νοσηρότητας.

Πώς επηρεάζει η δυσθρεψία την υγεία

Η δυσθρεψία μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τη λειτουργία του οργανισμού. Οδηγεί σε απώλεια μυϊκής μάζας και δύναμης, που με τη σειρά τους μπορεί να οδηγήσουν σε:

Πώς επηρεάζει η δυσθρεψία την ποιότητα ζωής

Πέρα από τις επιπτώσεις στην υγεία, η δυσθρεψία μπορεί να επιβαρύνει σημαντικά την αυτονομία του ατόμου, καθιστώντας το μέχρι και ανήμπορο και επηρεάζοντας έτσι σοβαρά την ποιότητα ζωής του.
Κάποιες από τις συνέπειες της δυσθρεψίας είναι:

  • Δυσκολία στην κίνηση (π.χ. βάδισμα)
  • Μειωμένη αντοχή και δύναμη
  • Εξάντληση
  • Κίνδυνος πτώσης
  • Σύγχυση στη σκέψη και δυσκολία συγκέντρωση

Δυσθρεψία: Τα συμπτώματα

Απώλεια βάρους-η πιο ισχυρή ένδειξη

Η πιο ισχυρή ένδειξη δυσθρεψίας είναι η ξαφνική απώλεια βάρους, που σε ποσοστά κυμαίνεται σε μεγαλύτερο από 5% μέσα σε ένα διάστημα 6 μηνών και από 10% σε ένα διάστημα μεγαλύτερο των 6 μηνών για ανθρώπους ηλικίας άνω των 70 ετών. Παρ’ όλα αυτά, η διάγνωση της δυσθρεψίας χρειάζεται να συνοδεύεται και από επί μέρους κριτήρια όπως για παράδειγμα η ύπαρξη φλεγμονής από πάθηση, η μειωμένη απορρόφηση θρεπτικών συστατικών ή η μειωμένη πρόσληψη τροφής.

Η επιβεβαίωση της κατάστασης γίνεται από έναν Επαγγελματία Υγείας. Γι’ αυτό ρωτήστε τον ιατρό, τον φαρμακοποιό ή τον διαιτολόγο σας.

Άλλες ενδείξεις που υποδηλώνουν δυσθρεψία

Ανεξήγητη απώλεια βάρους, έλλειψη όρεξης για φαγητό, εξάντληση, αδυναμία και δυσκολία στην κίνηση είναι κάποια από τα βασικά συμπτώματα της δυσθρεψίας. Άνθρωποι οι οποίοι νοσούν χρόνια είναι πιθανό να παρουσιάσουν επίσης παρενέργειες στη θεραπεία τους, διαταραχή ή απώλεια γεύσης και δυσκολία στην πρόσληψη τροφής (π.χ. μάσηση, κατάποση κλπ.).

Δυσθρεψία: Διάγνωση και αντιμετώπιση

Πώς επιβεβαιώνεται η δυσθρεψία;

Η πιο εμφανής ένδειξη ύπαρξης δυσθρεψίας είναι η ξαφνική απώλεια βάρους. Πιο συγκεκριμένα, ένα ποσοστό απώλειας μεγαλύτερο του 5% μέσα σε 6 μήνες, ή μεγαλύτερο του 10% σε περισσότερους από 6 μήνες, είναι ένδειξη δυσθρεψίας. Για παράδειγμα, ένας άνθρωπος άνω των 65 που ζυγίζει 70 κιλά και μέσα σε 6 μήνες χάνει 3,5 κιλά (ή και περισσότερα), ανήκει σε ομάδα υψηλού κινδύνου. Παρ’ όλα αυτά, η απώλεια βάρους δεν πρέπει να αποτελεί το μοναδικό κριτήριο διάγνωσης.

Η διάγνωση της δυσθρεψίας επιβεβαιώνεται με επιπλέον αιτιολογικά κριτήρια, όπως: ​

  • ύπαρξη φλεγμονής λόγω οξείας ή χρόνιας πάθησης​
  • μειωμένη απορρόφηση θρεπτικών συστατικών λόγω ασθένειας ​
  • μειωμένη πρόσληψη τροφής το τελευταίο διάστημα (1-2 βδομάδες).

Γενικές οδηγίες

Η αντιμετώπιση της δυσθρεψίας πρέπει να ξεκινά κατά προτίμηση με την παροχή συμβουλών διατροφής ή/και εμπλουτισμό της συμβατικής διατροφής.

Για να διασφαλίσει την κάλυψη των διατροφικών του αναγκών ένα υγιές άτομο πρέπει να καταναλώνει καθημερινά:

  • γυναίκες: από 1800 έως 2600 kcal ημερησίως
  • άνδρες : από 2250 έως 3400 kcal ημερησίως

Αυτό αντιστοιχεί σε θερμιδική και πρωτεϊνική αξία:

  • Μεταξύ 20 και 30 kcal/kg βάρους /ημερησίως 
  • Περίπου 1 g πρωτεϊνών/kg βάρους/ημερησίως

Τα δυσθρεπτικά άτομα έχουν αυξημένες ανάγκες και γι΄αυτό το λόγο συνιστάται για τα ηλικιωμένα και δυσθρεπτικά άτομα μεγαλύτερη ποσότητα πρόσληψης:

  • από 30 έως 40 kcal/kg σωματικού βάρους/ημερησίως  
  • από 1,2 έως 1,5 g πρωτεϊνών /kg βάρους/ημερησίως

Εάν δεν επαρκεί ο εμπλουτισμός της συμβατικής διατροφής, οι επαγγελματίες υγείας μπορούν να ανατρέξουν στην ιατρική διατροφή.

Για να επιλέξουν τον πλέον κατάλληλο για τον ασθενή τρόπο διατροφικής αντιμετώπισης, οι επαγγελματίες  υγείας βασίζονται στα ακόλουθα κριτήρια:

  • Τη διατροφική κατάσταση του ασθενούς
  • Το επίπεδο πρόσληψης ενέργειας και πρωτεϊνών μέσω της διατροφής
  • Τη σοβαρότητα της υποκείμενης πάθησης  
  • Τα μειονεκτήματα που συνδέονται με αυτές τις παθήσεις καθώς και την προβλέψιμη εξέλιξή τους
  • Τη γνώμη του ασθενούς ή/και του περιβάλλοντός του καθώς και δεοντολογικά ζητήματα

Γενικά:

  • Η σίτιση από το στόμα με σκευάσματα διατροφικής ενίσχυσης συνιστάται ως πρώτη επιλογή εκτός εάν υπάρχει αντένδειξη. 
  • Η σίτιση με καθετήρα εξετάζεται εάν η λήψη των σκευασμάτων διατροφικής ενίσχυσης είναι ανεπαρκής ή αδύνατη.  
  • Η παρεντερική σίτιση εξετάζεται μόνο σε 3 καταστάσεις:   
    • σε περίπτωση σοβαρής ανατομικής ή λειτουργικής δυσαπορρόφησης,
    • σε οξεία ή χρόνια εντερική απόφραξη σε δυσανεξία
    • σε εντερική σίτιση που εκτελείται ορθά    

Σε όλες τις περιπτώσεις, η στρατηγική και η διατροφική αντιμετώπιση ενός ηλικιωμένου  ατόμου καθορίζονται από έναν επαγγελματία υγείας.  Εξάλλου, είναι σημαντικό να συντονίζεται η εν λόγω αντιμετώπιση μεταξύ του οικογενειακού περιβάλλοντος και του σχετικού ιδρύματος περίθαλψης (νοσοκομείο, ίδρυμα…) Πολλοί επαγγελματίες εμπλέκονται, συνεπώς, σε καθένα από αυτά τα περιβάλλοντα:

Κατ’ οίκον: 

  • Εκπαιδευμένοι φροντιστές, νοσηλευτές, βοήθεια από το περιβάλλον, οικιακή βοήθεια…

Σε επίπεδο ιδρύματος/στο νοσοκομείο:

  • Περίθαλψη από πολλές ειδικότητες υπό την ευθύνη του συντονιστή ιατρού